Krivitsjen

De Krivitsjen (Russisch: Кривичи; Krivitsjí, Wit-Russisch: Крывічы; Kryvičý) was een van de stamverbanden van de Vroege Oostelijke Slaven tussen de 6e en de 12e eeuw. De Krivitsjen bewoonden de bovenlopen van de Wolga, Dnjepr, Westelijke Dvina, gebieden ten zuiden van de benedenlopen van de rivier de Velikaja en delen van het stroomgebied van de Neman.

Etymologie en verspreiding

Volgens Max Vasmer is de naam waarschijnlijk afkomstig van hun voorvader prins Kriv, wiens bijnaam afgeleid is van het bijvoeglijke naamwoord krivoj ("krom, scheef") vanwege een mogelijke geboorteafwijking. Ergens in de 6e eeuw verlieten de Krivitsjen de Karpaten en verspreiden zich naar het noordoosten, waarbij ze de daar woonachtige schaarse Finoegrische volkeren en Baltische stammen opnamen in hun gelederen. De Krivitsjen speelden een belangrijke rol in de kolonisatie van het gebied tussen de Wolga en de Kljazma. Samen met de Dregovitsjen, Radimitsjen, Polotsjanen en enkele Baltische stammen vormden ze de voorvaders van de huidige Wit-Russische "natie".

Leefwijze

De Krivitsjen lieten veel archeologische monumenten na, zoals overblijfselen van landbouw dorpen met sporen van ijzerwerken, sieraden, smederijwerk en andere handwerken; lange grafheuvels uit de 6e tot 9e eeuw metgecremeerde lichamen; grafheuvels van rijke krijgers met hun wapentuig; verzamelingen onderscheidbare sieraden (armbandachtige tijdelijke ringen en glazen kralen gemaakt van uitgerekt draad). Tegen het einde van het eerste millennium waren de Krivitsjen uitgegroeid tot een volg dat akkerbouw en veeteelt bedreef. Nadat ze zich hadden gevestigd rond de handelsroute van de Varjagen naar de Grieken, begonnen de Krivitsjen te handelen met de Varjagen. Hun belangrijkste stamcentra waren Gnezdovo, Izborsk en Polotsk.

Oorlogen en vermeldingen

De Krivitsjen namen deel aan de militaire veldtochten van Oleg en Igor tegen het Byzantijnse Rijk. Ze worden ook genoemd in De Administrando Imperio als de Κριβιτζοί. In de jaren '70 van de 9e eeuw werd het Vorstendom Polatsk, dat door een Varjaagse clanleider, Ragnvald (Rogvolod) werd bestuurd, voor het eerst beschreven in de kronieken.

Nalatenschap

In Letland wordt het woord "Krievs" gebruikt voor "Russisch" en het woord "Krievija" voor "Rusland". Vanuit het Baltische gebied verspreide het woord zich verder over Centraal-Europa. Een Duitse kroniekschrijver uit Duisburg schreef bijvoorbeeld in 1314: "Frater Henricus Marschalcus... venit ad terram Crivitae, et civitatem illam, guae parva Nogardiadicitur cepit". en in de Poolse uitgave "Kazanie na Pogrzeb Maryanny Korsakywnej" (Lublin, 1687. Б. II, 49) werd Paraxedis, de heilige van Polatsk "Regina Krivitae" ("de koningin van de Kryviërs") genoemd.