Urntje

Ten minste één Wikipediagebruiker vindt dat de tekst van Perigyn in dit artikel ingevoegd zou moeten worden of dat er een duidelijkere afbakening tussen deze artikelen dient te worden gemaakt. Als de tekst wordt ingevoegd, dient dat artikel een doorverwijzing te worden (bekijk voorstel).

Het urntje of perigynium is een ongeveer flesvormig laagteblad of catafyl, een soort schutblaadje dat gewoonlijk alleen een vrouwelijke bloem bevat. Een urntje staat in de oksel van een kafje. De vrouwelijke bloem bestaat uit alleen een stamper en vormt na de bevruchting een vruchtje. Het urntje omsluit grotendeels bij rijpheid de vrucht. Een urntje komt voor bij soorten van het geslacht zegge (Carex).

Variatie in bouw

Aan de top van het urntje of perigynium is een opening, waardoorheen de stijl en de stempels naar buiten steken. Binnen het urntje is de rachilla aanwezig, een veelal volledig gereduceerd asje.

Bij een aantal zeggesoorten is de rachilla echter niet gereduceerd. De rachilla steekt dan gewoonlijk uit het urntje naar buiten. Soms heeft de rachilla een haak, waardoor het urntje makkelijk verspreid kan worden doordat de haak in de vacht van een dier kan blijven haken. Ook kan de rachilla aan zijn top in de oksel van kafjes nog (mannelijke) meeldraadbloemen dragen, of zelfs nog enkele urntjes met stamperbloemen.

• 
  C. capensis Thunb. (Schoenoxiphium ecklonii Nees.) met half open urntjes met 'bloeiwijzen' erin
• 
  C. megalepis K.A.Ford
  (syn.: Uncinia ferruginea) met rachilla met haakje
• 
  Sterk gereduceerdu urntjes (middenrij) bij gele zegge (C. flava)
• 
  Zandzegge (C. arenaria), sterk gereduceerd urntje

Het urntje is een met een cladoprofyllum vergelijkbaar catafyl of laagteblad, dat de basis van een zijtakje in een vertakte bloeiwijze omgeeft.

Bronnen, noten en/of referenties

Literatuur

• (en) Global Carex Group (2015), Making Carex monophyletic (Cyperaceae, tribe Cariceae): a new broader circumscription. Bot J Linn Soc, 179: 1–42. doi:10.1111/boj.12298