Schijngestalte: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

In de regel

Versie van 22 sep 2018 21:02

Schijngestalte is de term waarmee de verschillende gedaanten van de planeten Mercurius, Venus en Mars en van onze maan worden aangeduid. Doordat de hoek waaronder ze door de zon beschenen worden verandert ten opzichte van de hoek waarmee ze vanaf de aarde bekeken worden, zijn ze vanaf de aarde gezien soms deels verlicht en deels donker, soms helemaal verlicht en soms (met uitzondering van Mars) helemaal donker. De echte gestalte is steeds een cirkel of bol. Omdat vanaf de aarde alleen het verlichte gedeelte goed zichtbaar is, wordt het zichtbare gedeelte de schijnbare gestalte of schijngestalte genoemd.

De echte gestalte van een hemellichaam is onveranderlijk maar de schijngestalte verandert gedurende de omloop om de zon (Mercurius, Venus en Mars) of om de Aarde (Maan). Afhankelijk van de hoek waaronder het lichaam door de zon wordt beschenen, ziet men de terminator (dat is de scheiding van licht en donker) zich verplaatsen over het oppervlak van de maan of planeet, waardoor zij afwisselend te zien is als een sikkelvormig of rond lichaam.

Bij de binnenplaneten en onze maan springt dit het meest in het oog. Bij Mars is het effect al een stuk kleiner en is vanaf de Aarde gezien altijd minimaal ongeveer driekwart verlicht. Bij de buitenplaneten is het verschijnsel vanaf de Aarde nauwelijks te zien.

Benamingen

Enkele schijngestalten van de Maan hebben een naam. Op het Noordelijk halfrond zijn dit:

Nieuwe maan
Wassende, sikkelvormige maan
Eerste kwartier
Wassende, vooruitspringende maan
Volle maan
Krimpende, vooruitspringende maan
Laatste kwartier
Krimpende, sikkelvormige maan
Nieuwe maan

Op het Zuidelijk halfrond is dit anders omdat de maan daar "ondersteboven" wordt waargenomen, dus met de noordpool aan de onderkant. De kant van de maan die verlicht is, is natuurlijk wel dezelfde kant:

Nieuwe maan
Wassende, sikkelvormige maan
Eerste kwartier
Wassende, vooruitspringende maan
Volle maan
Krimpende, vooruitspringende maan
Laatste kwartier
Krimpende, sikkelvormige maan
Nieuwe maan

In tropische gebieden neemt de maan een eerder horizontale (bootje of parapluutje) schijngestalte aan.

Wassende en afnemende maan

De periode tussen nieuwe maan en volle maan heet wassende maan.
Die tussen volle maan en nieuwe maan heet afnemende maan (ook wel krimpende maan).

Zie ook

Externe link

De schijngestalten van de maan tussen 2000 BCE en 4000 CE (NASA)

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-[[Bestand:Lunar libration with phase2.gif|{{largethumb}}|De schijngestalten van de maan; niet alleen de wisseling van licht en donker maar ook de [[libratie]] en de schijnbare verandering van grootte als gevolg van de periodiek wisselende afstand, zijn te zien.]]
+[[Bestand:Lunar libration with phase2.gif|{{largethumb}}|De schijngestalten brempong is in de ruimte geweest
+ wisseling van licht en donker maar ook de [[libratie]] en de schijnbare verandering van grootte als gevolg van de periodiek wisselende afstand, zijn te zien.]]
 '''Schijngestalte''' is de term waarmee de verschillende ''gedaanten'' van de [[planeet|planeten]] [[Mercurius (planeet)|Mercurius]], [[Venus (planeet)|Venus]] en [[Mars (planeet)|Mars]] en van onze [[maan]] worden aangeduid. Doordat de hoek waaronder ze door de [[zon]] beschenen worden verandert ten opzichte van de hoek waarmee ze vanaf de aarde bekeken worden, zijn ze vanaf de aarde gezien soms deels verlicht en deels donker, soms helemaal verlicht en soms (met uitzondering van Mars) helemaal donker. De echte gestalte is steeds een cirkel of bol. Omdat vanaf de aarde alleen het verlichte gedeelte goed zichtbaar is, wordt het zichtbare gedeelte de schijnbare gestalte of schijngestalte genoemd.