Abbewier: verschil tussen versies

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Madyno (overleg | bijdragen)
Geen bewerkingssamenvatting
av
Regel 15: Regel 15:
| caption = Abbewier
| caption = Abbewier
}}
}}
'''Abbewier''' ([[Westerlauwers Fries|Fries]]: ''Jewier'') is een [[buurtschap]] annex [[gehucht]] in de gemeente [[Noardeast-Fryslân]], in de [[Nederland]]se provincie [[Friesland]].


'''Abbewier''' ([[Westerlauwers Fries|Fries]]: ''Jewier'') is een [[buurtschap]] annex [[gehucht]] in de gemeente [[Noardeast-Fryslân]] in de [[Nederland]]se provincie [[Friesland]].
Abbewier ligt ten noordoosten van [[Anjum]] en ten westen van [[Oostmahorn]]. De bebouwing is gelegen rond de Skânserwei, de Healbeamswei en de Grienewei en ligt vrij gegroepeerd bij elkaar, maar ook de noordelijk en los gelegen boerderijen worden meestal bij de buurtschap gerekend.


== Geografie ==
De buurtschap wordt bij het dorp Oostmahorn gerekend, maar valt net als dat dorp formeel onder Anjum. Ten zuiden van Abbewier, tussen Abbewier en de buurtschap [[Stiem]] ligt een aardgaslocatie.
Abbewier ligt tussen [[Anjum]] en [[Oostmahorn]] en valt onder Anjum. De bebouwing is gelegen rond de Skânserwei (Schansweg), de Healbeamswei (Halfboomsweg) en de Grienewei (Groeneweg) en bestaat uit een twaalftal huizen die vrij gegroepeerd bij elkaar liggen. Ook de verspreid gelegen boerderijen ten noorden van deze huizen wordt meestal bij de buurtschap gerekend. Hoewel het gehucht in 1993 plaatsnaambordjes kreeg<ref>{{Citeer web|url=https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?identifier=ddd:010622977:mpeg21:a0305|titel=Naambordjes bij buurtschappen in Dongeradeel|bezochtdatum=22-11-2020|auteur=|achternaam=|voornaam=|datum=09-07-1993|uitgever=Leeuwarder courant|pagina's=p. 11|taal=}}</ref>, zijn deze later weer verdwenen.


Ten zuiden van Abbewier, richting de buurtschap [[Stiem]] ligt [[Aardgaswinning in Nederland|aardgaslocatie]] De Raskes/Anjum.
==Geschiedenis==
In 1511 werd de plaats vermeld als ''Tzijaewijer''. Deze plaatsnaam duidt mogelijk op een waterweg (tia), maar waarschijnlijker is dat het wijst op een persoonsnaam die is afgeleid van het Friese woord voor volk, Thiad. De moderne Friestalige naam is afgeleid van deze naam.


== Geschiedenis ==
De Nederlandstalige naam Abbewier duidt erop dat het een voor bewoning opgeworpen hoogte (wier) was van de persoon Ab(b)e. In 1657 werd de plaats vermeld als ''Abewier'' en rond 1700 als ''Abbewier''.
In 1511 werd de plaats vermeld als ''Tzijaewijer''. Deze plaatsnaam duidt mogelijk op een waterweg (''tia''), maar waarschijnlijker is dat het wijst op een persoonsnaam die is afgeleid van het Friese woord ''Thiad'' ("volk"). De moderne Friestalige naam is afgeleid van deze naam. De Nederlandstalige naam Abbewier duidt erop dat het een voor bewoning opgeworpen hoogte (wier) was van de persoon Ab(b)e. In 1657 werd de plaats vermeld als ''Abewier'' en rond 1700 als ''Abbewier''.


De huizen van de buurtschap liggen rond een aantal terpen, waarvan er ten westen van de Healbeamswei drie zichtbaar zijn op het [[Bonnekaart|bonneblad]] van 1929. Deze terpen en een aantal ten oosten van deze weg liggen allen op een [[kwelderwal]] en zijn deels afgegraven. Ook lag er vroeger een [[dobbe]] ten westen van Healbeamswei 5.
Abbewier lag tot aan de [[gemeentelijke herindeling]] van 1984 in de toenmalige gemeente [[Oostdongeradeel]]. Daarna viel het tot 2019 onder de gemeente [[Dongeradeel]], waarna deze opging in de gemeente [[Noardeast-Fryslân]].

In 1961 werden bij een illegale afgraving door een landbouwer van de terp achter Healbeamswei 4 resten van een middeleeuwse muur van een [[Late middeleeuwen|laatmiddeleeuwse]] [[Hege wier|stinswier]] aangetroffen.<ref>{{Citeer web|url=https://www.dekrantvantoen.nl/vw/article.do?v2=true&id=LC-19610707-11003|titel=Wier bij Abbewier "zomaar" vernield|bezochtdatum=22-11-2020|auteur=|achternaam=|voornaam=|datum=07-07-1961|uitgever=Leeuwarder Courant|pagina's=p. 11|taal=}}</ref><ref>AMK-terrein nr. 9811 (Abbewier)</ref> Het betrof de voorloper van de [[Heemstrastate|Heemstra-]] of Hiemstrastate. De stins is vermoedelijk reeds vóór 1500 omgevormd tot deze [[state]] met in 1511 een [[sate]] van 68 [[pondemaat]]. In de 17e eeuw was de state in handen van de heren van de [[Holdingastate]] van Anjum (familie [[Thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg]]) en behoorde er 75 pondemaat bij (27,5 hectare). Op de kaart van [[Schotanusatlas|Schotanus uit 1718]] staan er twee boerderijen met de aanduiding dat het [[Stemhebbende plaats|stemhebbende plaatsen]] waren.<ref>AMK-terreinen 411 en 16077 (Abbebier; Jewier)</ref> Op de plaats van de state werd in 1858 een [[kop-hals-rompboerderij]] gebouwd (Healbeamswei 4).<ref>{{Citeer web|url=http://www.stinseninfriesland.nl/HeemstraStateAnjum.htm|titel=Heemstra State te Anjum|bezochtdatum=22-11-2020|auteur=|achternaam=|voornaam=|datum=|uitgever=Stinsen in Friesland|taal=}}</ref><ref>{{Citeer web|url=https://www.dbnl.org/tekst/berg229noor02_01/berg229noor02_01_0020.php|titel=Anjum: Abbewier|bezochtdatum=22-11-2020|auteur=Herma M. van den Berg|achternaam=|voornaam=|datum=1983|werk=Noordelijk Oostergo. Dongeradelen|uitgever=|pagina's=p. 265|taal=}}</ref> Daarnaast staan er nog twee 19e eeuwse boerderijen in de buurtschap.

Abbewier lag tot aan de [[gemeentelijke herindeling]] van 1984 in de toenmalige gemeente [[Oostdongeradeel]]. Daarna viel het tot 2019 onder de gemeente [[Dongeradeel]], waarna deze opging in de huidige gemeente Noardeast-Fryslân.

<gallery heights=200 widths=250>
Abbewier vanaf.jpg|Abbewier gezien van uit het westen vanaf het Abbewiersterpaad
</gallery>


{{Appendix|2=
{{Appendix|2=
* Gildemacher, Karel F. (2007). ''Friese plaatsnamen: alle steden, dorpen en gehuchten''. Leeuwarden, Friese Pers/Noordboek.
{{References}}
{{References}}
----
* Gildemacher, Karel F. (2007). ''Friese plaatsnamen: alle steden, dorpen en gehuchten''. Leeuwarden, Friese Pers/Noordboek.
}}
}}



Versie van 22 nov 2020 17:36

Abbewier
Buurtschap in Nederland Vlag van Nederland
Abbewier (Friesland)
Abbewier
Situering
Provincie Vlag Friesland Friesland
Gemeente Vlag van Noardeast-Fryslân Noardeast-Fryslân
Coördinaten 53° 23′ NB, 6° 9′ OL
Overig
Postcode 9133
Woonplaats (BAG) Anjum (Oostmahorn)
Foto's
Abbewier
Abbewier
Portaal  Portaalicoon   Nederland
Friesland

Abbewier (Fries: Jewier) is een buurtschap annex gehucht in de gemeente Noardeast-Fryslân in de Nederlandse provincie Friesland.

Geografie

Abbewier ligt tussen Anjum en Oostmahorn en valt onder Anjum. De bebouwing is gelegen rond de Skânserwei (Schansweg), de Healbeamswei (Halfboomsweg) en de Grienewei (Groeneweg) en bestaat uit een twaalftal huizen die vrij gegroepeerd bij elkaar liggen. Ook de verspreid gelegen boerderijen ten noorden van deze huizen wordt meestal bij de buurtschap gerekend. Hoewel het gehucht in 1993 plaatsnaambordjes kreeg[1], zijn deze later weer verdwenen.

Ten zuiden van Abbewier, richting de buurtschap Stiem ligt aardgaslocatie De Raskes/Anjum.

Geschiedenis

In 1511 werd de plaats vermeld als Tzijaewijer. Deze plaatsnaam duidt mogelijk op een waterweg (tia), maar waarschijnlijker is dat het wijst op een persoonsnaam die is afgeleid van het Friese woord Thiad ("volk"). De moderne Friestalige naam is afgeleid van deze naam. De Nederlandstalige naam Abbewier duidt erop dat het een voor bewoning opgeworpen hoogte (wier) was van de persoon Ab(b)e. In 1657 werd de plaats vermeld als Abewier en rond 1700 als Abbewier.

De huizen van de buurtschap liggen rond een aantal terpen, waarvan er ten westen van de Healbeamswei drie zichtbaar zijn op het bonneblad van 1929. Deze terpen en een aantal ten oosten van deze weg liggen allen op een kwelderwal en zijn deels afgegraven. Ook lag er vroeger een dobbe ten westen van Healbeamswei 5.

In 1961 werden bij een illegale afgraving door een landbouwer van de terp achter Healbeamswei 4 resten van een middeleeuwse muur van een laatmiddeleeuwse stinswier aangetroffen.[2][3] Het betrof de voorloper van de Heemstra- of Hiemstrastate. De stins is vermoedelijk reeds vóór 1500 omgevormd tot deze state met in 1511 een sate van 68 pondemaat. In de 17e eeuw was de state in handen van de heren van de Holdingastate van Anjum (familie Thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg) en behoorde er 75 pondemaat bij (27,5 hectare). Op de kaart van Schotanus uit 1718 staan er twee boerderijen met de aanduiding dat het stemhebbende plaatsen waren.[4] Op de plaats van de state werd in 1858 een kop-hals-rompboerderij gebouwd (Healbeamswei 4).[5][6] Daarnaast staan er nog twee 19e eeuwse boerderijen in de buurtschap.

Abbewier lag tot aan de gemeentelijke herindeling van 1984 in de toenmalige gemeente Oostdongeradeel. Daarna viel het tot 2019 onder de gemeente Dongeradeel, waarna deze opging in de huidige gemeente Noardeast-Fryslân.

Zie de categorie Abbewier van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.