Digital Audio Broadcasting: verschil tussen versies
Verouderde tekst wat herschreven |
Dat een nieuwe radio nodig is blijkt al uit de tekst en geldt niet specifiek voor België |
||
| Regel 49: | Regel 49: | ||
In [[Vlaanderen]] heeft de [[VRT]] reeds jaren een [[multiplexer|multiplex]] (kanaal 12A) waarin, naast de bestaande analoge FM en AM radiostations van de VRT, ook nog 3 stations zitten die enkel digitaal te ontvangen zijn, namelijk Donna Hitbits (non-stop hits) en Nieuws+ (continu herhaling van het nieuws) en Klara Continuo. Al deze radiostations worden ook via [[DVB-T]] en het [[Internet]] uitgezonden. |
In [[Vlaanderen]] heeft de [[VRT]] reeds jaren een [[multiplexer|multiplex]] (kanaal 12A) waarin, naast de bestaande analoge FM en AM radiostations van de VRT, ook nog 3 stations zitten die enkel digitaal te ontvangen zijn, namelijk Donna Hitbits (non-stop hits) en Nieuws+ (continu herhaling van het nieuws) en Klara Continuo. Al deze radiostations worden ook via [[DVB-T]] en het [[Internet]] uitgezonden. |
||
In Brussel en Wallonië zend de [[RTBF]] ook een simulcast uit van hun FM-zenders. |
In Brussel en Wallonië zend de [[RTBF]] ook een simulcast uit van hun FM-zenders. |
||
Om DAB te ontvangen is nieuwe hardware nodig. U moet dus een nieuwe autoradio of transistor kopen. Deze kosten nu nog van €100 - €300. |
|||
==Denemarken== |
==Denemarken== |
||
Versie van 19 okt 2007 20:27
Digital Audio Broadcasting (DAB) is een Europees systeem dat sinds 1993 gedigitaliseerde radiouitzendingen mogelijk maakt en op die manier de storingen die bij de ontvangst van analoge radiosignalen optreden iets van een ver verleden maken.
DAB maakt een storingsvrije ontvangst mogelijk, waarbij ook meer zenders een etherfrequentie geboden kan worden. Dit kan een oplossing bieden voor de huidige capaciteitsproblemen op de FM-band. Bovendien is het mogelijk om tijdens de uitzendingen meer randinformatie door te sturen en (voor de luisteraars) de radioreclames weg te filteren.
Een nadeel van DAB is echter wel dat de luisteraar de digitale radioprogramma's alleen kan ontvangen met een speciaal, duurder, DAB-radiotoestel. Massaproductie moet de prijs gaan drukken, maar huidige ontvangers zijn nog duurder dan analoge ontvangers. Op termijn zou DAB de uitzendingen van de FM-band moeten vervangen.
In Nederland is momenteel alleen de publieke omroep als DAB te beluisteren, maar er komt nog een uitgifte voor commerciële radiostations. Ook in België zenden alleen de openbare omroepen VRT en RTBF uit.
Geluidskwaliteit
Bij DAB wordt op 48 kHz bemonsterd stereogeluid gecomprimeerd volgens MPEG1, Layer 2, in de volksmond MPEG 2 Audio genoemd. Een andere naam voor de techniek is Musicam. De gebruikte bitsnelheid is doorgaans 128 kbps. Hogere bitsnelheden zijn mogelijk, incidenteel komt men 160- en 192 kbps-uitzendingen tegen.
MPEG 2 Audio op 128 kbps geeft een sterk hoorbaar kwaliteitsverlies ten opzichte van het ongecomprimeerde geluid. Dit vermindert indien men de bitsnelheden verhoogt, waarbij 256 kbps de kwaliteit van een cd begint te benaderen.
De analoge FM-band heeft een frequentiebereik van 0-15 kHz. De frequentiemodulatie onderdrukt stoorsignalen; FM is normaalgesproken ruisvrij waardoor het geluid vrijwel verliesvrij overgebracht wordt. Nadeel van FM is dat tonen hoger dan 15 kHz door FM worden verwijderd en ontbreken. Jongere mensen, die signalen boven de 15 kHz kunnen horen, ervaren dit als een kwaliteitsverlies.
Deze tonen zijn in MPEG 2 Audio wel aanwezig. Het vergelijken van de geluidskwaliteit van FM en DAB is daardoor moeilijk. FM heeft vergeleken met een 128 kbps datastroom duidelijk minder vervorming, en kan hierom als beter beschouwd worden, maar als men bijvoorbeeld muziek luistert waar relatief veel hoge tonen in komen, dan valt DAB te verkiezen. Zeker is dat de veelgebruikte 128 kbps onvoldoende is om de veelvuldig beloofde CD-kwaliteit waar te maken.
Als we de cijfers laten spreken haalt FM in de ether een signaal-/ruisverhouding van ongeveer 50 dB. (Daarbij opgemerkt dat boven de 15 KHz dit daalt naar 0 dB omdat deze tonen niet doorgegeven worden.) Op de kabel kan dat oplopen tot 80 dB en hoger. Een compactdisc haalt zo'n 90 dB. DAB haalt de 10 dB nog niet, maar komt voornamelijk omdat weggelaten tonen wel meetellen in de signaal-/ruisverhouding, maar volgens het psychoakoestische model waarop de compressie gebaseerd is gemaskeerd zijn door andere tonen.
Moderne geluidscompressietechnieken bieden aanzienlijk betere geluidskwaliteit dan MPEG 2 Audio op 128 kbps. De reden dat DAB gebruik maakt van een achterhaalde geluidscompressietechniek schuilt in de leeftijd van de techniek, toen DAB in 1993 gelanceerd werd was er niet veel beter beschikbaar. Daarnaast is het minder rekenkracht nodig om MPEG 2 te decoderen. Dit komt zowel de prijs als de energiebehoefte van de ontvangers ten goede.
Een opgewaardeerde versie, met de naam DAB+, is door Worlddmb gedefinieerd en zal o.a. in Zwitserland en Australie, voorlopig in trials, worden gebruikt; DAB+ maakt gebruik van de AAC+-codering, ook bekend als HE-AAC. Hiervoor moet nieuwe ontvangerapparatuur worden aangeschaft.
Frequenties
Er zijn in Europa twee banden gedefiniëerd voor DAB-uitzendingen:
In Nederland en België wordt momenteel alleen in band III uitgezonden, maar er zijn in Nederland tests geweest in de L-band.
In de TV-band III is er normaal gezien plaats voor 8 analoge TV-kanalen, nl. kanaal 5-12. Een DAB-Multiplex gebruikt slechts 1/4 van de capaciteit van een analoog TV-kanaal. Daarom is voor de nummering van de DAB-kanalen elk TV kanaal in 4 gesplitst met een bijkomende letter A, B, C of D, gerangschik volgens frequentie. Kanaal 12 is dus opgesplitst in DAB kanaal 12A, 12B, 12C en 12D.
Voor de L-band was dit geen probleem hen heeft men de kanalen verdeeld in LA, LB, ... tot LW. In totaal 23 kanalen, waarvan op dit moment de hoogste 7 voorbehouden zijn voor S-DAB (via satelliet, maar is nooit gebruikt)
Een voordeel van DAB ten opzichte van AM en FM is de mogelijkheid om met Single Frequency Networks (SFN) te werken. Dit zijn netwerken waarbij de Multiplex door meerdere zenders op dezelfde frequentie wordt uitgezonden. Deze techniek is mogelijk omdat DAB gebruik maakt van OFDM, net zoals DVB-T en Digital Radio Mondiale. Door deze SFN's is er minder frequentieruimte nodig om hetzelfde aantal radiozenders te kunnen uitzenden en is het betrekkelijk eenvoudig om steunzenders te zetten om het zendbereik te vervolledigen.
DAB en DVB-T
DAB mag niet verward worden met Digital Video Broadcast (DVB-T), eveneens een terrestriële digitale uitzendtechniek, maar uitgevonden voor digitale televisie. Ook op DVB-T kunnen radioprogramma's uitgezonden worden. Op dit moment zendt de VRT in Vlaanderen de radiouitzendingen zowel op DAB als DVB-T uit.In Nederland is Digitenne de (commerciële) aanbieder van DVB-T-uitzendingen, die eveneens radiokanalen bevat. Maar Digitenne zendt niet uit in DAB.
Nederland
In Nederland is DAB (anno 2006) te ontvangen in de Randstad, Gelderland en Noord-Brabant. Door de NOS worden over één multiplex (kanaal 12C) negen uitzendingen van de publieke omroep verspreid: Radio 1, Radio 2, 3FM, Radio 4, Radio 5, Radio 6 (tot september 2006: Concertzender), FunX, Top 2000 en 24Nieuws.
Daarnaast was er in 2005 en 2006 een tijdelijke proef in Amsterdam in verband met het bereik van lokale multiplexen, uitgevoerd door de Universiteit Twente. Over deze zenders (kanalen 12B en LH) worden Radio Noord-Holland, City FM, een aantal kanalen met testmuziek en een kanaal met DMB-video uitgezonden. Begin 2007 was er een test met geautomatiseerde verkeersinformatie, gebaseerd op een systeem dat al in Duitsland wordt gebruikt.
Aanvankelijk zag de regering DAB als opvolger van de analoge FM-uitzendingen. Inmiddels is men daar vanwege de gebreken van DAB op terug gekomen. DAB wordt ingevoerd, maar naast de FM, en niet in plaats van. Verder wordt de DAB-frequentieruimte technologieneutraal, dat betekent dat op de frequenties ook andere technieken dan DAB gebruikt mogen worden, zoals DRM en DAB+. De beschikbare frequentieruimte zal eind 2007 geveild worden. Er zijn twee landelijke pakketten beschikbaar.
België
In Vlaanderen heeft de VRT reeds jaren een multiplex (kanaal 12A) waarin, naast de bestaande analoge FM en AM radiostations van de VRT, ook nog 3 stations zitten die enkel digitaal te ontvangen zijn, namelijk Donna Hitbits (non-stop hits) en Nieuws+ (continu herhaling van het nieuws) en Klara Continuo. Al deze radiostations worden ook via DVB-T en het Internet uitgezonden. In Brussel en Wallonië zend de RTBF ook een simulcast uit van hun FM-zenders.
Denemarken
Dansk Radio heeft in Denemarken de mogelijkheid om 17 zenders uit te zenden op kanaal 11C en 12C, maar op dit moment zijn er nog maar 10 zenders via DAB. DR zendt samen met 100 fm uit op DAB in Denemarken. Veel van deze zenders zijn alleen op DAB te ontvangen. De digitale vorm van radio is dan ook vrij bekend aan het worden in Denemarken. DR heeft plannen om nog vijf zenders toe te voegen, zodat DR vijftien verschillende zenders heeft en 100 fm twee. Dit zal zo blijven totdat de commercieële zenders zich gaan interesseren voor een plekje op de DAB-kanalen.