Transformatorzuil
Een transformatorzuil (ook trafozuil of peperbus) is een transformatorstation uitgevoerd in de vorm van een aanplakzuil. Zulke transformatorzuilen verschenen aan het begin van de twintigste eeuw bij de aanleg van het elektriciteitsnet in verschillende steden, waaronder Den Haag en Amsterdam.[1] Eerder werden in Duitsland al transformatorstations in reclamezuilen (naar de bedenker Ernst Theodor Amandus Litfaß Litfaßsäulen genoemd) "verstopt". In de meeste steden verdwenen de transformatorzuilen in de jaren vijftig omdat ze werden vervangen door transformatorhuisjes.[2] De buitenkant van de zuil wordt vaak als aanplakruimte voor affiches verhuurd; zo kan het elektriciteitsbedrijf of de gemeente extra inkomsten genereren.
Nederland[bewerken | brontekst bewerken]
De transformatorzuilen in Nederland werden gemaakt door Heemaf in Hengelo in verschillende varianten. De ijzeren transformatorzuilen gelden tegenwoordig als industrieel erfgoed. In Diemen is er een aangewezen als rijksmonument. In Leiden zijn twee exemplaren aanwezig, waarvan er in 2014 een is aangewezen als gemeentelijk monument.[3] In Den Haag zijn van de 226 zuilen nog zes exemplaren over. Hiervan is de zuil in Loosduinen van het Amsterdamse type.[4] Deze en de vijf Haagse modellen zijn nu gemeentelijke monumenten.[5]
De transformatorzuilen in Amsterdam zijn nog steeds op veel plaatsen in de stad te zien en zijn nog functioneel, waarbij ze merendeels vervangen zijn door betonnen exemplaren met hetzelfde uiterlijk. Bij het Zaans Museum en het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem zijn exemplaren met historische reclames.
-
Transformatorzuil bij het Emmapark in Den Haag -
Vijf transformatorzuilen in aanbouw bij Heemaf -
Kaart van Nederland met daarop plaatsen waar HEEMAF elektriciteitsnetten en transformatorzuilen geleverd heeft -
Transformatorzuil te Hamm in Duitsland -
Transformatorzuil bij het Zaans Museum
_Transformators%C3%A4ule.JPG)
Bronnen, noten en/of referenties
|
