Eemshaven

Eemshaven

Plaats in Nederland
Situering
Provincie	Groningen
Gemeente	Eemsmond
Coördinaten	53° 27′ NB, 6° 50′ OL
Foto's
Satellietfoto van de Eems, de Eemshaven is linksboven te zien
Portaal    Nederland

De Eemshaven is gelegen in de gemeente Eemsmond in de provincie Groningen en is de grootste zeehaven van Noord-Nederland. De Eemshaven wordt, evenals de haven van Delfzijl, beheerd door Groningen Seaports. De haven ligt ongeveer op de plaats van de verdwenen haven Emetha.

Geschiedenis

In de jaren '50 en '60 groeide de Nederlandse economie hard. Er was behoefte aan veel ruimte voor de stevige industriële ontwikkeling die het land doormaakte. Een van de maatregelen die men koos was de aanleg van een nieuwe zeehaven in Noord-Nederland. Dat was de Eemshaven, zo'n 20 kilometer noordelijk van de bestaande zeehaven Delfzijl, in de gemeente Eemsmond (huidige naam van de gemeente).

Een van de redenen om juist voor het Noorden te kiezen was het grote overschot aan arbeidskrachten die voorheen in de landbouw werkten. Op 8 februari 1968 besloten de Provinciale Staten van Groningen tot de realisatie van het Eemshavenproject. Het basisplan omvatte de aanleg van een haven voor schepen tot 40.000 ton, wat later uitgebreid zou kunnen worden naar 70.000 ton. Grondleggers van het plan waren de Groninger waterstaatskundigen ir. J. van Veen en ir. N. Nanninga. Het feitelijke ontwerp van de haven is van de hand van Johan van Veen. Hij ontwierp de haven op een zodanige wijze, dat de havenmonding tot in het Doekegat steekt. Het Doekegat is een diepe geul in de Waddenzee. Door dit ontwerp is het mogelijk dat schepen met een grote diepgang, en dus met veel tonnage, toegang hebben tot de Eemshaven.

In 1973 was de eerste fase van de werkzaamheden afgerond, en op 7 juni van dat jaar werd tegelijk met een uitbreiding van de haven van Delfzijl de Eemshaven geopend door Koningin Juliana vanaf het passagiersschip “Rottum”. In 1976 kwam de eerste klant naar de Eemshaven: AG Ems nam een stuk grond en een steiger in gebruik langs het Doekegatkanaal. De rederij ging passagiersdiensten onderhouden naar het Duitse eiland Borkum. De zogenaamde Butterfahrten van Rederij Kamstra verplaatsten zich ook van Delfzijl naar de Eemshaven. Deze laatste werden opgeheven in 1999, toen de Europese eenwording een einde maakte aan het belastingvrij inkopen in internationale wateren.

De Eemshaven was ontworpen voor grootschalige activiteiten in de olieraffinage en basischemie. De oliecrisis was echter een spaak in het wiel, waardoor er geen olie- noch chemische industrie van de grond kwam. De enige bron van inkomsten vormden (grote) schepen, die in de haven tijdelijk gestald werden (en waarvoor het havenschap geld ontving). Een van de topattracties was de olietanker Aiko Maru (lengte 365 m, breedte 70 m, 430.000 ton draagvermogen). Dat schip arriveerde op 22 april 1983, en was de oorzaak van de langste file ooit in de Provincie Groningen - 22 kilometer, van Delfzijl naar de Eemshaven.

In 1978 werd een 600 meter lange handelskade in gebruik genomen. Deze kade werd in 1984-1985 nog eens met 550 meter verlengd. In die jaren werd ook de Julianahaven uitgebreid. Vanaf de bouw van de kade begon zich kleinschalige bedrijvigheid te vestigen in de Eemshaven. Een grotere ontwikkeling was dat vanaf 1996 de Meyer Werft uit Papenburg besloot haar grootste schepen voor afbouw en bevoorrading naar de Eemshaven te brengen, vanwege problemen met de diepgang op de Eems. Het eerste schip dat in dat kader arriveerde was het luxueuze passagiersschip Galaxy, waar bijna een half miljoen mensen naar kwamen kijken in de anderhalve maand dat het schip in de haven lag.

In de jaren negentig werd de eerdere aandacht op industrie losgelaten. Het accent bij de ontwikkeling van de haven ligt nu op logistieke bedrijvigheid, waaronder overslag. Het eerste initiatief op dat gebied was een fruitterminal, die in 1986 voor circa 120 miljoen gulden werd aangelegd, maar mislukte. De terminal werd in 2000 afgebroken.

Chronologie

• 1973 - 7 juni: Officiële opening door koningin Juliana.
• 1976 - De eerste "klant", AG Ems start de Borkumlijn, een reguliere veerdienst op Borkum
• 1976 - start bouw van de elektriciteitscentrale van de Epon (695 Mw)
• 1977 - de Butterfahrten (taxfree minicruise) van rederij Kamstra worden verplaatst van Delfzijl naar de Eemshaven
• 1978 - start aanleg handelskade. In de loop der jaren vestigden zich daar onder meer Veem & Factor en Sealane.
• 1986 - opening van de fruitterminal waarvan de aanleg 122 miljoen gulden kostte
• 1990 - bouw van de patatfabriek
• 1994 - Opening van de drijvende afbouwwerf van scheepswerf Pattje
• 1994 - Het bedrijf Conoco (gasverwerking) komt in beeld door een mogelijke investering van 4 miljard gulden en werk voor 1700 man
• 1996 - uitbreiding van de elektriciteitscentrale met 1705 Mw. De centrale is inmiddels eigendom van Electrabel
• 1996 - het eerste cruiseschip in aanbouw door de Meyer Werft, de Galaxy, ligt enige tijd in de Eemshaven om te worden afgebouwd. Het schip trekt een half miljoen toeschouwers
• 1996 - naamswijziging: het Havenschap Delfzijl-Eemshaven gaat verder onder de naam Groningen Seaports
• 1997 - de patatfabriek wordt verplaatst naar Zeeland
• 1997 - plannen voor een buitendijkse werf, Meyer Werft, bouwer van cruiseschepen overweegt verhuizing naar de Eemshaven
• 1999 - Wagenborg neemt de fruitterminal over. Tot dan is de fruitterminal het symbool van alles wat mislukt in de Eemshaven
• 1999 - het plan voor een buitendijkse werf wordt afgeblazen
• 1999 - Europese regels maken een einde aan de Butterfahrten
• 2003 - plannen voor sloopwerf Ecodocks
• 2004 - Het recyclingbedrijf Theo Pouw start een grote nevenvestiging in de Eemshaven
• 2006 - ontmanteling van de afbouwwerf Volharding (voorheen Pattje)
• 2006 - start van de moutfabriek Holland Malt
• 2007 - sloopwerf Ecodock is ter ziele
• 2007 - het bedrijf Biovalue start met de productie van biodiesel (jaarproductie 240 miljoen liter)
• 2008 - Het Eemshaven-complex wordt uitgebreid met de Beatrixhaven. AG Ems start haar Borkumlijn vanuit deze haven en Wijnne & Barends opent er een containerterminal
• 2008 - NorNed-kabel wordt operationeel met een onderzeese stroomkabel tussen Noorwegen en Nederland
• 2008 - start bouw van de elektriciteitscentrale van Nuon (1200 Mw)
• 2008 - Opening van het datacenter TCN, met Google als grootste klant
• 2010 - De plannen voor een LNG-aanlanding (Essent, Vopak, Gasunie) worden niet doorgezet.
• toekomstig - uitbreiding Nuon, aanleg centrale RWE en Advanced Power Advanced Power

Bedrijven

Veerterminals

In de Eemshaven bevinden zich enkele veerterminals, onder andere van AG Ems met veerdiensten op Borkum en Helgoland.

Elektriciteitscentrales

De Oostlob is thans het gebied waar de grootste ontwikkelingen worden verwacht.

De Eemshaven speelt een belangrijke rol in de energievoorziening van Nederland. Sinds 1997 heeft Electrabel daar vijf gasgestookte STEG-eenheden met een totaal vermogen van 1.750 megawatt (MW), een gasgestookte combi-eenheid met een vermogen van 675 MW en een gasturbine -eenheid met een vermogen van 17 MW. Verder staan op het terrein nog negen windmolens met een totaal vermogen van 27 MW.

NUON startte in 2008 met de bouw van de Nuon Magnum Multi-fuel centrale met een vermogen van ongeveer 1.200 MW . De centrale kan elektriciteit produceren uit gas, kolen en biomassa. Nuon Magnum wordt in twee fasen gebouwd. Eerst bouwt Nuon het gasgestookte gedeelte, welke in productie zal komen in 2012, en later een installatie voor kolenvergassing en de CO2-afvanginstallatie.

Het Duitse RWE bouwt nu een kolencentrale met een capaciteit van 1.560 MW en met mogelijkheden voor CO₂-afvang. De locatie Eemshaven is gunstig vanwege de haven die de aanvoer van steenkool met grote zeeschepen mogelijk maakt, de aanwezigheid van voldoende koelwater waardoor geen koeltorens nodig zijn en de directe aanwezigheid van lege aardgasvelden in het noorden van Nederland voor de - eventuele - opslag van CO₂. In de centrale komt ook een installatie die stroom uit biomassa kan produceren; deze krijgt een vermogen van 160 MW. Het rendement van de kolencentrale zal ongeveer 46% gaan bedragen. Als alles volgens planning verloopt, zal de centrale in 2013 in gebruik worden genomen en een investering vergen van ruim 2 miljard euro

In de Eemshaven komt bovendien een onderzeese hoogspanningskabel aan land vanuit Noorwegen. De 580 km lange Norned-kabel is een gelijkspanningskabel en daarom wordt er zowel in Noorwegen als in Eemshaven een convertorstation gebouwd.

Tot 2010 waren er plannen voor de aanlanding van LNG. Gasunie, Vopak en Essent deden een onderzoek naar de haalbaarheid van een LNG-terminal, die volgens de plannen twee opslagtanks moest krijgen van elk 180.000 kubieke meter vloeibaar gas waarmee jaarlijks 10 tot 12 miljard kubieke meter aardgas zou kunnen worden geproduceerd. Het bouwbesluit moest eind 2011 worden genomen waardoor de LNG terminal in de loop van 2015 operationeel had kunnen zijn. LNG zou dan met grote schepen aangevoerd kunnen worden en met enkele aanpassingen de Eemshaven kunnen bereiken. In 2010 werd echter duidelijk dat een dergelijke terminal financieel niet haalbaar was doordat er zich al teveel van dit soort terminals in Europa bevinden om de terminal rendabel te kunnen maken.

Zie ook: Eemscentrale

Moutfabriek

In de moutfabriek wordt graan tot mout verwerkt. De locatie in de Eemshaven is gekozen vanwege de goede aan- en afvoerwegen voor grondstoffen en de beschikbaarheid van frisse lucht die essentieel is voor het productieproces.

Overslagbedrijf

Het overslagbedrijf Veem & Factor exploiteert een aantal loodsen in de Eemshaven. Het bedrijf kwam op 30 juli 2007 in het landelijke nieuws doordat brand uitbrak in een aantal van de reusachtige opslagloodsen. In deze loodsen was huisvuil opgelagen voor een recyclingbedrijf. De brand kon met enige moeite worden geblust en leverde een miljoenenschade op.

Ecodock

Het ecodock zou de eerste werf ter wereld moeten worden waar oude schepen op een milieuvriendelijke manier worden gesloopt.

Omdat de twee investeerders niet met geld over de brug kwamen werd het ecodock in augustus 2007 failliet verklaard, nog voordat de eerste paal in de grond was geslagen.

Spoor- en wegverbindingen

Twee rijkswegen lopen naar het havengebied:

• de N46, ook wel Eemshavenweg genoemd, de verbinding met Groningen en de A7.
• de N33 loopt naar Assen en de A28.

De spoorlijn Groningen–Roodeschool is in 1978 verlengd naar de Eemshaven. Het gedeelte van Roodeschool tot Eemshaven wordt uitsluitend gebruikt voor goederenvervoer, hoewel er plannen zijn om een passagiersdienst te gaan onderhouden ten behoeve van de veerdiensten. Buiten een busverbinding tussen 27 juni tot en met 30 augustus voor de bootdienst, is de enige mogelijkheid om zonder eigen vervoer vanuit Roodeschool naar de haven te komen per taxi.

Kaart van het gebied

Kaart van het Eemsgebied met de haven van Delfzijl (D), Farmsumerhaven (F), Oosterhornhaven (O), Eemshaven (Ee) en de Haven van Emden (Em), samen met de 6 vuurtorens en 4 kapen van dit gebied. De waternamen zijn: I = Ems (Eems in Duitsland), II = Dollard, III = Eems, IV = Dukegat, V = Randzelgat (geul), VI = Oude Westereems (geul), VII = Westereems (geul), IIX = Huibertplaat (geul).

Trivia

• Tot en met 2008 werd eens per jaar geracet op een stratencircuit in de Eemshaven.
• Een opmerkelijk monument in een moderne haven is de poldermolen De Goliath uit 1897.

Referenties

• Geschiedenis van de Groningen Seaports

Externe links

• Eemshaven Informatie Website
• Website Eemshaven
• Fotosite Eemshaven