Jan Stampioen
Jan Stampioen Jr. ook bekend als Jan Jansz de Jonge Stampioen of Johan Stampioen d'Jonge (1610 Rotterdam, 1690 Den Haag) was een Nederlands wiskundige, landmeter, cartograaf en ijker. Zijn vader, eveneens Jan Stampioen senior was een landmeter die astronomische instrumenten maakte.
Jonge jaren
Stampioen gaf in Rotterdam les waar zijn eigen verhandeling over boldriehoeksmeting in 1632 verscheen als bijlage bij de sinustabel van hem of van Frans Van Schooten.
In 1633 daagde hij Descartes uit een meetkundig vraagstuk op te lossen waarvoor een vierdegraadsvergelijking nodig was. Toen Descartes deze vergelijking wel afleidde maar niet oploste, wees Stampioen Descartes' antwoord af, waardoor hij diens vijandschap op de hals haalde.
In 1638 verhuisde Stampioen naar Den Haag waar hij leraar werd van de twaalfjarige Willem II van Oranje-Nassau, zoon van Frederik Hendrik. Hij begon daar ook een drukkerij waar hij zijn eigen wiskundeboeken drukte.
Debat over derdegraadsvergelijkingen
In 1639 gaf hij zijn Algebra ofte Nieuwe Stel-regel uit over onder meer cubische vergelijkingen.
Stampioen publiceerde tevens onder een schuilnaam twee vraagstukken ter oplossing, blijkbaar als publiciteitsstunt voor zijn boek. Een van de twee vraagstukken had te maken met de juiste plaatsing van een kanon. Onder eigen naam publiceerde hij oplossingen.
De jonge landmeter Van Waessenaer kwam ook met een oplossing die een recente regel van Descartes toepaste. Stampioen verwierp deze oplossing waarna Descartes zich in de polemiek mengde.
Cartograaf
Begin jaren '50 maakte Stampioen een kaart van Delfland tot Gouda. in 1689 was hij lid van een commissie om een voorgestelde oplossing van het probleem van de lengtemeting op zee te beoordelen.
Leraar van Christiaan Huygens
Zijn beroemdste leerling was Christiaan Huygens die in 1644 samen met zijn broer Constantijn junior les van hem kreeg. Er is een studieadvies van Stampioen voor Christiaan overgeleverd voor wis-, natuur- en sterrenkunde - zie links.
Samenwerking met Beeckman
Blijkens het Journael van Isaac Beeckman werkte deze herhaaldelijk met Stampioen samen.
Publicaties
- I.I. Stampioen, Tabulae sinuum tangentium et secantium, ad radium 10 000 000 : met 't gebruyck der selve in rechtlinische triangulen / gecorr. door Fr. van Schooten ende in 't cort bij gevoecht d'ontbindinge der sphaerische triangulen met noch eenige constige geometrische ende polygonaelsche questien door I.I. Stampioen, Rotterdam : Bastiaensz. 1632. Bevat tevens: Kort by-voeghsel der sphaerischer triangulen
- Stampioen, Johan d'Jonghe, Resolutie ende ontbindinghe der twee vraeghstucken, in 1632 voorghestelt, Rotterdam 1634
- Stampioen, Johan d'Jonghe, Solutie op alle de quaestiën, openbaer aangeslagen ende voor-gestelt door Ex. de Decker, waer bijgevoeght zijn d'ontbindinghe der twee vraegh-stucken in 1632 door dens. voor-gestelt, enz., Rotterdam 1634
- Stampioen, Johan d'Jonghe, Algebra ofte nieuwe stel-regel waerdoor alles ghevonden wordt in de wis-kunst, wat vindtbaer is, The Hague, "ghedruckt ten huyse van de Autheur in sphaera mundi", 1639.
- Stampioen, Johan d'Jonghe, Openbaringhe der valscher pracktycken, ghepleegt door Jac. à Wassenaer over het on-wis-constigh nae-bootsen der solutie, ghedawen door Johs. Stampioen de Jonghe in 1638. 's Gravenhage 1638
- I.I. Stampioen, Wis-konstigh ende reden-maetigh bewys op den reghel fol : 25, 26 en 27 van sijn boeck ghenaemt den nieuwen stel-regel. 's-Gravenhage : Sphaera Mundi 1640. Bevat tevens: Vervolgh op zijn reden-maetigh bewijs en Verclaringhe over het gevoelen by de E.H. professoren matheseos der Universiteyt tot Leyden uyt-ghesproken, nopende den regel fl. 25 van I. Stampioen [geteyckent ... Jacob Gool, F. van Schooten], en Derden dagh-vaerd brief gesonden aen Iacob A. Waessenaer / door J.. Stampioenius (1639)
- I.I. Stampioen, Wis-konstigh ende reden-maetigh bewys op den reghel fol : 25, 26 en 27 van sijn boeck ghenaemt den nieuwen stel-regel. 's-Gravenhage : Sphaera Mundi 1640.
- Verclaringe over het gevoelen by de E. H. Professoren matheseos der Universiteit tot Leyden uyt-ghesproken, nopende den Regel Fol 25 van J.J. Stampioen, ende 't ghene op de naem van een Waessenaer daer teghene is uytghecomen, ... / Joh. Stampioen de Jonge, 1640
- Tweeden Dagh-vaerd Brief gesonden aenden Student van Padua, anders ghenoumt Iacob A" Waessenaer, eens-deels: op dat hy zijn beloften maintineere. Ten anderen: op dat hy bevvijse het gene van hem geschreven is, tegen den nievven STEL-REGEL van Johan Stampioen de Jonghe Digitale editie van het Leidse exemplaar (gemaakt door de Universiteit Utrecht).
- Het Hooge Heemraedtschap van Schielandt / gemeten ende ... in caert gebracht door Jan Stampioen ; in coper gesneden en geteeckent door J. Vingboons (kaart, 9 bladen), eerste druk 1660 [TUD], tweede druk, Rotterdam 1684 zesde druk 1765