Transuraan element

Een transuraan element is een chemisch element met een atoomnummer groter dan 92 (uranium). Deze elementen, vaak gezamenlijk als transuranen aangeduid, komen niet van nature op Aarde voor, omdat ze allemaal radioactief zijn met halfwaardetijden die veel korter zijn dan de leeftijd van de Aarde (4,5 miljard jaar). Dat wil zeggen dat zij op Aarde al lang vervallen zijn. Soms kunnen zij echter spectroscopisch wel in de atmosfeer van bepaalde sterren aangetoond worden. Zij worden namelijk in het heelal voortdurend gedurende bepaalde astronomische gebeurtenissen aangemaakt (in supernova's).

Op Aarde kan een aantal transuranen in kernreactoren gesynthetiseerd worden, zoals neptunium, plutonium, americium en curium, vaak door meervoudige invangst van neutronen. Sommige isotopen daarvan zijn behoorlijk langlevend waardoor zij redelijk te bestuderen en hanteren zijn. Zwaardere transuranen zijn echter instabieler en kunnen vaak maar in uiterst kleine hoeveelheden (soms maar enkele atomen) geproduceerd worden. Dat gebeurt in het algemeen door bombardementen met zwaardere kernen.

Er is mogelijk een zogenoemd eiland van stabiliteit bij atoomnummer 118 (oganesson), maar deze extra stabiliteit moet wel relatief gezien worden. Op theoretische gronden meent men dat nog zwaardere kernen stabiel zijn. Het is echter praktisch onmogelijk dergelijke kernen te maken, doordat de tussenstadia zo snel vervallen.

Voorlopige naamgeving

Nieuw gemaakte elementen krijgen voorlopig een systematische elementnaam, die is afgeleid van het atoomnummer, met de uitgang -ium, en een symbool van drie letters. De cijfers zijn:

cijfer	0	1	2	3	4	5	6	7	8	9
In de naam van het element	nil	un	bi	tri	quad	pent	hex	sept	oct	enn

Zo zal het element 119, als het gesynthetiseerd wordt, de naam ununennium krijgen met het symbool Uue.

Lijst van transurane elementen

	1 Ia																	18 0
1	1 H	2 IIa	Periodiek systeem										13 IIIa	14 IVa	15 Va	16 VIa	17 VIIa	2 He
2	3 Li	4 Be											5 B	6 C	7 N	8 O	9 F	10 Ne
3	11 Na	12 Mg	3 IIIb	4 IVb	5 Vb	6 VIb	7 VIIb	8 VIIIb	9 VIIIb	10 VIIIb	11 Ib	12 IIb	13 Al	14 Si	15 P	16 S	17 Cl	18 Ar
4	19 K	20 Ca	21 Sc	22 Ti	23 V	24 Cr	25 Mn	26 Fe	27 Co	28 Ni	29 Cu	30 Zn	31 Ga	32 Ge	33 As	34 Se	35 Br	36 Kr
5	37 Rb	38 Sr	39 Y	40 Zr	41 Nb	42 Mo	43 Tc	44 Ru	45 Rh	46 Pd	47 Ag	48 Cd	49 In	50 Sn	51 Sb	52 Te	53 I	54 Xe
6	55 Cs	56 Ba	↓	72 Hf	73 Ta	74 W	75 Re	76 Os	77 Ir	78 Pt	79 Au	80 Hg	81 Tl	82 Pb	83 Bi	84 Po	85 At	86 Rn
7	87 Fr	88 Ra	↓↓	104 Rf	105 Db	106 Sg	107 Bh	108 Hs	109 Mt	110 Ds	111 Rg	112 Cn	113 Nh	114 Fl	115 Mc	116 Lv	117 Ts	118 Og
Lanthaniden			57 La	58 Ce	59 Pr	60 Nd	61 Pm	62 Sm	63 Eu	64 Gd	65 Tb	66 Dy	67 Ho	68 Er	69 Tm	70 Yb	71 Lu
Actiniden			89 Ac	90 Th	91 Pa	92 U	93 Np	94 Pu	95 Am	96 Cm	97 Bk	98 Cf	99 Es	100 Fm	101 Md	102 No	103 Lr

Nummer	symbool	Naam	Groep	Periode	Atoommassa (g/mol)	Dichtheid (g/cm³) bij 20°C	Smeltpunt (°C)	Kookpunt (°C)	Jaar van ontdekking	Ontdekker
93	Np	Neptunium		7	237,0482	20,48	640	3902	1940	McMillan en Abelson
94	Pu	Plutonium		7	244,0642	19,74	641	3327	1940	Seaborg
95	Am	Americium		7	243,0614	13,67	994	2607	1944	Seaborg
96	Cm	Curium		7	247,0703	13,51	1340		1944	Seaborg
97	Bk	Berkelium		7	247,0703	13,25	986		1949	Seaborg
98	Cf	Californium		7	251,0796	15,1	900		1950	Seaborg
99	Es	Einsteinium		7	252,0829		860		1952	Seaborg
100	Fm	Fermium		7	257,0951				1952	Seaborg
101	Md	Mendelevium		7	258,0986				1955	Seaborg
102	No	Nobelium		7	259,1009				1958	Seaborg
103	Lr	Lawrencium	3	7	260,1053				1961	Ghiorso
104	Rf	Rutherfordium	4	7	261,1087				1964/69	Flerov of Ghiorso
105	Db	Dubnium	5	7	262,1138				1967/70	Flerov of Ghiorso
106	Sg	Seaborgium	6	7	263,1182				1974	Flerov
107	Bh	Bohrium	7	7	262,1229				1976	Oganesjan
108	Hs	Hassium	8	7	265				1984	Gesellschaft für Schwerionenforschung
109	Mt	Meitnerium	9	7	266				1982	Gesellschaft für Schwerionenforschung
110	Ds	Darmstadtium	10	7	269				1994	Gesellschaft für Schwerionenforschung
111	Rg	Röntgenium	11	7	272				1994	Gesellschaft für Schwerionenforschung
112	Cn	Copernicium	12	7	277				1996	Gesellschaft für Schwerionenforschung
113	Nh	Nihonium	13	7	284				2004	Gezamenlijk Instituut voor Kernonderzoek
114	Fl	Flerovium	14	7	289				2004	Gezamenlijk Instituut voor Kernonderzoek
115	Mc	Moscovium	15	7	295				2003	Gezamenlijk Instituut voor Kernonderzoek
116	Lv	Livermorium	16	7	297				2004	Gezamenlijk Instituut voor Kernonderzoek en Lawrence Livermore National Laboratory
117	Ts	Tennessine	17	7	291				2010	Gezamenlijk Instituut voor Kernonderzoek, Lawrence Livermore National Laboratory, Vanderbilt University en Oak Ridge National Laboratory
118	Og	Oganesson	18	7	293				2002	Gezamenlijk Instituut voor Kernonderzoek en Lawrence Livermore National Laboratory

Bronnen, noten en/of referenties