Metaaloxide

Een metaaloxide wordt gevormd wanneer een metaal reageert met zuurstof. Hierdoor ontstaan oxides, die voor ieder metaal specifiek zijn. Een metaal vormt niet per se slechts één oxide. Bijvoorbeeld ijzer (Fe) vormt FeO waarin het ijzer een formele lading van 2+ heeft en Fe₂O₃ waarin het ijzer een formele lading van 3+ heeft. De verschillende oxides van metalen kunnen doordat hun roosterstructuur variëert zeer verschillende eigenschappen hebben. Ook gemengde oxides komen voor zoals bijvoorbeeld Fe₃O₄ (ook wel magnetiet, een betere notatie is misschien FeO.Fe₂O₃) waarin de twee oxides van ijzer in 1:1 stoichiometrische verhouding op moleculair niveau gemengd zijn. Dit gemengde oxide vertoont magnetische eigenschappen die niet worden aangetroffen in de afzonderlijke zuivere oxides. Welke oxides gevormd worden is afhankelijk van de omstandigheden waarin een metaal zich bevind wanneer het geoxideert wordt.

Wanneer een metaal met water (H₂O) in aanraking komt ontstaat vaak oxidatie: het zuurstofatoom in het water bindt zich aan het metaal om zo een hydroxide-ion te vormen, in deze reactie komt waterstof vrij. Veel metaaloxides kunnen verweren tot de oxides van de metalen. somige hydroxides zijn zo instabiel dat ze zelfs onder water al vervallen tot het oxide. Zo vervalt AgOH vrijwel direct tot Ag₂O onder afsplitsing van water.

Meestal zijn metaaloxides niet gewenst en moeten de metalen tegen oxidatie worden beschermd. Dit kan bijvoorbeeld door een beschermende laag aan te brengen: een coating (zoals verf), of een zinklaag op staal, of anodiseren van aluminium.

Metaaloxides kunnen ook gewenste eigenschappen hebben, bijvoorbeeld het zeer harde aluminiumoxide en het vaak als pigment gebruikte zeer witte titaniumdioxide (TiO₂).

Edelmetalen onderscheiden zich van de overige metalen, doordat zij onder normale omstandigheden geen oxides vormen. Dit hoeft overigens niet te betekenen dat zij die niet kunnen vormen. Zo bestaan Cu₂O, CuO en Ag₂O wel degelijk. Hier voor zijn echter wel vrij extreme omstandigheden nodig.