Leopold II van België: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 59: | Regel 59: | ||
== Koningschap == |
== Koningschap == |
||
[[Bestand:MutilatedChildrenFromCongo.jpg|thumb|250px|De handen van kinderen werden afgehakt indien de hoeveelheid rubber die werd opgehaald niet voldeed aan de verwachtingen van |
[[Bestand:MutilatedChildrenFromCongo.jpg|thumb|250px|De handen van kinderen werden afgehakt indien de hoeveelheid rubber die werd opgehaald niet voldeed aan de verwachtingen van de plantageuitbaters. De handen werden gerookt en opgestuurd naar de Belgische aannemers ter telling. Per dag werd ongeveer een ton<ref>{{cite book |last=Forbath |first=Peter |title=The River Congo: The Discovery, Exploration and Exploitation of the World's Most Dramatic Rivers |year=1977 |publisher=[[Harper & Row]] |location= |isbn=0061224901 |pages=374}}</ref> aan afgehakte handen geteld.]] |
||
[[Bestand:Maria Hendrika of Austria and Leopod of Belgium.jpg|thumb|250px|Maria Hendrika van Oostenrijk en Leopold II van België]] |
[[Bestand:Maria Hendrika of Austria and Leopod of Belgium.jpg|thumb|250px|Maria Hendrika van Oostenrijk en Leopold II van België]] |
||
[[Bestand:Your Majesty! at your age....jpg|thumb|250px|Pastoor: 'Oh Sire, op uw leeftijd!'<br />Koning: 'Probeer mij maar eens na te doen!']] |
[[Bestand:Your Majesty! at your age....jpg|thumb|250px|Pastoor: 'Oh Sire, op uw leeftijd!'<br />Koning: 'Probeer mij maar eens na te doen!']] |
||
Versie van 17 aug 2017 23:00
| Leopold II | ||
|---|---|---|
| 1835–1909 | ||
| ||
| Koning der Belgen | ||
| Periode | 1865-1909 | |
| Voorganger | Leopold I | |
| Opvolger | Albert I | |
| Hertog van Brabant | ||
| Periode | 1835–1865 | |
| Voorganger | -- | |
| Opvolger | Prins Leopold van België | |
| Staatshoofd van Kongo-Vrijstaat | ||
| Periode | 1885–1908 | |
| Voorganger | -- | |
| Opvolger | Zichzelf als staatshoofd van Belgisch-Congo | |
| Staatshoofd van Belgisch-Congo | ||
| Periode | 1908–1909 | |
| Voorganger | Zichzelf als staatshoofd van Kongo-Vrijstaat | |
| Opvolger | Albert I | |
| Vader | Leopold I | |
| Moeder | Louise van Orléans | |
| Dynastie | Saksen-Coburg en Gotha | |
.svg) Wapen als koning van België | ||
Leopold Lodewijk Filips Maria Victor (Frans: Léopold Louis Philippe Marie Victor) (Brussel, 9 april 1835 – Laken, 17 december 1909), prins van België, hertog van Saksen, prins van Saksen-Coburg en Gotha, hertog van Brabant, was de tweede koning der Belgen. Geboren in Brussel was hij de tweede (maar de oudste overlevende) zoon van Leopold I van België en Louise Marie van Orléans. Hij volgde op 17 december 1865 zijn vader op en bleef koning tot zijn dood.
Leopold II wordt vooral herinnerd als de stichter en enige bezitter van de Kongo-Vrijstaat, een privé-project van de koning. Hij gebruikte Henry Morton Stanley om hem te helpen aanspraak te maken op Congo, een gebied nu bekend als Congo-Kinshasa. De Machten bij de Koloniale Conferentie van Berlijn gingen akkoord met de oprichting van Kongo-Vrijstaat in 1885, op voorwaarde dat de inwoners in de moderne wereld zouden worden geïntroduceerd en dat alle naties toegestaan zou worden vrij te handelen. Vanaf het begin negeerde Leopold II deze voorwaarden in feite en bestuurde “le Congo” gewelddadig voor zijn persoonlijk gewin, bij volmacht door middel van een huurlingenleger. Zijn persoonlijk fortuin kwam er in eerste instantie door het verzamelen van ivoor en na een stijging van de rubberprijs — vanaf 1890 — door de inheemse bevolking te dwingen sap te verzamelen van rubberplanten. Het beleid van Leopold wordt verantwoordelijk geacht voor de dood van naar schatting tien miljoen mensen als gevolg van verminking, executie, uithongering, ziekte en ontbering. Deze misdaden werden, hoewel zo goed mogelijk in België zelf verzwegen, een berucht internationaal schandaal van de vroege 20e eeuw en Leopold II, die zijn levenseinde zag naderen, besliste het land op te geven en over te dragen aan de Belgische staat.
Jeugd
Leopold II werd geboren als tweede kind van Leopold I en diens tweede echtgenote Louise Marie van Orléans.
Huwelijk
Leopold werd uitgehuwelijkt op 18-jarige leeftijd. Op 22 augustus 1853 huwde hij in Brussel met aartshertogin Maria Hendrika van Oostenrijk. Zij was de kleindochter van keizer Leopold II en haar vader aartshertog Jozef van Oostenrijk was paltsgraaf van Hongarije. Keizer Frans Jozef verleende Leopold de orde van het Gulden Vlies als huwelijksgeschenk.
Ze schonk hem vier kinderen:
- Louise (1858-1924), trouwde met Filips van Saksen-Coburg en Gotha;
- Leopold (1859-1869);
- Stefanie (1864-1945), trouwde met Rudolf van Oostenrijk;
- Clementine (1872-1952), trouwde met Napoleon Victor Bonaparte.
Na de dood van kroonprins Leopold verzuurde het huwelijk tussen Leopold en Maria Hendrika. Na de geboorte van hun jongste dochter Clementine ontstond er een breuk tussen de twee echtgenoten. Omdat zijn enige zoon en troonopvolger Leopold op jonge leeftijd overleed, werd zijn broer, prins Filips, graaf van Vlaanderen, de wettige troonopvolger; maar daar deze nagenoeg doof was, achtte Leopold hem niet in staat de Belgische troon te bestijgen. Hij vestigde zijn hoop op diens zoon Boudewijn, die echter eveneens vroegtijdig stierf. Uiteindelijk stierf ook Filips nog vóór Leopold, en werd Leopold II rechtstreeks opgevolgd door Albert, Boudewijns jongere broer.
De Franse danseres, prinses Cléo de Mérode (1875-1966), zou geruime tijd de maîtresse van Leopold zijn geweest, hoewel zij dat altijd heeft ontkend. De koning heeft een tijdlang de spotnaam Cléopold gekregen en er circuleerden spotprenten over deze al dan niet vermeende affaire.
Nadat de koningin in 1902 overleden was, kreeg Leopolds minnares Blanche Delacroix, barones de Vaughan (1883-1948), een vaste residentie in Laken, in de Villa Vanderborght en ook een in Oostende.
Blanche Delacroix schonk de oude vorst twee buitenechtelijke zoons:
- Lucien Philippe Marie Antoine Durrieux (1906–1984)
- Philippe Henri Marie François Durrieux (1907–1914)
Toen Blanche zwanger was van haar tweede zoon, liepen er geruchten, dat niet Leopold, maar haar vroegere minnaar Durrieux - waarmee ze na de dood van Leopold huwde - de vader was. Durrieux dook in die tijd ook te pas en te onpas op in Brussel. Haar tweede zoon werd geboren met atrofie aan de linkerhand; juist die handicap was voor Leopold het bewijs dat hij de vader is. Vijanden van de koning spotten dat het jongetje "een stompje heeft zoals de negers bij wie Leopold een hand heeft laten afhakken".
De koning was dolgelukkig en bedroefd tegelijk; na drie dochters en een voortijdig gestorven zoon had hij ineens twee zonen, maar deze waren uitgesloten van de Belgische troon. De koning bedacht ze met titres de courtoisie (zonder decreet of erkenning) van hertog van Tervuren en graaf van Ravenstein. Ze kregen samen met hun moeder een groot deel van de erfenis, in tegenstelling tot zijn dochters. Leopold trouwde vijf dagen voor zijn dood met Blanche in een religieuze ceremonie, die geen enkele validiteit had onder de Belgische Wet. Na haar tweede huwelijk kregen de jongens de naam Durrieux.
Koningschap
Koning: 'Probeer mij maar eens na te doen!'
Geschenken
Troonsbestijging 1865 en geschenken. Ter gelegenheid van de troonsbestijging mocht Leopold 2 onder de geschenken een kistje met honderd sigaren in ontvangst nemen. Drukkerij Van den Driessche uit Gent voorzag deze sigaren van een speciale sigarenband met 18kr bladgoud. En waarop te lezen stond "l Union Fait La Force" eendracht maakt macht. De persplaat zou later vernietigd zijn.
Congo
Leopold II is internationaal vooral bekend vanwege zijn privékolonie Kongo-Vrijstaat. Vanaf 1876 ging hij zich steeds meer voor Centraal-Afrika interesseren, onder meer door in 1879 een verkenningstocht door Henry Morton Stanley te sponsoren. Op de conferentie van Berlijn in 1884-1885 werd zijn persoonlijke soevereiniteit over de Kongo-Vrijstaat internationaal erkend. Dat bereikte Leopold door jarenlange voorbereiding en diplomatie.
Hoewel het een gebied was van meer dan 2 miljoen km2 dat zijn eigendom was, zette hij er nooit een voet.[2]
In 1908 nam de Belgische regering Kongo, voortaan Belgisch-Congo, formeel over van de koning, na protesten uit het buitenland over het wanbeheer dat Leopold over de kolonie had gevoerd.
De 23 jaar onder het bewind van Leopold II worden gekenmerkt door volkerenmoord, slavernij, ontvoeringen, martelingen, verkrachtingen, onthoofdingen en het afhakken van handen. De schattingen over het aantal slachtoffers variëren aanzienlijk. De Britse diplomaat Roger Casement heeft het over drie miljoen tijdens twaalf van de twintig jaar. Peter Forbath noemt ten minste vijf miljoen. Adam Hochschild spreekt van tien miljoen.
Leopold was zeer trots op zijn kolonie, hij liet er speciaal serres voor bouwen, het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika en zelfs een zaal in het Koninklijk Paleis, de Kongo-Zaal.
Op 30 december 1888 stelde hij de nationale orde van De Orde van de Afrikaanse Ster in met de volgende motivering: Onder de benaming "Orde van de Afrikaanse Ster" wordt door Ons een orde ingesteld, tot beloning van de diensten aan de Onafhankelijke Kongostaat en in het algemeen aan de zaak van de Afrikaanse beschaving.
Plannen voor een aanval op Nederland
De Vlaamse journalist Kris Clerckx onderzocht documenten uit het huisarchief van de koning waaruit bleek dat kroonprins Leopold II vergevorderde plannen had om Nederland binnen te vallen. Hij wilde op deze wijze toegang krijgen tot koloniën (hij had eerder gepoogd om het verlieslatende Borneo te verwerven) en bovendien vond hij (net als zijn vader) dat Zeeuws-Vlaanderen, Noord-Brabant, Limburg en Luxemburg tot België behoorden. Een uitgebreide Belgische spionagemissie uit 1854 (met schetsen van alle belangrijke Nederlandse vestingen) meldde dat het Nederlandse leger veel zwakker en kleiner was dan het Belgische en er bovendien veel minder in werd geïnvesteerd, waarbij een deel van het geld ook nog opging aan de marine (die in België geen rol van betekenis speelde), die bij een invasie over land nutteloos zou zijn geweest. Wel had Nederland sterke verdedigingslinies langs de rivieren (vooral de Hollandse Waterlinie was goed onderhouden) en men verwachtte van de vaderlandslievende bevolking een massale weerstand. Een aanvalsplan voorzag in een oproer in katholiek Nederland als aanleiding (er woonden volgens spionagegegevens in 1854 ongeveer 1,2 miljoen katholieken en 1,7 miljoen protestanten in Nederland) en vanuit die hoek verwachtte de koning dan ook steun voor zijn aanval. De aanval zou op dezelfde wijze moeten plaatsvinden als die van de Fransen in 1795: over de Waal gevolgd door een verrassingsaanval op Amsterdam. Onderweg terug (de 'omval') zouden de gevreesde verdedigingslinies bij Utrecht in de rug worden aangevallen. Bij de aanval moest de Nederlandse koning worden afgezet en het volk zou vervolgens besluiten over het lot van de katholieken. Het einddoel was namelijk alle katholieke gebieden tot aan de rivieren 'onder één kroon te verenigen'. Tijdens de aanval zou dan blijken welke provincies zich wel en welke zich niet bij België wilden aansluiten.
Maar het plan is niet doorgegaan omdat de toen nog regerende Leopold I het plan veel te riskant vond. Bovendien bleef steun van Frankrijk uit. Gehoopt werd vooraf op inactiviteit van Franse zijde (stilzwijgende steun); Pruisen zou dan ook inactief blijven en Engeland had het in die tijd waarschijnlijk te druk met de oorlog met Rusland. Ook Leopolds hoogste Franse diplomaat in Frankrijk, de prins van Chimay, zag weinig heil in het plan en adviseerde tegen. Toen kroonprins Leopold alsnog aan tafel kwam te zitten met een oom van keizer Napoleon III, moet die hem duidelijk hebben gemaakt dat de invasie niet gesteund zou worden door Frankrijk. Historici vermoeden dit enkel, doordat het gesprek niet gedocumenteerd is. Schetsen van aanvalsplannen zijn daarna voorgoed verdwenen.[3]
Belgische koning
Op 15 november 1902 probeerde de Italiaanse anarchist Gennaro Rubino, een werkloze schrijnwerker, koning Leopold II te vermoorden. Historica Anne Morelli schreef hierover het boek Rubino, de aanslag op Leopold II. Toen de koninklijke familie terugkeerde van het Te Deum in de kathedraal, vuurde Rubino een paar schoten af naar de koets. Hij miste en werd opgepakt. Met zijn daad wilde hij de betogers wreken die in de lente van dat jaar werden neergeschoten toen ze de straat op trokken voor het algemeen stemrecht[4].
In 1904 kreeg de koning van de Duitse keizer Wilhelm II Frans-Vlaanderen en twee miljoen pond sterling aangeboden als België de Duitsers ongehinderd door hun land zouden laten trekken bij een conflict met Frankrijk. Leopold weigerde dit aanbod.[bron?]
Een van de laatste wetten die door Leopold bekrachtigd werden, was de wet op de dienstplicht waardoor iedere mannelijke Belg voor een periode soldaat moest worden[bron?].
Ondanks al zijn misstappen en wandaden, heeft Leopold II altijd geijverd voor het afschaffen van de doodstraf in zijn land. Iedere terdoodveroordeelde Belg kon, tijdens zijn bewind, rekenen op ondertekening van de gratieverlening.
In december 1909 onderging Leopold een darmoperatie, waarna hij een paar dagen later overleed aan een hersenbloeding. Leopold was exact 44 jaar koning en is daarmee vooralsnog de langst regerende Belgische vorst.
Nalatenschap
Omdat zijn erfopvolging mislukte, zorgde de koning voor het uithuwelijken van zijn dochters en gebruikte hiervoor zijn verwantschap met alle grote dynastieën. Zijn zuster Charlotte was keizerin van Mexico geweest en zijn dochter was voorbestemd om keizerin te worden van Oostenrijk. Koningin Victoria was een volle nicht van hem. Bovendien was zijn grootvader koning der Fransen geweest. Een huwelijk was voor hem een staatszaak en dat moest zijn eigen vrouw vaak ondervinden, die haar man en het paleis regelmatig ontvluchtte naar haar verblijf in Spa.
Eén voor één verdwenen zijn dochters uit België:
- Louise (1858-1924), trouwde met Filips van Saksen-Coburg en Gotha,
- Stefanie (1864-1945), trouwde met kroonprins Rudolf van Oostenrijk,
- Clementine (1872-1952), trouwde met Napoleon Victor Bonaparte.
De meeste van deze huwelijken waren gedoemd te mislukken, waardoor de vorst zich hevig schaamde. Bij zijn dood ontstond er een grote rel om het geld van de overleden vader: de koning had zijn dochters onterfd en schonk de kastelen en paleizen aan de staat, in ruil voor het onderhoud ervan en de garantie dat de paleizen ter beschikking werden gesteld aan zijn opvolgers. Zo ontstond de Koninklijke Schenking. Vandaag is er alleen nog via de tak van het huis Bonaparte en Windisch-Graetz rechtstreekse afstamming van Leopold in leven. Leopold werd begraven in Laken.
Onderscheidingen
Belgische orden
- Grootmeester van de Leopoldsorde
- Grootmeester van de Kroonorde
- Grootmeester van de Orde van Leopold II
- Grootmeester van de Afrikaanse Ster
Buitenlandse orden
|
|
Koning-bouwheer
Leopold II was opdrachtgever van vele bouw- en wegenwerken in Brussel, Antwerpen en Oostende. Hij wilde een mooi land voor zijn landgenoten.[bron?] Met het geld, vooral dankzij de exploitatie van Congo verworven, urbaniseerde en verbouwde hij België.
- In Brussel
- In Oostende
- De Koninklijke Gaanderijen (1902-1906)
- De Koninklijke villa (Het Koninklijk Chalet 1874)
- Het Maria Hendrikapark
- De Koninklijke stallingen en de nabijgelegen tennisclub
- De neogotische Sint-Petrus-en-Pauluskerk
- The Royal Yacht club van Oostende
- De de Smet de Naeyerbruggen
- De Koninklijke Golf Club Oostende
- eerste concept van het latere Palais des Thermes
Ook in het buitenland was Leopold II actief als bouwheer. Zo liet hij in 1902 de Villa Leopolda bouwen in Villefranche-sur-Mer aan de Franse Azurenkust. Deze villa wordt anno 2009 beschouwd als een van de duurste huizen ter wereld.
Voorouders
| Voorouders van Leopold II van België | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Overgrootouders | Ernst Frederik van Saksen-Coburg-Saalfeld 1724-1800) ∞ 1749 Sofie Antoinette van Brunswijk-Wolfenbüttel (1724-1802) |
Hendrik XXIV van Reuss-Ebersdorf (1724-1779) ∞ 1754 Caroline Ernestine van Erbach-Schönberg (1727-1796) |
Lodewijk Filips II van Orléans ((1747-1793) ∞ 1769 Louise Marie Adélaïde van Bourbon (1753-1821) |
Ferdinand I der Beide Siciliën (1751-1825) ∞ Maria Carolina van Oostenrijk (1752-1814) | ||||
| Grootouders | Frans van Saksen-Coburg-Saalfeld (1750-1806) ∞ 1777 Augusta van Reuss-Ebersdorf en Lobenstein (1757-1831) |
Lodewijk Filips I van Frankrijk (1773-1850) ∞ 1809 Marie Amélie van Bourbon-Sicilië (1782-1866) | ||||||
| Ouders | Leopold I van België (1790-1865) ∞ 1832 Louise Marie van Orléans (1818-1850) | |||||||
| Leopold II van België (1835-1909) | ||||||||
Zie ook
Literatuur
- Edouard Van der Smissen, Leopold II et Beernaert, d’après leur correspondance inédite (2 delen), Brussel, 1920.
- Louis de Lichtervelde, Leopold II, Brussel, 1936.
- Liane Ranieri, Léopold II urbaniste, Brussel, Hayez, 1973.
- Barbara Emerson, Léopold II, le royaume et l’empire, Brussel, 1980.
- Leon Van Audenhaeghen, Barones de Vaughan, de liefde van Leopold II, 1985.
- Daniel Van Groeneweghe, Rood rubber. Leopold II en zijn Kongo, 1985.
- Piet Lombaerde, Leopold II. Koning-Bouwheer, 1995.
- Gustaaf Janssens & Jean Stengers, Nieuw licht op Leopold I & Leopold II. Het archief Goffinet, Brussel, 1997.
- Adam Hochschild, De geest van koning Leopold II en de plundering van de Congo, 1998 (Vert. van King Leopold's Ghost; A Story of Greed, Terror, and Heroism in Colonial Africa, 1998).
- Lucas Catherine, Bouwen met zwart geld. De grootheidswaanzin van Leopold II, 2002.
- Jan Van den Berghe, De schaduw van de kroon, 2005.
- (en) Maria Petringa, Brazza, A Life for Africa, 2006. ISBN 978-1-4259-1198-0
- Anne Morelli, Rubino, De aanslag op Leopold II, Epo, Antwerpen, 2009. ISBN 9789064451249
- Vincent Dujardin, Valérie Rosoux, Tanguy de Wilde d'Estmael & al., Léopold II. Entre génie et gêne. Politique étrangère et colonisation, éditions Racine, 2009 (ISBN 978-2-87386-621-1)
- Kris Clerckx, Reizen in het spoor van Leopold II. Van Koekelbergh naar Hong Kong, 2009.
- David Van Reybrouck, Congo. Een geschiedenis, Amsterdam, 2010.
- Jan Vandersmissen, The king's most eloquent campaigner... Emile de Laveleye, Leopold II and the creation of the Congo Free State, in: Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis, 2011, blz. 7-57.
Externe links
- Leopold II
- Congo Free State, Engelstalige Wikipedia
- Hochschild
Voetnoten
|
· 
· 
