België

Koppelingen bewerken
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Dit is een oude versie van deze pagina, bewerkt door Daniel2 (overleg | bijdragen) op 9 apr 2006 om 18:46.
Deze versie kan sterk verschillen van de huidige versie van deze pagina.
Sjabloon:Portaal-A-Z

Sjabloon:Landtabel

België (Frans: Belgique, Duits: Belgien), officieel het Koninkrijk België, is een West-Europees land begrensd door de Noordzee in het westen, Nederland in het noorden, Duitsland en Luxemburg in het oosten en Frankrijk in het zuiden. België bestaat maatschappelijk, cultureel, politiek en sociologisch gezien vooral uit twee grote gemeenschappen, de Vlamingen en de Walen.

Anno 2006 is België een federale staat met 3 gemeenschappen, de Vlaamse gemeenschap , de Franse gemeenschap en de Duitstalige gemeenschap, en drie gewesten, Vlaanderen, Wallonië en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Vlaanderen voegde zijn instellingen evenwel onmiddellijk samen, zodat er slechts één Vlaams Parlement en één Vlaamse regering meer is. Franstaligen behielden alle door hen gecontroleerde afzonderlijke verkozen volksvertegenwoordigingen en regeringen ('executieven').

De Heilige Jozef is de patroonheilige van België. De wapenspreuk luidt: Eendracht maakt macht

Geografie

Het terrein van België is grotendeels laagland, behalve de Ardennen in het zuiden. Door het land stromen de rivieren de Maas en de Schelde en een netwerk van kanalen. België is één van de dichtstbevolkte naties in Europa. Historisch bestaat het land uit twee etnische en culturele gebieden, over het algemeen Vlaanderen en Wallonië genoemd. Vlaanderen bestrijkt de noordelijke provincies Oost-Vlaanderen, West-Vlaanderen, Antwerpen, Limburg, en Vlaams-Brabant; Wallonië beslaat Waals-Brabant, Henegouwen, Luik, provincie Luxemburg en Namen. De scheidingslijn loopt van oost naar west ruwweg iets ten zuiden van Brussel. De hoofdstedelijke agglomeratie zelf wordt door zowel Vlamingen als Franstalige Brusselaars bewoond. Deze laatsten zijn deels ingeweken Walen, deels verfranste Vlamingen.

De Semois in de Ardennen, bij Bouillon

Geografische statistieken

Zie Geografie van België voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Bestand:Kaart België.png
Kaart van België

Volgens het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen is het Belgisch territorium 33.990 km² als men de Belgische territoriale zone, die zich tot 12 zeemijlen in de Noordzee uitstrekt, meerekent.

Bevolking

Het Nederlands is de officiële taal in het Vlaams Gewest, en samen met het Frans in Brussel, terwijl het Frans in Wallonië de officiële taal is, naast het Duits in enkele oostelijke gemeenten. De Franssprekende mensen worden algemeen Walen genoemd, hoewel de term vroeger voornamelijk naar de mensen in het gebied van de stad Luik verwees die Waals, een Frans dialect, spraken. De hoofdstad Brussel is tweetalig, en het Duits wordt gesproken in een klein gedeelte van de provincie Luik. Ongeveer driekwart van de Belgische bevolking is rooms-katholiek; de rest is grotendeels vrijzinnig of islamitisch, hoewel er ook protestantse en joodse minderheden zijn, voornamelijk in de steden. Slechts 5 tot 10 procent van de bevolking is echter praktiserend gelovig.

Er zijn universiteiten in Antwerpen, Brussel, Gent, Hasselt, Luik, Leuven, Louvain-la-Neuve, Diepenbeek, Bergen, Namen, Kortrijk, Gembloers en Aarlen, maar in absolute aantallen zijn de universiteiten van Gent en Leuven de belangrijkste voor Vlaanderen met beiden meer dan 25.000 studenten. De UCL (Université catholique de Louvain) is de grootste Franstalige universiteit. Het land heeft ook talrijke muziek-, architectuur- en kunstscholen (de zogenaamde "academies").

Bevolkingsstatistieken

Zie Bevolking van België voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Economie

Zie Economie van België voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De economie van België is met name gebaseerd op de diensten, vervoer, handel en de industrie. De mijnbouw, die ondertussen is stopgezet, en de productie van staal, chemische producten en cement zijn geconcentreerd in de valleien van Samber en Maas, in de Borinage rond Bergen, Charleroi, Namen en Luik en in het Kempisch steenkoolbekken. Luik is een belangrijk staalcentrum. Reeds lang worden metaalproducten zoals bruggen, zware machines, industriële en chirurgische apparatuur, motorvoertuigen, werktuigen, en munitie vervaardigd. De chemische producten omvatten meststoffen, kleurstoffen, geneesmiddelen en plastieken; de petrochemische industrie is geconcentreerd dichtbij de olieraffinaderijen van Antwerpen.

De textielproductie, die in de middeleeuwen begon, omvat katoen, linnen, wol en synthetische vezels; tapijten en dekens zijn belangrijke vervaardigde producten. Gent, Kortrijk, Doornik en Verviers zijn allen textielcentra; Mechelen, Brugge en Brussel zijn beroemd vanwege hun kant. Andere industrieën omvatten diamantslijperij (Antwerpen is een belangrijk diamantcentrum), cement en glasproductie, en de verwerking van leer en hout. Meer dan 75% van de elektriciteit van België wordt opgewekt uit kernenergie.

De Belgische industrie is zwaar afhankelijk van de invoer voor zijn grondstoffen. Het meeste ijzer komt uit het bassin van Lotharingen in Frankrijk, terwijl de non-ferro metaalproducten van ingevoerde grondstoffen worden gemaakt, waaronder zink, koper, lood en tin.

De uitvoer (handel) omvat ijzer en staal, vervoersapparatuur, tractoren, diamanten en aardolieproducten. De industriële centra zijn verbonden met elkaar en met de belangrijkste havens van Antwerpen en Gent door de rivieren de Maas en de Schelde en hun zijrivieren, door een netwerk van kanalen (in het bijzonder Albertkanaal), en door een uitgebreid spoorwegsysteem.

België heeft veel vruchtbare en goed-bewaterde grond, hoewel de landbouw slechts een klein percentage van het aantal arbeidskrachten vertegenwoordigt. De belangrijkste gewassen zijn tarwe, haver, rogge, gerst, suikerbieten, aardappels en vlas. Rundvee en varkens evenals de zuivelproductie (vooral in Vlaanderen) zijn ook belangrijk. Het verwerkte voedsel omvat bietsuiker, kaas en andere zuivelproducten; bier en andere dranken worden ook vervaardigd.

De munteenheid is sinds 1 januari 2002 de gemeenschappelijke Europese munt euro (EUR) het enige wettelijke betaalmiddel. Voordien was dit de Belgische Frank (BEF). Deze was reeds sinds 1 januari 1999 gekoppeld aan de gemeenschappelijke Europese munt. (1 euro = 40.3399 BEF) Van 1926 tot 1946 is er ook als munt de Belga geweest. Deze benaming was niet populair en werd in 1946 afgeschaft.

Staatsstructuur

België is een federaal land en een constitutionele monarchie met aan het hoofd een rechtstreeks afstammeling van Koning Leopold I, momenteel koning Albert II.

Achtergrond

Na een gelukte poging om België los te scheuren van Nederland en een mislukte poging om aan te sluiten bij Frankrijk (zie rattachisme), werd gekozen voor onafhankelijkheid met een koning aan het hoofd. Dit werd, onder Engelse druk, een vorst die verwant was aan het Britse koningshuis, Leopold van Saksen-Coburg-Gotha. Meteen werd geopteerd voor een constitutionele monarchie, en indertijd was de grondwet de liberaalste ter wereld. In de tweede helft van de 20ste eeuw evolueerde het politieke stelsel naar een particratisch zuilenbestel.

In de eerste decennia van het nieuwe land was het bestuur (onder andere wegens het cijnskiesstelsel) vrijwel volledig Franstalig en elitair. Niettemin werden de eerste taalwetten reeds gestemd op het einde van de 19e eeuw. Hiermee werden de landstalen nog niet gelijkwaardig. Zo zorgde de onderwijswet van 1876 er voor dat het middelbaar onderwijs in Vlaanderen tweetalig werd, maar niet in Wallonië. Dit gelijkwaardig stellen gebeurde pas met de taalwet van 1932, toen het middelbaar onderwijs eentalig werd: Nederlands in Vlaanderen, en Frans bleef in Wallonië. De toepassing van de gelijke rechten van taalgroepen in overheid, scholing en rechtspraak verliep echter traag, onwillig en na vaak slechts na lang aandringen. Dit is mee de katalysator geweest voor een centrifugale beweging in het unitaire België. Die werd bij de oprichting van het studiecentrum Pierre Harmel in 1948 voor het eerste officieus erkend.

Het Belgische federalisme is ongewoon in die zin dat het tegelijk ook enkele sterke unitaire kenmerken vertoont (de openbare financiering is voor meer dan 90% unitair), en ook tweeledig-confederalistische (de politieke partijen richten zich quasi uitsluitend tot of de Vlaamse of de Franstalige gemeenschap; er bestaan slechts enkele zeer kleine nationale partijen ).

Sjabloon:Gallery item large
Sjabloon:Gallery item large

Langzamerhand meende men dat de tweeledige maatschappelijke structuur van België geen unitaire politieke structuur verdraagt. België werd een gedecentraliseerde staat, om in een vijftal staatshervormingen (in 1970, 1980, 1988-89, 1993 en 2001-2003) officieel in 1993 een federale staat te worden, in een soort dubbel federalisme.

Dit dubbel federalisme, met als architecten Wilfried Martens, Jean-Luc Dehaene, Hugo Schiltz, Guy Spitaels en Jean Gol kenmerkt zich door volgende regeringsniveaus, elk met eigen verkozen volksvertegenwoordiging en regering:

1 federale staat
3 gewesten
Vlaams Gewest (olijfgroen), Waals Gewest (rood), Brussels Hoofdstedelijk Gewest (blauw)
3 gemeenschappen
Nederlandstalig (olijfgroen), Franstalig (rood), Duitstalig (blauw)

Bovendien omvat België vier taalgebieden: het Nederlandse taalgebied, het Franse taalgebied, het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad en het Duitse taalgebied.

De Vlamingen fusioneerden onmiddellijk hun gewestelijke en gemeenschapsinstellingen. Ze hebben sindsdien 1 Vlaams parlement en 1 Vlaamse deelregering, beide met zetel te Brussel. De Franstaligen beslisten om hun afzonderlijke bestuursorganen (Waals, Brussels, Duitstalig, Franstalig en de lokale Franstalige gemeenschapscommissie in Brussel) gescheiden te houden. In het Brussels Hoofdstedelijk gewest zijn de Nederlandstalige en Franstalige gemeenschappen elk bevoegd voor de eigen gemeenschapsmateries.

De gewesten zijn vooral bevoegd voor territoriale materie (bijvoorbeeld economie, ruimtelijke ordening, openbare werken, milieu...). De gemeenschappen spitsen zich toe op culturele factoren (incl. sport, onderwijs en wetenschappelijk onderzoek) en de federale staat neemt de (grote) rest voor zijn rekening (defensie, buitenlandse zaken, economische en monetaire unie, pensioenen, ziekteverzekering, ...). Gewesten en gemeenschappen kunnen decreten of (in het Brussels Hoofdstedelijk gewest) ordonnanties uitvaardigen die kracht van wet hebben in het eigen gewest of de eigen gemeenschap. Een bijzonder rechtscollege, het Arbitragehof, waakt erover dat de wetgeving van de federale regering, de gemeenschappen en gewesten de bevoegdheidsverdeling tussen deze verschillende entiteiten eerbiedigt. Het Arbitragehof kan wetsbepalingen vernietigen die deze bevoegdheidsverdeling schenden.

Bepaalde aspecten van dit federalisme zijn minder verregaand dan de meeste andere federale staten (zo hebben de deelstaten weinig fiscale autonomie en minder dan 20% van de globale openbare uitgaven ), anderen gaan dan weer verder (ontbreken van normenhiërarchie). Heden is er in Vlaanderen een trend naar confederalisme toe. Vlaamse onafhankelijkheid geniet echter minder bijval. Een meerderheid van de Vlaamse partijen lijkt te kiezen voor hetzij een verder doorgedreven federalisme, hetzij een confederalisme . Een kleine Franstalige minderheid streeft naar aanhechting van Wallonië en Brussel bij Frankrijk.

De hoofdstad van Vlaanderen is Brussel, de hoofdstad van Wallonië is Namen. Brussel is ook de hoofdstad van Franse Gemeenschap. Deze laatste noemt zichzelf sinds kort ook 'Franse Gemeenschap Wallonië-Brussel'. De hoofdstad van de Duitstalige gemeenschap is Eupen.

Het Vlaams Gewest is ingedeeld in 5 provincies:

Ook het Waals Gewest telt 5 provincies:

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is provincieloos.

Aan het hoofd van elke provincie staat een gouverneur. Zie ook Belgische provincies. De provinciale besturen hebben evenwel weinig gewicht. Hun bestaan wordt soms in vraag gesteld. Een van de taken van de provinciegouverneur is het coördineren van de hulpverlening bij rampen van grote omvang (bijvoorbeeld chemische ongelukken in de havens). Ook het besturen van belangrijke milieuzaken zoals kernenergie behoort tot zijn taken.

Overheid

Zie Overheid van België voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Politie

Sedert de politiehervorming die in België werd doorgevoerd (WET 07/12/1998) bestaat er nog slechts 1 politiedienst, nl. een "geïntegreerde politie gestructureerd op 2 niveaus". Deze 2 niveaus bestaan uit een federale politie en een lokale politie – die onderling communiceren via welbepaalde kanalen. De vroegere politiediensten (gemeentepolitie, gerechtelijke politie, rijkswacht, ...) werden alle afgeschaft.

Politiek

België telt zeven parlementen en zes regeringen. Hierbij is de Vlaamse Gemeenschapscommissie te Brussel niet bijgerekend als parlement.

De zeven parlementen hebben in totaal 631 leden:

  1. Senaat (74 leden)
  2. Kamer van Volksvertegenwoordigers (150 leden)
  3. Vlaams parlement (124 leden)
  4. Parlement van de Franse Gemeenschap (Parlement de la Communauté française de Belgique) (94 leden)
  5. Waals Parlement (75 leden)
  6. Rat der Deutschsprachigen Gemeinschaft (25 leden) ook wel Parlament der Deutschsprachigen Gemeinschaft genaamd
  7. Brussels Hoofdstedelijk Parlement (89 leden)

De zes regeringen zijn :

  1. Federale regering (21 ministers en staatssecretarissen)
  2. Vlaamse regering (10 ministers)
  3. Waalse regering (9 ministers)
  4. Regering van de Franse Gemeenschap (6 ministers)
  5. Brusselse Hoofdstedelijke Regering (8 ministers en staatssecretarissen)
  6. Regering van de Duitstalige Gemeenschap (4 ministers)

Zie verder :

Geschiedenis

Sjabloon:Geschiedenis van België

Zie Geschiedenis van België voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

België werd in oude tijden bevolkt door de Belgae(=oude Belgen) en het gebied maakte deel uit van de Romeinse imperium alvorens in een aantal feodale staten tijdens de middeleeuwen werd verdeeld. Tijdens de middeleeuwen werd wat nu onder het huidige België verstaan wordt verdeeld tussen Frankrijk en het Duitse Rijk. De Schelde werd beschouwd als grens tussen de beide rijken. Het gebied van huidige België kwam in handen van de Habsburgers in de 15e eeuw (zie Habsburgse Nederlanden) en werd overgenomen door de Fransen in de 18e eeuw. Na de nederlaag van Napoleon in 1815 ging België op in het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden om zo een bufferstaat te vormen tegen Frankrijk. België werd in 1830 uitgeroepen tot een onafhankelijke constitutionele monarchie (zie ook: Omwenteling van 1830). België werd bezet door Duitsland tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog. De spanningen tussen Nederlandstalige Vlamingen in het noorden en de Franssprekende Walen in het zuiden hebben de laatste jaren geleid tot constitutionele amendementen. Zo werd België een federale staat met 3 gewesten en gemeenschappen.(zie Staatsstructuur)


Cultuur

Sjabloon:Cultuur in België

Zie Cultuur in België voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Beroemde Belgen

Zie ook

Externe links

Officiële sites

Overig

Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Category:Belgium op Wikimedia Commons.

Sjabloon:StatBelgië Sjabloon:Belgische arrondissementen Sjabloon:BelgischeProvincies Sjabloon:BENELUX Vlag van Europa Europese Unie Vlag van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie NAVO

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=België&oldid=3640626"