Sonnenborgh (Utrecht): verschil tussen versies

Sonnenborgh
Locatie	Zonnenburg 2, Utrecht
Coördinaten	52° 5′ NB, 5° 8′ OL
Type	Sterrenwacht
Thema	Publiekssterrenwacht en museum voor weerkunde, sterrenkunde en bastiongeschiedenis
Huisvesting
Monumentstatus	Rijksmonument
Monumentnummer	18403
Gebouwd	1544-1558
Detailkaart
	;
	Officiële website; (en) Atlas Obscura-pagina;
Portaal	Kunst & Cultuur

Interactief door geschiedenis bladeren

← Oudere bewerking Nieuwere bewerking →

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

VisueelWikitekst

In de regel

Versie van 29 nov 2019 00:37

Sonnenborgh is een bolwerk en publiekssterrenwacht in de Nederlandse stad Utrecht.

Keizer Karel V liet ter verdediging van de stad Utrecht tussen 1544 en 1558 vier stenen bolwerken aanleggen aan de binnenkant van de Stadsbuitengracht. Sonnenborgh is daar één van. Het werd onder leiding van stadsbouwmeester Willem van Noort gebouwd en kon in 1552 in gebruik worden genomen. De andere waren aan de zuidkant van de stad Manenborgh (1553-1554) en Sterrenburg (1554), met aan de noordkant Morgenster (ca. 1544). Sonnenborgh is gelegen in de zuidoostelijke hoek van de binnenstad aan de singel.

In 1636 werd de Universiteit Utrecht opgericht en het bolwerk werd in 1639 door de hoogleraar plantkunde Regius deels voorzien van een academische kruidentuin tot in 1724 de tuin naar de Lange Nieuwstraat in Utrecht verhuisde (de huidige Oude Hortus).^[1] De hoogleraar Buys Ballot zorgde er medio 19e eeuw voor dat de Sterrenwacht van de Smeetoren, waar reeds meteorologische waarnemingen werden gedaan, naar de Sonnenborgh verhuisde. Na de chemie richtte Buys Ballot zich vooral op meteorologie en in 1854 richtte hij op deze plaats het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) op.

Na het vertrek van het KNMI naar De Bilt in 1897, onder leiding van directeur Maurits Snellen, stond Sonnenborgh weer geheel in het teken van de sterrenwacht. Bekende wetenschappers die met de Sonnenborgh in sterrenkundig opzicht verbonden waren zijn Pieter van Musschenbroek, Marcel Minnaert en Kees de Jager. Andere directeuren van de sterrenwacht waren Jean Abraham Chrétien Oudemans, Martin Hoek, en Albertus Antonie Nijland. De laatste directeur was Christoph Keller. Het sterrenkundig instituut in Utrecht is in 2012 opgeheven^[2].

Stichting De Koepel was tot eind 2013 gevestigd in Sonnenborgh. Nu is er Sonnenborgh - museum & sterrenwacht gevestigd, een publiekssterrenwacht en een museum voor weerkunde, sterrenkunde en bastiongeschiedenis.

In 2001 werden tijdens restauratiewerkzaamheden de resten aangetroffen van het eerste chemisch laboratorium in Utrecht. Dit werd rond 1695 in dit bolwerk gevestigd en stond onder leiding van Johann Conrad Barchusen.^[3]^[4]

Sonnenborgh doet mee aan de Utrechtse Museumnacht en de Landelijke Sterrenkijkdagen.

Zie ook

Bronnen en noten

B. Klück (2002), Utrecht - Bolwerken, Archeologische Kroniek Provincie Utrecht 2000- 2001, blz 108- 112, PlantijnCasparie, Utrecht, ISSN 1386-8527

↑ J.W.E. Kipp- Brinkman (1994), Licht en schaduw in de geschiedenis van de Oude Hortus, blz. 86, Maandblad Oud-Utrecht juli/augustus 1994, De Boer Cupurus, ISSN 1380-7137^{[dode link]}
↑ Utrecht neemt afscheid van de sterrenhemel nrc.nl
↑ Jaarboek Oud-Utrecht 2001, blz. 148, PlantijnCasparie Utrecht, ISBN 90-71108-20-1
↑ Het chemisch laboratorium sonnenborgh.nl

Zie de categorie Sonnenborgh (Utrecht) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] J.W.E. Kipp- Brinkman (1994), Licht en schaduw in de geschiedenis van de Oude Hortus, blz. 86, Maandblad Oud-Utrecht juli/augustus 1994, De Boer Cupurus, ISSN 1380-7137^{[dode link]}

[2] Utrecht neemt afscheid van de sterrenhemel nrc.nl

[3] Jaarboek Oud-Utrecht 2001, blz. 148, PlantijnCasparie Utrecht, ISBN 90-71108-20-1

[4] Het chemisch laboratorium sonnenborgh.nl

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Regel 35: / Regel 35: @@
 [[Keizer Karel V]] liet ter verdediging van de stad Utrecht tussen 1544 en 1558 vier stenen bolwerken aanleggen aan de binnenkant van de [[Stadsbuitengracht]]. Sonnenborgh is daar één van. Het werd onder leiding van stadsbouwmeester [[Willem van Noort]] gebouwd en kon in 1552 in gebruik worden genomen. De andere waren aan de zuidkant van de stad [[Manenborgh]] (1553-1554) en [[Sterrenburg (Utrecht)|Sterrenburg]] (1554), met aan de noordkant [[Morgenster (bastion)|Morgenster]] (ca. 1544). Sonnenborgh is gelegen in de zuidoostelijke hoek van de [[Binnenstad (Utrecht)|binnenstad]] aan de singel.
-In 1636 werd de [[Universiteit Utrecht]] opgericht en het bolwerk werd in 1639 door de hoogleraar [[plantkunde]] [[Henricus Regius|Regius]] deels voorzien van een academische kruidentuin tot in 1724 de tuin naar de Lange Nieuwstraat in Utrecht verhuisde (de huidige [[Oude Hortus]]).<ref>[http://digbijzcoll.library.uu.nl/lees_gfx.php?lang=en&BoekID=970&PageOrder=88&W=On&style=fmw J.W.E. Kipp- Brinkman (1994), ''Licht en schaduw in de geschiedenis van de Oude Hortus'', blz. 86, Maandblad Oud-Utrecht juli/augustus 1994, De Boer Cupurus, ISSN 1380-7137]{{dode link|datum=september 2017 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> De [[hoogleraar]] [[Christophorus Buys Ballot|Buys Ballot]] zorgde er medio 19e eeuw voor dat de [[Sterrenwacht]] van de [[Smeetoren]], waar reeds [[meteorologie|meteorologische]] waarnemingen werden gedaan, naar de Sonnenborgh verhuisde. Na de [[chemie]] richtte Buys Ballot zich vooral op meteorologie en in 1854 richtte hij op deze plaats het [[Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut]] (KNMI) op.
+In 1636 werd de [[Universiteit Utrecht]] opgericht en het bolwerk werd in 1639 door de hoogleraar [[plantkunde]] [[Henricus Regius|Regius]] deels voorzien van een academische kruidentuin tot in 1724 de tuin naar de Lange Nieuwstraat in Utrecht verhuisde (de huidige [[Oude Hortus (Utrecht)|Oude Hortus]]).<ref>[http://digbijzcoll.library.uu.nl/lees_gfx.php?lang=en&BoekID=970&PageOrder=88&W=On&style=fmw J.W.E. Kipp- Brinkman (1994), ''Licht en schaduw in de geschiedenis van de Oude Hortus'', blz. 86, Maandblad Oud-Utrecht juli/augustus 1994, De Boer Cupurus, ISSN 1380-7137]{{dode link|datum=september 2017 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> De [[hoogleraar]] [[Christophorus Buys Ballot|Buys Ballot]] zorgde er medio 19e eeuw voor dat de [[Sterrenwacht]] van de [[Smeetoren]], waar reeds [[meteorologie|meteorologische]] waarnemingen werden gedaan, naar de Sonnenborgh verhuisde. Na de [[chemie]] richtte Buys Ballot zich vooral op meteorologie en in 1854 richtte hij op deze plaats het [[Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut]] (KNMI) op.
 Na het vertrek van het KNMI naar [[De Bilt (dorp)|De Bilt]] in 1897, onder leiding van directeur [[Maurits Snellen]], stond Sonnenborgh weer geheel in het teken van de sterrenwacht. Bekende wetenschappers die met de Sonnenborgh in sterrenkundig opzicht verbonden waren zijn [[Pieter van Musschenbroek]], [[Marcel Minnaert]] en [[Kees de Jager]]. Andere directeuren van de sterrenwacht waren [[Jean Abraham Chrétien Oudemans]], [[Martin Hoek]], en [[Albertus Antonie Nijland]]. De laatste directeur was [[Christoph Keller]]. Het sterrenkundig instituut in Utrecht is in 2012 opgeheven<ref>[https://www.nrc.nl/nieuws/2012/04/11/utrecht-neemt-afscheid-van-de-sterrenhemel-12285056-a1143304 Utrecht neemt afscheid van de sterrenhemel] nrc.nl</ref>.

Huidig:	BAK · Betje Boerhavemuseum · Museum Catharijneconvent · Centraal Museum · Mobach Keramiek · nijntje museum · Oude Hortus · Rietveld Schröderhuis · Museum Speelklok · Het Spoorwegmuseum · Sterrenwacht Sonnenborgh · Universiteitsmuseum · Nederlands Volksbuurtmuseum · Museum van Zuilen
Voormalig:	Aboriginal Art Museum · Geldmuseum · Utrechtsch Museum van Kunstnijverheid · Museum Maluku · Waterleidingmuseum