Tweede Franse Keizerrijk
Second Empire Français
| |||||
| keizerrijk | |||||
| |||||
| |||||
| Kaart | |||||
| |||||
| Algemene gegevens | |||||
| Hoofdstad | Parijs | ||||
| Talen | Frans | ||||
| Religie(s) | Rooms-katholiek | ||||
| Volkslied | Partant pour la Syrie | ||||
| Munteenheid | Franse frank | ||||
| Regering | |||||
| Dynastie | Bonaparte | ||||
| Staatshoofd | keizer Napoleon III | ||||
.svg)
| Geschiedenis van Frankrijk |
|
|
|
Prehistorie Romeinse tijd Middeleeuwen
West-Francië (843-987)
Vroegmoderne Tijd
Moderne Tijd |
|
|
Portaal  FrankrijkPortaal Geschiedenis
|
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Het Tweede Franse Keizerrijk (Frans: Second Empire) was het politieke en grondwettelijke bestel in Frankrijk tussen 1852 en 1870. Het keizerrijk werd uitgeroepen op 2 december 1852, toen de Franse president Lodewijk Napoleon Bonaparte zichzelf tot Keizer der Fransen maakte. Dit regime was de opvolger van de Tweede Franse Republiek en werd in 1870 opgevolgd door de Derde Franse Republiek.
Sinds de publicatie van het werk L'Histoire de la France contemporaine van Ernest Lavisse wordt het Tweede Franse Keizerrijk geschiedkundig ingedeeld in twee periodes, namelijk het Autoritaire Keizerrijk (1852-1860) en het Liberale Keizerrijk (1860-1870).
Aan het Tweede Franse Keizerrijk kwam een einde op 4 september 1870, door de Afkondiging van de Derde Franse Republiek. Deze afkondiging volgde enkele dagen na de Franse nederlaag in de Slag bij Sedan op 1 en 2 september 1870, wat de definitieve Franse nederlaag betekende in de Frans-Pruisische Oorlog.
Ontstaan[bewerken]
In 1848 was in een revolutie de Julimonarchie van Lodewijk Filips afgezet en vervangen door de periode van de Tweede Franse Republiek.
Charles Louis Napoleon Bonaparte werd het volgend jaar tot president gekozen. Hij pleegde echter een zelfcoup, de staatsgreep van 2 december 1851, en voerde het jaar nadien, op 14 januari 1852, de antiparlementaire Franse grondwet van 1852 in. Later dat jaar, in december 1852, werd het Tweede Franse Keizerrijk uitgeroepen en werd president Bonaparte keizer Napoleon III, precies 48 jaar nadat zijn oom Napoleon I zich had laten kronen, in een even theatrale vertoning. Hij legde het invoeren van het keizerrijk voor in een plebisciet, dat plaatsvond op 21 en 22 december 1852. Deze volksraadpleging voltrok zich in een sfeer van angst voor anarchie.
De Franse grondwet van 1854 legde veel macht bij de keizer en verzwakte de positie van het parlement, dat bestond uit het Wetgegevend Lichaam en de Senaat. De uitvoerende macht lag bij Napoleon III, net grote delen van de wetgevende macht. Het initiatiefrecht voor wetsvoorstellen lag immers exclusief bij de keizer. Als tegengewicht werd wel het algemeen stemrecht voor mannen ingevoerd, zij het voor een parlement dat een zeer zwakke positie had. Het kon enkel tegen wetsontwerpen stemmen, maar het kon geen eigen wetsvoorstellen of amendementen indienen en de president had geen vertrouwensvotum van het parlement nodig. De president kon zelf naar believen referenda uitschrijven. Hij benoemde de leden van de Raad van State (het orgaan wetsontwerpen voorbereidde), alsook de senatoren voor het leven, de rechters en de hoge militaire gezagsdragers.
Binnenland[bewerken]
Parijs kreeg nieuwe brede lanen en mooie parken. Zo werd o.a. het Bois de Boulogne omgehakt en vervangen door een park. Ook werd Georges Hausmann uitgenodigd om in Parijs een nieuwe periferie aan te leggen.
Buitenland[bewerken]
De Franse overwinning in de Krimoorlog (1853-1856) droeg aanvankelijk bij aan het prestige van het Keizerrijk. In 1858 begon Napoleon samen met Piëmont-Sardinië een oorlog tegen Oostenrijk, die met de Slag bij Solferino in 1859 eindigde in het nadeel van Oostenrijk. Een daaruit voortvloeiend succes voor Frankrijk was de stichting van de moderne eenheidsstaat Italië, waarmee een gebiedsruil werd overeengekomen: Frankrijk stond Sardinië af en verwierf de gebieden Savoie en Nice. Napoleon III kreeg hierbij wel last van zijn katholieke burgers, wegens de moeilijke positie waarin de Pauselijke Staat raakte door de Italiaanse eenwording.
Groot prestigeverlies was er enkele jaren later in de Franse interventie in Mexico, waar de vestiging van een marionettenregime onder keizer Maximiliaan van Oostenrijk en keizerin Charlotte van België uitliep op een fiasco. Maximiliaan werd gefusilleerd door Mexicaanse opstandelingen in Querétaro op 19 juni 1867.
Aanvankelijk werd in de Lage Landen gevreesd voor een monsterverbond tussen het op eenwording afkoersende Duitsland onder Otto von Bismarck en Frankrijk, waarbij Europese invloedssferen bepaald zouden worden. In 1870 brak echter de Frans-Pruisische Oorlog uit: Napoleon had zich zeer onverstandig laten provoceren door Bismarck, die wist dat hij wel een oorlog kon riskeren. De nieuwe machtsverhoudingen in Europa werden snel duidelijk. Frankrijk werd in enkele maanden onder de voet gelopen en Parijs werd belegerd door de Duitsers, wat leidde tot een linkse volksopstand die als de Commune van Parijs de geschiedenis in zou gaan. De opstand werd bloedig neergeslagen, maar het einde van Napoleon III en het Tweede Franse Keizerrijk waren in zicht. Napoleon ging in ballingschap in Engeland, waar hij stierf in 1873. De Derde Republiek werd uitgeroepen.
Pruisen greep de gelegenheid aan om in 1871 het Duitse Keizerrijk uit te roepen in de Spiegelzaal van het Paleis van Versailles.
Zie ook[bewerken]
Bibliografie[bewerken]
- (fr) Anceau, Eric, Napoléon III, un Saint-Simon à cheval, Parijs, Tallandier, 2008.
- (fr) Choisel, Francis, La Deuxième République et le Second Empire au jour le jour, Parijs, CNRS Editions, 2015.
- (fr) Girard, Louis, Napoléon III, Parijs, Fayard, 1986.
- (fr) Tulard, Jean (dir.), Dictionnaire du Second Empire, Parijs, Fayard, 1995, 1348 p.
| Tweede Franse Keizerrijk | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
