Veenwouden: verschil tussen versies

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Dagdeel (overleg | bijdragen)
Versie 52857772 van PDZ124169 (overleg) ongedaan gemaakt.
Label: Ongedaan maken
correcte info moet niet worden teruggedraaid Versie 52857785 van Dagdeel (overleg) ongedaan gemaakt.
Label: Ongedaan maken
Regel 21: Regel 21:
| lon_sec = 7
| lon_sec = 7
}}
}}
'''Veenwouden''' (officieel, [[Westerlauwers Fries|Fries]]: '''Feanwâlden''') is een dorp in de [[gemeente (bestuur)|gemeente]] [[Dantumadeel]] in de [[Nederland]]se provincie [[Friesland]]. Het ligt op geringe afstand van [[Leeuwarden (stad)|Leeuwarden]], [[Drachten]] en [[Dokkum]], ten noorden van [[Noordbergum]] en ten westen van [[Zwaagwesteinde]].
'''Veenwouden''' (officieel<ref>Sinds 1 januari 2009 wordt in de gemeente uitsluitend de Friestalige naam gebruikt. De meeste bedrijven, instellingen en media gaan hierin mee.</ref>, [[Westerlauwers Fries|Fries]]: '''Feanwâlden''') is een dorp in de [[gemeente (bestuur)|gemeente]] [[Dantumadeel]] in de [[Nederland]]se provincie [[Friesland]]. Het ligt op geringe afstand van [[Leeuwarden (stad)|Leeuwarden]], [[Drachten]] en [[Dokkum]], ten noorden van [[Noordbergum]] en ten westen van [[Zwaagwesteinde]].


Het dorp telde in 2017 3643 inwoners. Tezamen met [[Veenwoudsterwal]] vormt Veenwouden een dorpsgemeenschap. Een deel van de buurtschap [[Kuikhorne]] valt onder het dorp, net als de streek Buitenveld dat in het noordelijke verlengde is gelegen van Veenwouden. Sinds 2009 is de Friese naam van het dorp de officiële. Waar voorheen op de plaats- en straatnaamborden zowel de Friese als de Nederlandse namen werden vermeld, worden sindsdien alleen nog de officiële Friese namen vermeld.
Het dorp telde in 2017 3643 inwoners. Tezamen met [[Veenwoudsterwal]] vormt Veenwouden een dorpsgemeenschap. Een deel van de buurtschap [[Kuikhorne]] valt onder het dorp, net als de streek Buitenveld dat in het noordelijke verlengde is gelegen van Veenwouden. Sinds 2009 is de Friese naam van het dorp de officiële. Waar voorheen op de plaats- en straatnaamborden zowel de Friese als de Nederlandse namen werden vermeld, worden sindsdien alleen nog de officiële Friese namen vermeld.

Versie van 25 dec 2018 00:01

Veenwouden
Feanwâlden
Plaats in Nederland Vlag van Nederland
Veenwouden (Friesland)
Veenwouden
Situering
Provincie Vlag Friesland Friesland
Gemeente Vlag Dantumadeel Dantumadeel
Coördinaten 53° 14′ NB, 5° 59′ OL
Algemeen
Inwoners
(1-1-2017)
3643
Overig
Belangrijke verkeersaders N356
Detailkaart
Kaart van Veenwouden
Locatie in de gemeente
Portaal  Portaalicoon   Nederland
Friesland

Veenwouden (officieel[1], Fries: Feanwâlden) is een dorp in de gemeente Dantumadeel in de Nederlandse provincie Friesland. Het ligt op geringe afstand van Leeuwarden, Drachten en Dokkum, ten noorden van Noordbergum en ten westen van Zwaagwesteinde.

Het dorp telde in 2017 3643 inwoners. Tezamen met Veenwoudsterwal vormt Veenwouden een dorpsgemeenschap. Een deel van de buurtschap Kuikhorne valt onder het dorp, net als de streek Buitenveld dat in het noordelijke verlengde is gelegen van Veenwouden. Sinds 2009 is de Friese naam van het dorp de officiële. Waar voorheen op de plaats- en straatnaamborden zowel de Friese als de Nederlandse namen werden vermeld, worden sindsdien alleen nog de officiële Friese namen vermeld.

Doordat het dorp is gelegen aan de Spoorlijn Groningen - Leeuwarden heeft Veenwouden zich ontwikkeld tot een forensenplaats. Op Station Veenwouden stopt 2 keer per uur een stoptrein in beide richtingen.

Geschiedenis

Uit archeologische vondsten is duidelijk geworden dat er al in de Steentijd menselijke activiteit was in de omgeving van Veenwouden. Er zijn vele pijlpunten, vuursteenmateriaal etc. gevonden.

Vroegste geschiedenis

Schierstins

Veenwouden is ontstaan uit twee dorpen: Eslawald (eerste vermelding 1387) en Sint Johanneswald (eerste vermelding in 1372). Beide dorpen lagen op een hoge zandkop. In het landschap zijn nog enkele terpen zichtbaar waaruit kan worden afgeleid dat er enige bewoning was voordat men begon met het aanleggen van dijken. Toen uiteindelijk in de 11e eeuw dijken werden aangelegd, kwam het omliggende gebied met hoogveen en laagveen droog te liggen. Het veen werd in de daarop volgende eeuwen afgegraven.

Zowel Eslawald als Sint Johanneswald hadden hun eigen kerk. De twee plaatsen zijn waarschijnlijk gegroeid na de bedijking; Eslawald waarschijnlijk als eerste. Twee parochies op korte afstand (ongeveer een kilometer) van elkaar waren in die tijd niet levensvatbaar. Waarschijnlijk heeft Sint Johanneswald een overwicht gekregen door de bouw van de Schierstins omstreeks 1300. Dit is het enige overgebleven steenhuis van Friesland. Een soortgelijk gebouw is gerelateerd aan de beheersing en bescherming van een gebied dat van grote economische waarde was.

Het klooster Klaarkamp bij Rinsumageest werd de belangrijkste machtsfactor in Veenwouden; al helemaal nadat het klooster in 1439 de Schierstins aankocht. Er zijn aanwijzingen dat Eslawald in eerste instantie onder klooster Mariëngaarde viel en pas later onder invloed van Klaarkamp is gekomen. Er zou dus een soort machtsstrijd tussen twee kloosters kunnen hebben plaatsgevonden om grondgebied en turf.

Eslawald verdween tussen 1450-1500 als zelfstandige parochie. Het centrum van Veenwouden kwam te liggen in Sint Johanneswald terwijl het voormalige Eslawald (tegenwoordig ‘’de Hoek) een uithoek van het dorp werd. De kerk van Eslawald stortte begin 17e eeuw in. Tot na 1800 vonden begrafenissen plaats op het kerkhof van het voormalige dorp. In 1875 werd de grond van het Oude Kerkhof verkocht aan particulieren.

Vanaf begin 16e eeuw maken beide dorpsnamen plaats voor de gemeenschappelijke naam Feenwold en later Veenwouden. Het is de enige plaatsnaam die eindigt op –wouden in plaats van –woude. Dit meervoud heeft te maken met het feit dat het ontstaan is uit twee dorpen.

DeTalma Hoeve

]

Zoals eerder vermeld was de macht van het katholieke klooster erg groot in Veenwouden. De geloofsovergang van katholiek naar protestant (reformatie) zal dan ook grote gevolgen hebben gehad voor het dorp. Overigens bestaan er documenten uit 1549 waarin beschreven wordt dat er een ‘’ketterse’’ pastoor in Veenwouden was. De laatste katholieke pastoor werd gemeld in 1580. In datzelfde jaar werden alle roomse bezittingen geconfisqueerd, waaronder de uithof Schierstins in Veenwouden (deze kwam van 1609-1916 in handen van particulieren). Het landbezit van de kloosters werd geveild.

Uit volkstellingen uit 1749 en 1829 kan een goede inventarisatie worden gemaakt van de verschillende beroepen in Veenwouden. Hieruit valt op te maken dat bij het percentage arbeiders (ongeveer 45%) hetzelfde is gebleven. Daarnaast is het aantal van de agrariërs en veenbazen in de tussentijd sterk gedaald terwijl het aantal middenstanders en schippers/vissers juist sterk steeg. Tevens blijkt in 1829 dat ruim 60% van de bevolking in Veenwouden geboren is en dat veel afkomstig zijn uit de zuidelijke buurdorpen Bergum en Hardegarijp. Meer dan negentig procent van de dorpelingen is in dat jaartal protestant.

De Haven

De ontginningenactiviteit en turfwinning in de Middeleeuwen was aanleiding om vaarten en sloten aan te leggen richting Veenwouden. Deze maakten contact met de noordelijker gelegen wateren, bijvoorbeeld het huidige Lauwersmeer, of meer naar het zuiden het Bergummermeer, en in vroegere tijden via deze wateren ook met het Klooster Klaarkamp. De enige vaart die nu nog bevaarbaar is, is de uitgegraven Veenwoudstervaart.

Aan beide kanten van de vaart (de straten de Fennen en de Haven) was vroeger bedrijvigheid en stonden vele huizen. Overigens was er ook een helling aanwezig. In de haven lagen skûtsjes, tjalken en andere binnenvaartvrachtschepen die producten vervoerden naar elders. Er werd stro en riet maar vooral turf vervoerd. Vanaf ongeveer 1900 ook cichorei.

Na de Tweede Wereldoorlog raakte de haven langzaam zijn functie kwijt. Tegenwoordig liggen er alleen nog enkele plezierbootjes.

Station, trein en tram

In 1866 kreeg Veenwouden een treinstation op de lijn Spoorlijn Groningen - Leeuwarden. Het jaar daarop werd tegenover het treinstation het chique stationskoffiehuis ‘’villa Schoonoord’’ gebouwd. Dit bleef bestaan tot 1947. Het treinstation is verschillende malen verbouwd en uitgebreid. Vanwege de hoge onderhoudskosten werd in 1972-1973 het oude stationsgebouw vervangen door een moderner en comfortabeler stationsgebouw.

In 1880 kwam op initiatief van de NTM de eerste tramroute van Friesland gereed: Veenwouden-Dokkum. De tramrails werden in Veenwouden aangelegd over de tegenwoordige Stinsweg, Hoofdstraat en Oosteinde. Een herberg werd omgebouwd tot kolossaal tramstation, alwaar een hotel en het regionale kantoor van de NTM zetelden. Tussen het treinspoor en het tramstation lag een rangeerstation voor de trams.

In 1881 werd een tweede tramlijn Veenwouden-Bergum aangelegd. Ook werden er verschillende tramrails aangelegd vóór het treinstation zodat beide vervoermiddelen goed op elkaar aansloten. Eerst was op beide lijnen een paardentram aanwezig, vanaf 1913 (Veenwouden-Drachten) en 1926 (Veenwouden-Dokkum) werden deze vervangen door de stoomtram. Nog weer later kwam de motortram. Door de steeds efficiënter wordende bussen kon de tram de concurrentie niet meer aan. Op 5 oktober 1947 reed de laatste tram vanuit Veenwouden.

Het voormalige tramstation was door de eigenaar, de familie Popma, omgebouwd tot restaurant. In 1969 moest het gebouw plaatsmaken voor de Rondweg, en is toen afgebroken. Een nieuw restaurant met dezelfde naam werd enkele tientallen meters verderop gebouwd.

Zuivelfabriek Freia en veemarkt

Zuivelfabriek Freia

Zuivelpionier Mindert Bokma de Boer vestigde zich in 1874 te Veenwouden. Hij ging wonen in de door hem gebouwd grote villa ‘’El Dorado’’ aan de Zuiderweg. In de jaren daarna bouwde hij de zuivelfabriek Freia achter zijn huis, die werd geopend in 1879. Dit was de eerste zuivelfabriek in Friesland.

Na een moeizame start verkocht Bokma de Boer de fabriek al na drie jaar. In de decennia daarna werd de fabriek uiterst winstgevend. Ook de aloude veemarkt van Veenwouden profiteerde van de fabriek. Uit cijfers blijkt dat de markt na 1880 sterk groeide. Op de najaarsmarkt van topjaar 1886 werden bijvoorbeeld in totaal 2250 stuks vee verhandeld. De markt hield op te bestaan in 1921. De naam van de veemarkt leeft tegenwoordig voort in het recent gebouwde winkelcentrum de Koemarkt, die op dezelfde plek staat als waar de markt vroeger werd gehouden.

De fabriekspijp van Freia stak met haar 50 meter boven het hele dorp uit. Het bood werkgelegenheid aan maximaal zestig man. In 1970 sloot de fabriek. Men heeft lang het plan gehad er een museum van te maken, maar in 1991 werd het gedeeltelijk overgebracht naar het openluchtmuseum Arnhem. In Veenwouden stond de fabriek op de plek waar nu de Freiahof is.

Watertoren

In 1925 werd opdracht gegeven tot de bouw van een watertoren, aan de tegenwoordige Watertorenweg. Het water werd er opgepompt, gezuiverd en via een persleiding getransporteerd naar Leeuwarden. De machines werkten op stoomkracht en toen het stoomtijdperk voorbij was, raakte de toren zijn functie kwijt. In 1957 werd daarom de watertoren afgebroken.

De Sanjes

Even buiten Veenwouden lag vroeger het bescheiden openluchtzwembad: de Nije Sanjes. Dit bestond uit twee baden. Het werd aangelegd in het begin van de tweede helft van de twintigste eeuw. Rond 1990 is het zwembad gesloopt.

Op dezelfde plek als waar het vroegere zwembad stond, is vanaf 1998 een speelpark gevestigd, opgericht door de heer Visbeek uit Rinsumageest. Dit is het grootste speelpark van Friesland en heet Sanjesfertier. Enkele jaren later is ernaast nog een amusementspark, Sanjesplezier, geopend. Officieel valt de Sanjes onder Zwaagwesteinde, maar hemelsbreed ligt het dichter bij Veenwouden. Het oude zwembad heeft daarentegen wel altijd tot Veenwouden behoord.

Nieuwbouw

Tot de negentiende eeuw bestond het dorp voornamelijk uit een lintbebouwing van de Hoek, Achterweg, Hoofdstraat en het Oosteinde. Verder was er nog enige bewoning bij de Haven, het station en aan de zuidelijk gelegen dorpsgrens de Zwette. In de twintigste eeuw is het aantal woningen in Veenwouden sterk toegenomen.

  • In de jaren ’20 en ’30 werd het Buitenveld ontgonnen. Voorheen was dit moerassig gebied. Door de ontginning werd honderden hectaren weiland gewonnen. Er vestigden zich tientallen boeren.
  • In 1934 werden de Falkenaweg en Nieuweweg aangelegd.
  • In de jaren ’50 werden straten aangelegd ten zuiden van het centrum. De straten werden onder andere vernoemd naar in de tweede wereld oorlog gevallen dorpsgenoten zoals Johannes Prins.
  • Rond 1967 werd de vogelbuurt voltooid in het oosten van Veenwouden. Dit zijn rijtjeshuizen.
  • In de jaren ’70 werd de bomenbuurt in het noorden van Veenwouden gebouwd. Dit zijn voornamelijk rijtjeshuizen.
  • Vanaf de jaren ’70 werd begonnen met de aanleg en inrichting van het industrieterrein van Veenwouden in het zuiden. In de vier decennia erna is het gebied grotendeels volgebouwd.
  • In 1982 werd door prins Bernhard het Tichelkamp in het westen van het dorp geopend. Dit is een wijk met vrijstaande huizen. De straten kregen namen van luchtvaartpioniers. Tegelijkertijd werd de sporthal Hoantserid met bijbehorende sportvelden geopend aan de oostkant van het dorp.
  • Eind jaren ’90 werd een nieuwbouwwijk in het noordwesten gebouwd. Deze wordt in de dorpsmond het nieuwe plan genoemd. Het zijn zowel vrijstaande als twee onder één kap woningen.

Bevolkingsontwikkeling

Het inwonertal van Veenwouden is sinds het begin van de 21e eeuw teruggelopen van ongeveer 4.000 naar 3.500. Daarmee is het een van de sterkst krimpende dorpen van Friesland. Mede door enkele nieuwbouwprojecten is het inwonertal vanaf 2014 weer toegenomen.

1748 1811 1876 1920 1954 1969 1974 1990 1995 1998 2000 2002 2005 2007 2008 2010 2011 2012 2013 2014 2017
640 790 910 1.220 1.739 2.252 2.581 3.707 3.739 3.994 4.003 3.886 3.753 3.728 3.714 3.614 3.621 3.620 3.581 3.521 3.643

Religie

Veenwouden telt op dit moment vier kerkgemeenschappen: PKN (voor 2004: Nederlandse Hervormde Kerk en Gereformeerde Kerken in Nederland), Doopsgezinden, Chr. Gereformeerden en Oud Gereformeerden, en vijf kerkgebouwen.

Johanneskerk

De Johanneskerk

De Johanneskerk werd tot voor kort gebruikt door de Hervormde Gemeente. Recent is de gemeente aangesloten bij de Protestantse Kerk in Nederland waarbij de naam van kerk veranderd is in Johanneskerk. De toekomst van de kerk is onzeker aangezien er twee gemeentes in Veenwouden aangesloten zijn bij de PKN en dit kerkgebouw te klein is voor beide gemeentes.

De kerk is voltooid in 1648 zo staat op de toren te lezen. Ook is er een oude Statenbijbel aanwezig die uit die tijd dateert. Pas na honderd jaar kreeg de gemeente haar eigen dominee, daarvoor was er sprake van ‘’gedeelde’’ predikanten met de omliggende dorpen. De kerk heeft een zadeldaktoren die in de kerk is gebouwd met daarbovenop een vergulde weerhaan. Opmerkelijk is dat de drempel onder de toegangsdeur van de kerk een Roomse altaarsteen is geweest. De klokken in de toren dateren van 1715 en het uurwerk uit 1798. Een balustrade-orgel kwam gereed in 1890 toen tevens de preekstoel werd gerestaureerd en verplaatst werd van de zijkant naar voren. Tevens zijn antieke kroonluchters, avondmaalszilver, doopbekken en tekstborden aanwezig.

In 1924 was er een dreigend tekort van zitplaatsen waardoor men koos om een kreake (galerij) aan te bouwen. Recentere ingrijpende restauraties vonden plaats in 1971, 1991 en 2004-2005. Van binnen is het interieur van de kerk nu vrij modern en het oorspronkelijke karakter is duidelijker aan de buitenkant zichtbaar. De kerk heeft ook een pastorie die op enkele tientallen meters afstand staat. Wanneer deze gebouwd is onbekend, waarschijnlijk rond 1780. Het pand heeft een grote tuin. Het is nog steeds in gebruik als pastorie.

Swettetsjerke

Dit kerkgebouw werd tot voor kort door de Gereformeerde kerk van Veenwouden gebruikt. Recent is de gemeente aangesloten bij de PKN waarbij de naam is veranderd in Swettetsjerke (Zwettekerk). De toekomst van deze kerk is onzeker aangezien de PKN gemeente van Veenwouden twee kerkgebouwen heeft en deze kerk aan restauratie toe is.

Het pand werd gebouwd in 1871. Daarvoor kwamen de gereformeerden bijeen in Bergum. De pastorie werd gelijk links naast de Kerk gebouwd en heeft die functie nog steeds. Een steeds groter wordende gemeente maakte uitbreiding van het pand noodzakelijk, deze werd in 1922-1923 gerealiseerd. Er werd tevens een klokkentoren op het gebouw geïnstalleerd. De laatste grote renovatie vond plaats in 1954.

Doopsgezinde Kerk

Op 10 september 1609 kreeg Michiel Saeckes uit Veenwouden een visioen. Hij verkreeg veel bekendheid en door hem is waarschijnlijk een doopsgezinde menistengemeente in Veenwouden ontstaan. Al in 1691 werd melding gemaakt van een doopsgezinde menistengemeente in Veenwouden. Zij hadden hun schuilkerk in Veenwoudsterwal, in een pand dat thans omgebouwd is tot woning.

In 1865/1866 lieten de doopsgezinden een Doopsgezinde kerk en pastorie bouwen aan de tegenwoordige Zuiderweg, alwaar de Kerk nu nog steeds staat. In 1895 kwam er een orgel. In 1973 en 1997 zijn er restauraties geweest.

Christelijk Gereformeerde Kerk

De Christelijk Gereformeerde Kerk gemeente van Veenwouden werd groot onder leiding van dorpsgenoot Hendrik Bijlsma. Men ging eerst elders ter kerke, maar na een tijdje kwam men bij elkaar in de kapperszaak van Bijlsma waar gastpredikers werden ontvangen. Deze ruimte werd al snel te klein en naast de woning van Bijlsma werd een bescheiden kerkgebouw gerealiseerd (nu aan de Burgemeester Faberweg). Dit moest al spoedig worden uitgebreid. De gemeenteleden werden Bijlianen genoemd, vernoemd naar Hendrik Bijlsma.

In 1930 sloot deze kerk van Veenwouden zich aan bij de Christelijke Gereformeerde Kerk. Echter in 1954 brak de kerkenraad weer met dit Kerkgenootschap. Een deel van de gemeente volgde de kerkenraad, terwijl een ander deel van de gelovigen zich weer wenste aan te sluiten bij de Christelijk Gereformeerde Kerk van Nederland. Deze tweede groep kwam bijeen in het voormalige hotel Schoonoord, tegenover het station. Toen het aantal gemeenteleden zich sterk uitbreidde werd het voormalige hotel opgekocht en verbouwd tot Christelijk Gereformeerde Kerk met pastorie.

Oud-Gereformeerde Kerk

Zoals eerder vermeld ontstond in 1954 een scheiding in de Christelijk Gereformeerde Gemeente van Veenwouden. De kerkenraad en hun volgelingen braken met dit Kerkgenootschap en noemden zich Christelijk Gereformeerde Kerk Buiten Verband. Men bleef de kerkdiensten houden in het Bijlsma kerkje aan de Burgemeester Faberweg.

In 1962 sloot de gemeente zich aan bij het Oud-Gereformeerde Kerkgenootschap. In de dorpsmond wordt het de zwarte kousen kerk genoemd. De kleine gemeente telt ongeveer 70 leden. Men komt uit de wijde omgeving naar deze kerk, mede omdat het de enige kerk is in het noorden van Nederland die aangesloten is bij het Oud-Gereformeerde Kerkgenootschap.

Voorzieningen

Scholen

Tegenwoordig telt Veenwouden twee basisscholen. De Christelijke basisschool de Frissel met ongeveer 300 leerlingen en de openbare basisschool dr.'Theun de Vriesskoalle met ongeveer 150 leerlingen.

Openbaar Onderwijs

Het oudste bekende schoolgebouw van Veenwouden kwam in 1778 gereed. Het bestond uit een schoollokaal en schoolhuis dat grensde aan het kerkhof van de Hervormde Kerk. Het schoolgebouw is recent gesloopt terwijl het schoolhuis nog bestaat. Onder andere een ingemetselde herdenkingssteen herinnert hieraan. In 1892 verloor de school haar functie en werd het een woning.

Wegens ruimtegebrek werd in 1892 een nieuwe school gebouwd aan de Feintenslaan. Ernaast werd het schoolhuis gebouwd. Beide gebouwen verloren hun oorspronkelijke functie in 1954. In dat jaar verhuisde de openbare school van Veenwouden naar een nieuw gebouw aan de Johannes Prinsstraat. Hier zit de openbare school nog steeds. Sinds 1979 heet deze school de dr. Theun de Vriesskoalle, vernoemd naar Theun de Vries, een beroemd schrijver. Het oude gebouw aan de Feintenslaan werd later omgebouwd en heeft nog dienstgedaan als badhuis en gymnastieklokaal. Later heeft het nog dienstgedaan als o.a. inloopcentrum, peuterspeelzaal en jeugdsoos geweest.

In 2009 is het gebouw gesloopt en het plan is om het op te nemen in het winkelcentrum. De voormalige nevenstaande schoolmeesterswoning werd eind jaren 1960 afgebroken en op deze plek staat nu een modehuis.

Christelijk Onderwijs

In 1869/1870 werd een christelijke school en een schoolhuis gebouwd aan de Zwette. Dit was een van de eerste christelijke basisschoolgebouwen van Friesland. Dit deed dienst tot 1909, toen de school verhuisde naar een nieuw pand achter de Gereformeerde kerk. Dit pand sloot in 1960 en kreeg een andere functie.

In 1930 werd een tweede christelijke school gebouwd aan de Nieuweweg. De leerlingen van de andere christelijke school kwamen tussen 1958-1960 bij. Na verschillende uitbreidingen werd deze school te klein. Er werd besloten tot het bouwen van een tweede christelijke school bij de Haven. De school aan de Nieuweweg kreeg de naam it Beaken en die aan de Haven de Paadwiizer. Eind jaren 90 zijn beide scholen op het grondgebied van laatstgenoemde gefuseerd tot de Frissel. In het pand aan de Nieuweweg zit nu een sportschool.

Rusthuizen

In Veenwouden zijn vanaf de jaren 20 verschillende rusthuizen gevestigd. De eerste verzorgingstehuizen in Veenwouden zijn ontstaan door de stichting Talma Rustoord. Deze stichting zette zich in voor ouderenverzorging. Eerst kochten zij villa’s op voor ouderenopvang: Villa de Clerq (in 1898 gebouwd als woonhuis voor de Amsterdamse bankier Pieter de Clerq) en Villa van Kleffens (van rond 1880-1920 een notariswoning).

Aan de Stinsweg werd in 1930 een opgekocht herenhuis omgebouwd tot rusthuis Talmahuis, voor het verlegen van langdurig zieken en invaliden. Het gebouw brandde op 5 februari 1958 tot de grond toe af. Twee patiënten kwamen hierbij om. De bewoners van de Talma rustoorden werden in 1977 verhuisd naar het nieuwe zorgcentrum Talma Rustoord (thans Talma Hoeve), aan de noordkant van Veenwouden.

In 1967 werd een ander Rusthuis geopend: Talmahûs, voor dementerende bejaarden.

Tevens heeft Veenwouden het seniorencomplex de Swanneblom.

Winkelcentrum

In 2006 was men begonnen met het bouwen van winkelcentrum de Koemarkt in het centrum van Veenwouden.

Belangrijke toegangswegen

Eeuwenlang was de belangrijkste verbinding van Veenwouden het oostelijk gelegen kloosterpad, dat nu een fietspad is.

In 1852 werd een verharde weg van Dokkum naar Quatrebras aangelegd. Ook Veenwouden werd hierin opgenomen, waarna de Hoofdstraat en het Oosteinde verhard werden. De tegenwoordige Stinsweg en Zuiderweg zijn in die tijd aangelegd. Pas in 1971 kwam een rondweg gereed, die de sterk toenemende verkeersdrukte door het centrum van het dorp moest ontlasten. Nadeel van deze weg was, dat het dorp in tweeën werd gedeeld.

In 2016 is de Centrale As gerealiseerd. Deze is aangelegd om onder andere de bereikbaarheid van het noorden van Friesland te vergroten. Deze snelweg loopt ten zuiden van Veenwouden en vormt als het ware een tweede rondweg, die niet ver van de bestaande rondweg ligt. Door de afgenomen verkeersintensiteit door het dorp, worden er kansen geboden om de kern van het dorp her in te richten.

Personen

Zie ook

Externe links

Zie de categorie Feanwâlden van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

  1. Sinds 1 januari 2009 wordt in de gemeente uitsluitend de Friestalige naam gebruikt. De meeste bedrijven, instellingen en media gaan hierin mee.