Buurtschap

Een buurtschap is in Nederland een kleine bewoonde plaats met een eigen naam en vaak zonder duidelijk middelpunt zoals een kerk of marktplein. Buurtschappen worden meestal op landkaarten aangegeven, maar zij zijn niet in de officiële staatkundige annalen of postcodeplaatsen als zelfstandige buurt of als dorp opgenomen. Vaak is dat omdat straatnamen en nummers hiervoor omschrijvend genoeg zouden zijn.

De term wordt in Vlaanderen vrijwel niet gebruikt in deze betekenis maar betekent er veeleer buurtcomité of -vereniging. Ook het begrip de middeleeuwse buurschap heeft een andere betekenis.

Kerk

Buurtschappen bevatten meestal geen kerk. Buurtschappen maken meestal deel uit van parochies in aangrenzende plaatsen. Een aantal buurtschappen bij elkaar werd in de vroege middeleeuwen kerspel genoemd.

Voorbeelden

Enkele voorbeelden van een buurtschap zijn Appel, Bartlehiem, De Engel, Eldrik, De Krim, Lalleweer, Medler, Marle, Schuddebeurs, Spoolde, Stolwijkersluis, Stroodorp, Teckop, Viel, Wely, Werven, Wilsveen, Verloreneinde en Zweth.

Ontstaan

Veel buurtschappen zijn in de loop van de tijd ontstaan doordat mensen een paar huizen, boerderijen of andere gebouwen die bij elkaar stonden een naam zijn gaan geven. Veel van de oude buurtschappen zijn ontstaan in gebieden waar men vrij was zich te vestigen; zulke gebieden werden ook hering genoemd. Vanwege deze vrije vestiging was er geen zeggenschap over zo'n plaats. Dat was anders dan een buurschap of een boerschap, waar een heer of boeren zeggenschap hadden over het plaatsje. Soms werd een buurschap of boerschap opgeheven en werd ze dan of een buurtschap of een gehucht als ze klein genoeg was. Bouwde men ter plaatse een kerk(je), molen of kroeg, dan kon ze doorgroeien naar een (kerk)dorp.

Een buurtschap kan ook op andere manieren zijn ontstaan: als een gehucht dat niet meer een officiële woonplaats is, als een buurt die geografisch losstaat van de omliggende bebouwing, bijvoorbeeld door een rivier of kanaal of een stuk bos (bij weilanden spreekt men dan eerder van een buurtschap die buiten de kern ligt) en soms ook als een polder waar zowel verspreid huizen staan als dat er huizen bij elkaar staan.

Soms kan een buurtschap vrij groot zijn geworden. Dit komt vaak doordat een grotere woonplaats ernaast de landerijen of de polder van de buurtschap zo goed als vol heeft laten bouwen. In veel gevallen wordt zo'n buurtschap dan bestempeld als woonwijk of woonbuurt van die grotere woonplaats. Maar soms kan het ook zijn dat een klein dorp gewoon nooit officieel (of niet meer) is opgenomen in de staatkundige annalen.

Plaatsnaambord

Plaatsnaambord bij Baarlo.

Indien er bij een Nederlands buurtschap geen bebouwde kom is, zal daar geen maximum snelheid van 50 km/uur gelden. Er wordt dan volgens de Nederlandse regels geen kombord geplaatst bij een buurtschap. Een kombord is een blauw bord met witte letters. In plaats daarvan wordt om de naam van de buurtschap toch aan te geven soms een wit bord met blauwe of zwarte letters geplaatst. Zo'n bord is niet opgenomen in de wettelijke verkeersborden en heeft dan ook geen gevolgen voor het verkeer.

Bronnen, noten en/of referenties