Tsjiatoera (gemeente)
Gemeente in Georgië 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| |||
| Situering | |||
| Regio | Imereti | ||
| Coördinaten | 42°17'NB, 43°17'OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 540 km² [2] | ||
| Inwoners (2022) |
 37.649[1] (69,7 inw./km²) | ||
| Hoofdplaats | Tsjiatoera | ||
| Burgemeester | Vachtang Koekkiridze (2021-) | ||
| Overig | |||
| Website | chiatura.gov.ge | ||
| Foto's | |||
.jpg)
| |||
| Tsjiatoera en omgeving | |||
| |||
Tsjiatoera (Georgisch: ჭიათურის მუნიციპალიტეტი, Tsjiatoeris munitsipaliteti) is een gemeente in het westen van Georgië met 37.649 inwoners (2022) en een oppervlakte van 540 km², gelegen in de regio (mchare) Imereti. De stad gelijknamige stad is het bestuurlijke centrum van de gemeente die voornamelijk in het Imereti Hoogland ligt. De Kvirila is de belangrijkste rivier door de gemeente.
Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
Tussen 1846 en 1917 viel Tsjiatoera onder het Gouvernement Koetais en daarbinnen tot 1930 onder de provincie (oejezd, mazra in het Georgisch) Sjorapan,[3] ook wel geschreven als Sjaropan.[4] Hierbinnen werd Tsjiatoera een van de zes gemeentelijk districten, het oetsjastok Tsjiatoera (Russisch: Чиатурскій участокъ, Tsjiatoerskíy uchastok), met Tsjiatoera als centrum. Dit was een kleiner gebied dan de moderne gemeente.
Er volgden bestuurlijke herindelingen in de periode 1917-1930 door de tussenkomst van de Democratische Republiek Georgië en de vorming van de Sovjet-Unie. In 1930 werd het rajon Tsjiatoera opgericht, dat tot 1939 ook nog het grondgebied van Satsjchere omvatte.[5] In 1995 werd het rajon onderdeel van de nieuw opgerichte regio (mchare) Kacheti en in 2006 werd het rajon omgevormd naar een gemeente (municipaliteit).
Geografie[bewerken | brontekst bewerken]
De gemeente ligt geografisch voor het grootste deel in het Tsjiatoera Plateau, onderdeel van het Imereti Hoogland. In het hoogland liggen verschillende rivierkloven uitgesneden in het kalksteen. De rivier Kvirila stroomt vanuit de buurgemeente Satsjchere in zuidwestelijke richting door de gemeente en passeert daarbij de hoofdplaats Tsjiatoera. De Kvirila en haar zijrivieren hebben in het kalksteen van het Imereti Hoogland kloven van 100-300 meter diep uitgesneden. Naast deze kloven hebben ze door de structuur van het gesteente ook zinkgaten en grotten gecreëerd.[7]
Een kenmerkend fenomeen is de “Pilaar van Katschi", een losstaande kalksteen pilaar van 40 meter hoog bij het dorp Katschi in de kloof van de Kasjoera, een rechterzijrivier van de Kvirila. Op deze pilaar staat een eeuwenoude kerk. De gemeente bestaat verder voornamelijk uit glooiend hoogland van ongeveer 600-750 meter boven zeeniveau. Door het zuiden van de gemeente loopt de waterscheiding van de Dziroela, dat tot ongeveer 850 meter boven zeeniveau reikt. De stad Tsjiatoera is oorspronkelijk gebouwd in de kloof van de Kvirila op ongeveer 360 meter hoogte, terwijl latere uitbreidingen aan de bovenkant van de kloof zijn gebouwd, ongeveer 100-150 meter hoger, dat tot de bouw van een diverse kabelbanen noopte.
De gemeente wordt op natuurlijke wijze aan de noordkant begrensd door het Ratsjagebergte, wat de regiogrens is met Ratsja-Letsjchoemi en Kvemo Svaneti en de gemeente Ambrolaoeri. Hier zijn de hoogste bergen van de gemeente, met de 1996 meter hoge Satsalike als hoogste. In het westen liggen de gemeenten Tkiboeli en Terdzjola. Aan de zuidkant ligt Zestafoni.
Demografie[bewerken | brontekst bewerken]
Begin 2022 telde de gemeente Tsjiatoera 37.649 inwoners,[1] een daling van ruim 5% ten opzichte van de volkstelling van 2014.[2] Het aantal inwoners in de hoofdplaats Tsjiatoera daalde met ruim 3%. De bevolking van de gemeente was volgens de volkstelling van 2014 vrijwel geheel mono-etnisch Georgisch (99,6%). De grootste etnische groepen etnische minderheden waren ruim 70 Armeniërs en ruim 50 Russen. De religieuze samenstelling volgt de etnische: 99% is Georgisch-Orthodox, met ruim 140 jehova's en kleinere aantallen katholieken als enige religieuze minderheden.
| Bevolkingsontwikkeling van de gemeente Tsjiatoera | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1922 | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2002[8] | 2014 | 2021 | 2022 | ||
| Gemeente Tsjiatoera | - | [9]100.329 | 64.562 |
 72.059 |
69.582 |
68.501 |
56.341 |
39.884 |
38.231 |
37.649
| |
| Tsjiatoera (stad) | 3.243 | 13.926 |
21.521 |
25.474 |
26.715 |
29.228 |
13.835 |
12.803 |
12.496 |
12.348
| |
| Verantwoording data: Bevolkingsstatistiek Georgië 1897 tot heden.[10][11][12][13] Noot:[8] | |||||||||||
Administratieve onderverdeling[bewerken | brontekst bewerken]
De gemeente Tsjiatoera is administratief onderverdeeld in 15 gemeenschappen (თემი, temi) met in totaal 60 dorpen (სოფელი, sopeli) en één stad (ქალაქი, kalaki), het bestuurlijk centrum Tsjiatoera.[2]
Bestuur[bewerken | brontekst bewerken]
De gemeenteraad (Georgisch: საკრებულო, sakreboelo) van Tsjiatoera is het vertegenwoordigend orgaan dat elke vier jaar via een gemengd kiesstelsel wordt gekozen. Deze bestaat sinds 2021 uit 36 leden: 24 leden worden via een proportionele lijststem gekozen en 12 leden worden gekozen door middel van een districtenstelsel.[15] In 2017 was de verhouding 15 proportioneel om 18 districtszetels.
Bij de gemeentelijke verkiezingen van oktober 2021 werd Vachtang Koekkiridze van Georgische Droom met 57,5% van de stemmen gekozen tot burgemeester, via een tweede ronde. Alle twaalf districtszetels zijn gegaan naar kandidaten van Georgische Droom. Deze partij behaalde met 55,3% tevens de meeste proportionele stemmen, gevolgd door Verenigde Nationale Beweging (20,8%), Voor Georgië (7,6%), de coalitie Derde Kracht (4,0%) en Lelo (3,5%). Zeven andere partijen haalden de kiesdrempel van 3% niet.[16][17]
| Partij | 2017 [18] | 2021 [19] | Samenstelling Sakreboelo (zetels per partij) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Georgische Droom (GD) | 28 | 27 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Verenigde Nationale Beweging (UNM) | 3 | 5 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Voor Georgië | 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Derde Kracht | 1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Europees Georgië (EG) | 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Alliantie van Patriotten (AP) | 1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Total | 33 | 36 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bezienswaardigheden[bewerken | brontekst bewerken]
De gemeente kent verschillende cultuur-historische bezienswaardigheden.
- De mijnbouwstad Tsjiatoera met zijn vele kabelbanen. De hoogste dichtheid in Georgië en mogelijk in de wereld.
- Pilaar van Katschi in Katschi,[20] een 40 meter hoge kalksteenpilaar die taps naar boven toeloopt en met een ladder te beklimmen is. Op het oppervlak van 10x17 meter staat een kerk uit de 6e eeuw waar een monnik woont.[21]
- Katschikathedraal en klooster, een veelhoekige koepelkerk uit de 11e eeuw.[22] Nationaal cultureel erfgoed.[23]
- Mghvimeviklooster (13e eeuw). Een kloostercomplex een kilometer ten oosten van Tsjiatoera dat tegen de kloofwand van de Kvirila is gebouwd en deels in grotten is gebouwd. Het complex bestaat uit meerdere kerken, een nonnenconvent en grotten.[24]
Vervoer[bewerken | brontekst bewerken]
De belangrijkste interregionale verbindingsweg voor de gemeente Tsjiatoera is de nationale route Sh22 die het Imereti Hoogland verbindt met de landelijke autosnelweg S1 / E60 bij Zestafoni en anderzijds het oosten van de regio Imereti bedient via Satsjchere.
In 1895 werd Tsjiatoera via het spoor verbonden met de hoofdlijn bij Zestafoni en door de inspanningen van de filantropiste Elisabeth Tsereteli in 1904 met Satsjchere verbonden. Er rijdt dagelijks een trein van Koetaisi via Zestafoni naar Tsjiatoera en eindpunt Satsjchere. Vanaf de jaren 1960 tot medio begin jaren 2000 reed er een interurban trolleybus tussen Tsjiatoera en Satsjchere.
Het lokale vervoer in de stad Tsjiatoera is sinds de jaren 1950 geregeld met ruim tien kabelbanen,[25] waarvan een aantal in 2020-2021 gerenoveerd zijn.[26]
Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]
Bronnen, noten en/of referenties
|