Stekene

**Stekene**
Gemeente in België
	(Details)
	;
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Oost-Vlaanderen
Arrondissement	Sint-Niklaas
Oppervlakte; – Onbebouwd; – Woongebied; – Andere	45,26 km² (2021); 72,79%; 13,45%; 13,76%
Coördinaten	51° 12' NB, 4° 2' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners; – Mannen; – Vrouwen; – Bevolkingsdichtheid	19.273 (01/01/2023) ; 49,44% ; 50,56% ; 425,79 inw./km²
Leeftijdsopbouw; 0-17 jaar; 18-64 jaar; 65 jaar en ouder	(01/01/2023); 18,75%; 59,36%; 21,89%
Buitenlanders	5,58% (01/01/2022)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Stany De Rechter (GeBe)
Bestuur	Gemeentebelangen
Zetels; Gemeentebelangen; CD&V; Vlaams Belang; Groen;	25; 13; 4; 4; 4;
Economie
Gemiddeld inkomen	21.579 euro/inw. (2020)
Werkloosheidsgraad	4,12% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode; 9190; 9190	Deelgemeente; Stekene; Kemzeke
Zonenummer	03, 09
NIS-code	46024
Politiezone	Waasland-Noord
Hulpverleningszone	Waasland
Website	www.stekene.be
Detailkaart
	ligging binnen het arrondissement Sint-Niklaas; in de provincie Oost-Vlaanderen
Foto's
	het noordelijk deel van Stekene bij de autosnelweg A11
Portaal	België

Stekene is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen, en is gelegen in het Land van Waas. De gemeente telt ruim 19.000 inwoners, die Stekenaars worden genoemd.^[1]

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Stekene ligt op de vroegere Romeinse weg Oudenburg-Brugge-Antwerpen. Daarnaast duidt de vondst van Romeinse penningen op een vroege bewoning. In 1197 vestigde de benedictijnermonnik Boudewijn van Boekel van de Gentse Sint-Pietersabdij zich in Klein-Sinaai (Stekene) als heremiet. Zijn geloofsgemeenschap groeide in enkele jaren tijd uit en werd in 1204 tot abdij verheven. Deze Abdij van Boudelo werd in 1215 een cisterciënzer abdij.^[2]^[3] De plaatsnaam Stekene komt het eerst in geschreven documenten voor in de 13de eeuw. Volgens professor Leopold Peeters van de Gemeentelijke Universiteit Amsterdam is het 13de-eeuwse dierdicht Van den vos Reynaerde geschreven door een ‘conversus’ (lekenbroeder) van de Abdij van Boudelo.^[4]

In 1315 werd de Stekense vaart aangelegd tussen Gent en Hulst, dit zorgde er voor dat Stekene een bloeiende gemeente werd in het Land van Waas. Dankzij deze waterloop kon de Abdij van Boudelo de omliggende moerassen droogleggen en landbouwgronden creëren. De vaart speelde tevens een belangrijke rol bij het vervoer van turf (uit de veenmoerassen ten oosten van Hulst) en later ook vlas en producten die door de talrijke Stekense tichelbakkerijen in de buurt van het Steengelaag vervaardigd werden. Stekene kreeg hierdoor een ideale toegangsweg om zijn goederen te exporteren, de gemeente stond vooral bekend voor de export van zijn gebakken tichels.^[5]

Nieuwe tijd[bewerken | brontekst bewerken]

Aan het begin van de 16de eeuw waren er 50 steen- en tichelbakkerijen in de regio, deze zijn echter door oorlogen in de eerste helft van de 16de eeuw en het dichtslibben van de waterweg ten onder gegaan.^[6]

Ten tijde van het Beleg van Antwerpen liet Alexander Farnese, Hertog van Parma, in 1584 om militair-strategische redenen de Parmavaart aanleggen, waardoor de Stekense Vaart vanaf Kemzeke in verbinding kwam met de Schelde in Kallo. Op die manier konden vanuit Gent zowel soldaten als oorlogsmateriaal via de vaart worden getransporteerd.

In 1774 werd in Stekene een schandpaal geïnstalleerd ter vervanging van het vorige uit hout vervaardigde middeleeuwse exemplaar dat aan het schepenhuis stond. Aan de leeuwenkop boven de schandpaal was vroeger een ijzeren ring en halsband bevestigd waaraan de veroordeelde aan de bespotting van het volk werd blootgesteld.

20e eeuw[bewerken | brontekst bewerken]

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd op 11 september 1942 Abdon Heyse benoemd tot VNV-burgemeester.^[7] In mei 1968 kocht de vzw Sint-Maartensfonds, met goedkeuring van Abdon Heyse, in Stekene een privaat terrein aan dat als erepark voor de Vlaamse oostfrontstrijders (Waffen-SS) werd ingericht. In maart 1969 kwam het tot zware rellen tussen leden van Belgicistische verenigingen enerzijds en militanten van VMO en Sint-Maartensfonds anderzijds.

In de tweede helft van de 20ste eeuw werd de spoorwegverbinding stopgezet, en doofde de ovens van de lokale steenbakkerij definitief.

Bezienswaardigheden[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Lijst van onroerend erfgoed in Stekene voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Het ruime dorpsplein wordt beheerst door de monumentale gotische kruiskerk en het neogotisch gemeentehuis. De belangrijkste straat, de Polenlaan, bezit een lintbebouwing met een groot aantal panden uit de 18de en de 19de eeuw.

Het gemeentehuis, een neogotisch gebouw uit 1882-83 met een beiaard.
De Heilig Kruiskerk is een gotische kruiskerk. De geschiedenis gaat terug tot de 12de eeuw, maar de belangrijkste werken dateren uit 1548 en 1898.
Nabij het marktplein staat een oude neogotische gietijzeren waterpomp uit 1873.
Achter het Oud Station, thans een gemeentelijk ontmoetingscentrum, bevinden zich oude kleiputten, waar men nog steeds een kleibaggeraar kan zien (escavateur in de volksmond). Het Steengelaag is thans een beschermd toegankelijk natuurgebied.
Schandpaal uit 1774: een schandpaal gemaakt door een steenhouwer uit Sint-Niklaas, genaamd De Lateur. Dit exemplaar verving het vorige middeleeuwse exemplaar uit hout aan het schepenhuis dat omver gevallen was. De huidige schandpaal is een arduinen zuil (in classicistische stijl) met de stijlkenmerken van een Ionische zuil. Deze zuil is geribd met centraal een leeuwenkop en rust op drie achthoekige treden en een voetstuk. Aan deze leeuwenkop was vroeger een ijzeren ring en halsband bevestigd waaraan de veroordeelde aan de bespotting van het volk werd blootgesteld. Bovenop werd een leeuw aangebracht die het wapenschild van Stekene (drie gouden stekelbaarsjes in een blauwe plas) draagt.
Het Stropersbos en het Fort Sint-Jan van de Staats-Spaanse Linies

Stekene, neogotisch gemeentehuis
Heilig Kruiskerk, 13de-eeuwse toren en neogotische uitbreidingen
Voormalig station op de spoorlijn Sint-Gillis-Waas - Moerbeke
Het Steengelaag, een beschermd natuurmonument in het centrum van de gemeente
Groene Putte te Stekene
Stekene, schandpaal
Het Stropersbos
Kerkhof met monumentale zerken
Stekene, in Manesson Mallet: Travaux de Mars ou l'Art de la Guerre, ~ 1696

Natuur[bewerken | brontekst bewerken]

Stekene ligt in het Waasland en in Zandig Vlaanderen. Het gebied is rijk aan bos. De gemeente ligt pal ten zuiden van de Belgisch-Nederlandse grens en de hoogte bedraagt 5-7 meter, met stuifzandruggen tot 10 meter hoogte.

Stekene heeft meerdere natuurgebieden zoals:

Het Steengelaag, voormalige kleiputten
Het Speelhof
De Groene Putte (aangekocht door Natuurpunt oktober 2015)
Het Stropersbos

Langs beide oevers van de Stekense Vaart bevindt zich een stiltegebied dat geschikt is voor zachte recreatie. Het oude jaagpad langsheen de vaart werd in 2004 opgewaardeerd tot stiltepad (5 km) en maakt deel uit van het Provinciaal Fietsroutenetwerk. Langs het parcours van dit stiltepad staan panelen met poëzie van Stekense kunstenaars.

Kernen[bewerken | brontekst bewerken]

De fusiegemeente Stekene bestaat uit twee deelgemeenten: Stekene zelf en Kemzeke. In 1977 werd ook de kern Klein-Sinaai (III) van de voormalige gemeente Sinaai naar Stekene overgebracht. Hierdoor wordt soms gezegd dat de gemeente drie deelgemeenten heeft hoewel formeel Klein-Sinaai geen deelgemeente is daar het nooit zelfstandig geweest is. Op het grondgebied van deelgemeente Stekene liggen nog de kernen Hellestraat (IV) en een klein gedeelte van Koewacht (V).

Deelgemeenten[bewerken | brontekst bewerken]

#	Naam	Opp. (km²)	Inwoners (2020)	Inwoners per km²	NIS code
1	Stekene (I)	35,33	14.950	423	46024A/46024C
2	Kemzeke (II)	9,94	3.736	376	46024B

De gemeente Stekene grenst aan volgende deelgemeenten:

a. Sint-Gillis-Waas
b. Sint-Pauwels (Sint-Gillis-Waas)
c. Sinaai (Sint-Niklaas)
d. Moerbeke
e. De Klinge (Sint-Gillis-Waas)

Kaart[bewerken | brontekst bewerken]

Demografie[bewerken | brontekst bewerken]

Demografische evolutie voor de fusie[bewerken | brontekst bewerken]

Bron:NIS - Opm:1831 t/m 1970=volkstellingen op 31 december; 1976= inwonertal per 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente[bewerken | brontekst bewerken]

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari - 1992 tot heden
Jaar	Aantal^[8]
1992	15.788
1993	15.974
1994	16.317
1995	16.443
1996	16.623
1997	16.719
1998	16.701
1999	16.580
2000	16.532
2001	16.605
2002	16.688
2003	16.791
2004	16.809
2005	16.823
2006	16.856
2007	17.040
2008	17.095
2009	17.294
2010	17.350
2011	17.439
2012	17.487
2013	17.575
2014	17.635
2015	17.782
2016	17.888
2017	18.102
2018	18.352
2019	18.445
2020	18.687
2021	18.863
2022	19.030
2023	19.273
2024
2025
2026
2027
2028
2029
2030

Politiek[bewerken | brontekst bewerken]

Zetelverdeling gemeenteraad 2019-2024

4

13

4

4 13 4 4

De 25 zetels zijn als volgt verdeeld:

■ Groen: 4

■ Gemeentebelangen: 13

■ CD&V: 4

■ VB: 4

Volgende partijen zijn actief in Stekene:

2019-2025[bewerken | brontekst bewerken]

Huidig burgemeester is Stany De Rechter van Gemeentebelangen (GeBe). De partij haalde bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2018, net als de legislatuur ervoor een absolute meerderheid, ditmaal met een vooruitgang met 0,8%. De partij besloot opnieuw alleen verder te besturen. Het schepencollege bestaat verder nog uit Kris Van Duyse, Lorette De Permentier, Gunter Van Campenhout, Pieter De Witte en de voorzitter van het bijzonder comité voor de sociale dienst Dirk Backaert. Halverwege de legislatuur worden Lorette De Permentier en Dirk Backaert vervangen door respectievelijk Heidi Van Gaver en Grietje Cortebeek.

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976[bewerken | brontekst bewerken]

Partij		10-10-1976^[9]		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006^[10]		14-10-2012^[11]		14-10-2018
Stemmen / Zetels		%	23	%	23	%	23	%	25	%	25	%	25	%	25	%	25
	AGALEV¹ / GPS-Stekene² / sp.a-GPS^B / Groen²	-		5,29¹	0	5,31¹	0	5,49¹	0	7,4¹	1	7,41²	1	16,40^B	4	18,2²	4
	SP¹ / sp.a² / sp.a-GPS^B	9,62¹	1	12,77¹	3	14,56¹	3	12,27¹	3	8,89¹	2	8,32²	2	16,40^B	4	5,4²	0
	CVP¹ / CD&V²	32,83¹	9	30,45¹	8	30,55¹	9	35,01¹	10	33,89¹	10	27,25²	8	22,00²	6	15,8²	4
	PVV¹ / VLD² / Gemeentebelangen^A	8,35¹	1	2,98¹	0	8,71¹	1	7,57²	1	30,31^A	9	32,65^A	10	43,73^A	13	44,6^A	13
	G.E.B. / GeBe / Gemeentebelangen^A	32,97	9	31,2	9	31,5	9	29,5	9	30,31^A	9	32,65^A	10	43,73^A	13	44,6^A	13
	Vlaams Blok¹ / Vlaams Belang²	-		-		-		9,18¹	2	14,46¹	3	16,19²	4	10,86²	2	16,1²	4
	SVP	-		-		8,42	1	-		-		-		-		-
	OCP	16,23	3	14,49	3	-		-		-		-		-		-
	Anderen(*)	-		2,82	0	0,96	0	0,98	0	5,06	0	8,16	0	7,00	0	-
Totaal stemmen		8728		9793		10594		11524		11880		12428		12664		13170
Opkomst %						96,86		95		94,35		95,76		93,30		93,4
Blanco en ongeldig %		2,94		4,73		4,47		3,99		3,82		3,95		4,72		4,3

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen bij elke verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur. (*) 1982: VVD (2,82%) / 1988: PVDA (0,96%) / 1994: CDV (0,98%) / 2000: DAG (5,06%) / 2006: DAG (4,11%), V.O.S.-S.V.P. (4,05%) / 2012: Minder Belastingen (3,87%), P.V.S. (3,13%)

Onderstaande grafiek toont de evolutie van de zetelaantallen binnen de Stekense gemeenteraad.