Borgsloot: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

In de regel

Versie van 30 sep 2018 13:49

De Borgsloot, samen met de bijbehorende dijk ook wel kortweg Borg genoemd, is een waterloop ten oosten van de Nederlandse stad Groningen. De vroegere dijk werd ook wel Borgwal genoemd.

Naam en functie

De eerste vermelding van de Borgsloot is van 1258, wanneer er wordt gesproken van een fossatum, quod Burch vocatur ('een sloot die Borg wordt genoemd').^[1] Het toponiem borg of burg verwijst in dit verband waarschijnlijk naar een waterberging. Het komt ook elders voor, onder andere bij het toponiem Borgwatering en Borgsloot bij Tjuchem en Noordbroek, en ook in Holland.^[2] De naam verwijst in elk geval niet naar de borg Klein Martijn, die pas veel later is gebouwd.^[3]

De Borgsloot vormde een combinatie van een afwateringsloot en een waterkering en heeft ter hoogte van Middelbert waarschijnlijk als ontginningsbasis gediend voor het gebied ten oosten ervan. Voor het laaggelegen Drenterwolde (Wold) heeft de Borg als waterkering (ringdijk) gediend. Mogelijk werd het samenwerkingsverband Acht Zijlvesten van acht kerspelen uit Hunsingo en Fivelgo (voor het eerst vermeld in 1301) onder andere opgericht ter onderhoud van de Borg. De Borg vormde tevens de oostgrens van Drenterwolde en daarmee de latere grens tussen het Gorecht en Fivelingo.

Loop

Het oorspronkelijke tracé liep van het Winschoterdiep tot aan de (Beijumer) Zuidwending. De Borgsloot kwam daarbij langs het dorp Foxham, de Tilburg, het gehucht Borgweg, de borg Klein Martijn, Klein Harkstede, Hinckemahorn, Ruischerbrug en De Rollen.

Het zuidelijkste deel is deels gedempt en is nog te volgen langs de Borgweg tot aan de A7 aan noordzijde. Ten oosten van Borgweg is de Burgpolder naar de waterloop vernoemd.

Het middelste deel van de Borgweg tussen de A7 en het Eemskanaal is nog aanwezig. In 1910 werd het stoomgemaal De Borg aangelegd (vanaf 1945 elektrisch aangedreven) in de Borgsloot bij Klein Harkstede ter vervanging van een aantal windmolens. In 1962 werd de loop hier iets naar het westen verlegd en werd er het nieuwe vijzelgemaal De Borg gebouwd. De polder De Borg tussen Klein Harkstede en (Groot) Harkstede is naar de waterloop vernoemd, evenals de in de jaren 1980 ontstane zandwinningsplas Borgmeren (voor de aanleg van de A7) tussen Harkstede en Scharmer. Bij de aanleg van het Eemskanaal werd de Borgsloot bij Hinckemahorn afgebogen naar het oosten, om daar uit te stromen op het Slochterdiep. Een ondergrondse leiding verbindt de Borgsloot echter met het deel ten noorden van het Eemskanaal. De ingang van deze duiker is bij de zuidelijke ingang van de Harkstederweg ten zuiden van Hinckemahorn.

Aan noordzijde van het Eemskanaal is het eerste deel van de Borgsloot gedempt en de duiker stroomt daardoor pas enkele tientallen meters ten noorden van De Rollen weer uit in de Borgsloot. De Borgsloot ten noorden van het Eemskanaal wordt Borgsloot boven De Rollen, maar ook wel Thesingermaar of Kardingermaar genoemd. Bij de aansluiting met de Abbemaar (of Geweijde), bij de Noordermolen, gaat de Borgsloot of Thesingermaar over in de Beijumer Zuidwending.

Borgwatering bij Tjuchem

De sloot langs de Weereweg bij Tjuchem en Meedhuizen werd eveneens als Borgsloot of de Börge betiteld. Hij was genoemd naar een binnendijk die een soortgelijke functie had als de Borgwal. Een restant hiervan is de bermsloot langs het Afwateringskanaal van Duurswold, die Borgwatering (vroeger ook Burgwatering) wordt genoemd.

Burgsloot bij Noordbroek

De voormalige Burgsloot of Borgsloot door het Noordbroekster- en Zuidbroeksterveen was een voormalige afwateringsloot langs een veendijk. Het onderhoud van de dijken ín de burge to Nortbroke wordt al in 1391 en 1420 genoemd.^[4] De Borchsloot vormde in 1639 het onderscheid tussen het lage en het hoge, nog niet afgegraven veen. In 1609 was bovendien sprake van de Lutken Borgen.

Bronnen, noten en/of referenties

Broek, J. van den (2007), Groningen, een stad apart: over het verleden van een eigenzinnige stad (1000-1600). pp. 226-228, 233, 308, 313, 379.
Jan van den Broek, Groningen en het Drentse water.

↑ Jan van den Broek, Groningen in stukken’ 2.4, ‘Een vredesverdrag uit 1258’.
↑ J. Naarding, 'De waternaam burg', in: Driemaandelijkse Bladen 14 (1962), p. 61-63.
↑ Volgens Koen Heidema, 'Plaatsnamen en hun betekenis in de Woldstreek', in: Het Wold: een tijdschrift over de geschiedenis van de dorpen Slochteren, Schildwolde, Overschild, Luddeweer, Woudbloem, Froombosch en Kolham, nr. 2 (november 2002), p. 21, verwijst de naam Borg naar een hoogte tussen de Herenlaan (bij de Borgmeren), het verlengde van de Van Arnhemslaan (bij Foxham), de Borgweg en de Hoofdweg van Scharmer naar Kolham. Ook de Herenlaan liep vroeger verder door, namelijk tot de Borgweg. Hij denkt dat hier mogelijk een versterkte boerderij of borg heeft gestaan, die zijn naam aan de Borgweg heeft gegeven.
↑ Een akte van 1420 spreekt over de brugge to Brock.

[1] Jan van den Broek, Groningen in stukken’ 2.4, ‘Een vredesverdrag uit 1258’.

[2] J. Naarding, 'De waternaam burg', in: Driemaandelijkse Bladen 14 (1962), p. 61-63.

[3] Volgens Koen Heidema, 'Plaatsnamen en hun betekenis in de Woldstreek', in: Het Wold: een tijdschrift over de geschiedenis van de dorpen Slochteren, Schildwolde, Overschild, Luddeweer, Woudbloem, Froombosch en Kolham, nr. 2 (november 2002), p. 21, verwijst de naam Borg naar een hoogte tussen de Herenlaan (bij de Borgmeren), het verlengde van de Van Arnhemslaan (bij Foxham), de Borgweg en de Hoofdweg van Scharmer naar Kolham. Ook de Herenlaan liep vroeger verder door, namelijk tot de Borgweg. Hij denkt dat hier mogelijk een versterkte boerderij of borg heeft gestaan, die zijn naam aan de Borgweg heeft gegeven.

[4] Een akte van 1420 spreekt over de brugge to Brock.

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Regel 19: / Regel 19: @@
 ==Burgsloot bij Noordbroek==
-De voormalige Burgsloot of Borgsloot door het [[Noordbroek]]ster- en [[Zuidbroek]]sterveen was een voormalige afwateringsloot langs een veendijk. Het onderhoud van de dijken ''ín de burge to Nortbroke'' wordt al in 1391 en 1420 genoemd.<ref>Een akte van 1420 spreekt over ''de brugge to Brock''.</ref> De ''Borchsloot'' vormde in 1639 het onderscheid tussen het lage en het hoge, nog niet afgegraven veen. In 1609 was bovendien sprake van de ''Lutken Borgen''.
+De voormalige Burgsloot of Borgsloot door het [[Noordbroek]]ster- en [[Zuidbroek (Midden-Groningen)|Zuidbroeksterveen]] was een voormalige afwateringsloot langs een veendijk. Het onderhoud van de dijken ''ín de burge to Nortbroke'' wordt al in 1391 en 1420 genoemd.<ref>Een akte van 1420 spreekt over ''de brugge to Brock''.</ref> De ''Borchsloot'' vormde in 1639 het onderscheid tussen het lage en het hoge, nog niet afgegraven veen. In 1609 was bovendien sprake van de ''Lutken Borgen''.
 {{Appendix|2=