Spelalfabet

Een spelalfabet of telefoonalfabet is een alfabet dat bestaat uit woorden in plaats van letters. Elk woord duidt een letter aan. De letter waar een woord mee begint is de letter die wordt bedoeld, een principe dat bekend is als acrofonie. Spelalfabetten worden gebruikt voor het overbrengen van gesproken boodschappen, of delen daarvan, als het belangrijk is om fouten te vermijden. Het gaat daarbij vooral om namen en roepletters.

Gebruik

Een gesproken boodschap kan bijna foutloos overgebracht worden door de boodschap letter voor letter te spellen en daarbij de woorden van het spelalfabet te gebruiken. Dit werkt goed bij gebrekkige radio- en telefoonverbindingen en tussen gesprekspartners die niet dezelfde tongval of hetzelfde dialect hebben.

Variaties

Er zijn verschillende spelalfabetten voor verschillende talen en landen in gebruik. Het internationaal telefoonalfabet is een spelalfabet voor gebruik tussen sprekers met verschillende talen. Het maakt voornamelijk gebruik van internationaal bekende steden, met meestal de Franstalige naam voor die steden.

In het Nederlands telefoonalfabet is er een apart lid voor de IJ. Ook in andere talen komen soms combinatieletters voor die door sprekers van andere talen als losse letters beschouwd kunnen worden. Zo heeft het Duitse telefoonalfabet namen voor de combinaties CH en SCH.

Het NAVO-spelalfabet is zo opgesteld dat woorden uit het alfabet niet of nauwelijks te verwisselen zijn, ook als bijvoorbeeld een Fransman iets moet doorgeven aan een Griek. Er is zo veel mogelijk gebruikgemaakt van woorden die in alle in de NAVO gangbare talen een eenduidige letterassociatie hebben. De naam Juliett werd met een dubbele t geschreven omdat men hem in het Frans anders als Julièh (zonder t) zou uitspreken. Het NAVO-alfabet wordt ook voor niet-militaire doelen gehanteerd, zoals in de burgerluchtvaart, en het is thans populairder dan het internationale alfabet.

Omdat wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat de taal die mensen meekrijgen invloed heeft op de manier waarop mensen de wereld waarnemen en indelen, en het Nederlandse spelalfabet bestaat uit "ouderwetse witte mannennamen", heeft feministisch platform De Bovengrondse een alternatief spelalfabet opgezet, met bijbehorende foto's.

Enkele spelalfabetten

De spelalfabetten zijn vermoedelijk ontstaan in het begin van de 20e eeuw. Het internationale alfabet bevat veel Franstalige namen – het Frans gold toen meer als wereldtaal. Opmerkelijk is Gallipoli in het internationale alfabet, thans een weinig bekende naam, die toen door de Gallipoliveldtocht veel in het nieuws was.

Letter	Internationaal	Nederlands		Frans	NAVO	Duits	Engels	Spaans		Italiaans	Portugees
		Nederland	Vlaanderen					Officieel	Alledaags
A	Amsterdam	Anna Anton	Arthur	Anatole	Alfa	Aachen	Alfred	Antonio	Alicante	Ancona	Ana
Ä						Umlaut Aachen
B	Baltimore	Bernard	Brussel		Bravo	Berlin	Benjamin	Barcelona	Barcelona B alta	Bari	Bruno Bravo
C	Casablanca	Cornelis	Carolina	Célestine	Charlie	Chemnitz	Charles	Carmen	Cádiz	Como	Casa
CH								Chocolate		Chapéu
D	Denmark	Dirk	Desiré	Désiré	Delta	Düsseldorf	David	Dolores	Dinamarca	Domodossola	Daniel
E	Edison	Eduard	Emiel	Eugène	Echo	Essen	Edward	Enrique	España	Empoli	Eduardo
F	Florida	Ferdinand	Frederik	François	Foxtrot	Frankfurt	Frederick	Francia	Francia	Firenze	Fábio Franca
G	Gallipoli	Gerard	Gustaaf	Gaston	Golf	Goslar	George	Granada	Granada	Genova	Gato Gabriel
H	Havanna	Hendrik	Hendrik	Henri	Hotel	Hamburg	Harry	Historia	Hotel Huesca	Hotel	Hotel
I	Italia	Izak Isaak	Isidoor	Irma	India	Ingelheim	Isaac	Inés	Italia I latina	Imola	Itália
J	Jérusalem	Jan Johan	Jozef	Joseph	Juliett	Jena	Jack	José	Jaén	Jolly	José
K	Kilogramme	Karel	Kilogram	Kléber	Kilo	Köln	King	Kilo	Kilo	Kursaal	Kilo
L	Liverpool	Lodewijk Leo	Leopold	Louis	Lima	Leipzig	London	Lorenzo	Lérida	Livorno	Lima
LL								Llobregat
M	Madagaskar	Maria Marie	Maria	Marcel	Mike	München	Mary	Madrid	Madrid	Milano	Maria
N	New York	Nico	Napoleon	Nicolas	November	Nürnberg	Nellie	Navarra	Navarra	Napoli	Navarra Novembro
Ñ								Ñoño
O	Oslo	Otto	Oscar	Oscar	Oscar	Offenbach	Oliver	Oviedo	Oviedo	Otranto	Oscar
Ö						Umlaut Offenbach
P	Paris	Pieter	Piano	Pierre	Papa	Potsdam	Peter	Paris	Pamplona	Palermo	Papa
Q	Québec	Quotiënt	Quotiënt	Quintal	Quebec	Quickborn	Queen	Querido	Queso	Quarto	Queijo
R	Roma	Rudolf	Robert	Raoul	Romeo	Rostock	Robert	Ramón	Roma	Roma	Roma
S	Santiago	Simon	Sofie	Suzanne	Sierra	Salzwedel	Samuel	Sábado	Sevilla	Savona	Savona Samuel
T	Tripoli	Tinus Theodoor	Telefoon	Thérèse	Tango	Tübingen	Tommy	Tarragona	Tarragona	Torino	Torino
U	Uppsala	Utrecht	Ursula	Ursule	Uniform	Unna	Uncle	Ulises	Úrsula Uruguay	Udine	Uniforme
Ü						Umlaut Unna
V	Valencia	Victor	Victor	Victor	Victor	Völklingen	Victor	Valencia	Valencia Ve baja	Venezia	Vitória
W	Washington	Willem	Waterloo	William	Whiskey	Wuppertal	William	Wáshington	Wáshington	Washington
X	Xantippe	Xantippe	Xavier	Xavier	X-ray	Xanten	X-ray	Xiquena	Equis	Xilofono	Xadizez
IJ		IJsbrand IJmuiden
Y	Yokohama	Ypsilon	Yvonne	Yvonne	Yankee	Ypsilon	Yellow	Yegua	Y griega	Yogurt
Z	Zürich	Zaandam Zacharias	Zola	Zoé	Zulu	Zwickau	Zebra	Zaragoza	Zaragoza Zeta	Zara	Zulu

Zie ook

• Frans spelalfabet
• NAVO-alfabet
• Nederlands telefoonalfabet

Bronnen, noten en/of referenties