Domino (spel)
Domino is een spel dat met speciale dominostenen wordt gespeeld.
De stenen zijn vaak gemaakt van plastic of hout, vroeger ook van echte steen en ivoor. De stenen zijn langwerpig van vorm. In de standaard domino sets hebben de helften nul tot zes ogen (dubbel zes set) maar er zijn ook uitvoeringen met nul tot negen (dubbel negen set), nul tot twaalf (dubbel twaalf set) en nul tot achttien ogen (dubbel achttien set). In de standaardset komen alle 28 combinaties van 0 tot 6 éénmaal voor.
Domino is zeer populair op het eiland Curaçao en in Latijns-Amerika, en neemt een sleutelrol in de roman Dubbelspel van Frank Martinus Arion in.
Spelregels
Er zijn tientallen varianten van het spel met verschillende spelregels.
De basisspelregels zijn als volgt:
- Alle stenen worden met de ogen naar de onderkant gelegd (de boneyard).
- Iedere speler krijgt(koopt) bij het begin van het spel een aantal stenen:
- bij 2 spelers zijn dit 7 stenen;
- bij 3 of 4 spelers zijn dit er 5.
- De spelers leggen deze stenen, onzichtbaar voor de tegenstanders (maar zichtbaar voor zichzelf).
- De speler die de hoogste dubbele steen heeft (dus dubbel 5 gaat boven dubbel 3,enz...) begint en legt deze steen op het spelbord.
- Als niemand een dubbele steen heeft, dan moeten alle spelers hun stenen opnieuw nemen.
- Iedere volgende speler tracht een steen van zichzelf te leggen tegen de stenen die zich al op het spelbord bevinden:
- De bedoeling is een kant met een bepaald aantal ogen tegen een kant van een reeds gelegde steen met hetzelfde aantal ogen te leggen.
- Je mag bij normale stenen slechts 1 keer een steen aan eenzelfde kant leggen. (Dus als er bv een 1:5 ligt, mag de 1-kant maar een keer gebruikt worden en de 5-kant ook maar 1 keer.)
- Dubbele stenen worden dwars gelegd, bij dubbele stenen mag aan de 4 kanten worden bijgelegd, daar kunnen dus aftakkingen ontstaan.
- Als een speler niet kan leggen dan moet hij een steen nemen(kopen) van de boneyard. Eenzelfde speler:
- mag in eenzelfde beurt maximaal 3 keer kopen
- als hij kan spelen moet hij dit doen.
- Wie als eerste al zijn stenen kwijt is, heeft de partij gewonnen.
- Bij het einde van het spel telt iedereen z'n punten en krijgt de winnaar de som van de punten van z'n tegenspelers.
- Het spel is gedaan als iemand 100 punten heeft.
Domino-effect
Een andere mogelijkheid om met dominostenen te spelen, is om een flink aantal achter elkaar rechtop te zetten. Als de eerste steen een zetje wordt gegeven, dan vallen ze allemaal om, omdat het zetje steeds aan de volgende steen wordt doorgegeven. Dat is het spreekwoordelijke domino-effect. Voor het wereldrecord hiervan zie Domino Day.
Geopolitiek
In de geopolitiek wordt het begrip domino-effect gebruikt voor een (gevreesde) uitbreiding van een politieke ontwikkeling naar meerdere landen. Bijvoorbeeld de opkomst van het communisme tijdens de Vietnamoorlog in de jaren '60 en de uitbreiding van de Arabische protesten van 2011.
DominoMatrix
Er is nog een spel dat met dominostenen gespeeld wordt, zij het op papier. Alle 28 stenen worden horizontaal en verticaal in een rechthoek gelegd van 8 vierkantjes horizontaal en 7 verticaal. De nummers worden genoteerd op ruitjespapier, zonder de stenen te tekenen. Uit de nummers alleen moet nu de plattegrond teruggevonden worden. Soms zijn er meerdere oplossingen. Die worden dan niet getekend. Het spel werd beschreven in een nummer van de Scientific American uit ongeveer 1962, waarschijnlijk door Martin Gardner.
Masker
Domino is ook de naam voor een oogmasker dat meestal deel uitmaakt van een carnavalskostuum. De naam is, evenals het masker zelf, afkomstig uit Venetië, waar dit masker al zeker sinds de 18e eeuw wordt gedragen. Ook in opera's en operettes, die zich in Venetië of rond het carnaval of een gemaskerd bal afspelen, behoort een domino tot de kostuums. In stripverhalen , zoals Batman, draagt de superheld vaak een domino-masker.
Zie ook
- Domino Day
- Kaartspel; waar Chinese domino-kaarten een eerste vorm van het domino-spel is.
