Tweede Kamerverkiezingen 2012

Tweede Kamerverkiezingen 2012
Datum	12 september 2012
Land	Nederland
Te verdelen zetels	150
Opkomst	74,57%
Resultaat
Grootste partij	VVD
Nieuwe kabinet	Rutte II
Vorige kabinet	Rutte I
	■ SP: 15 zetels ■ PvdD: 2 zetels ■ PvdA: 38 zetels ■ GroenLinks: 4 zetels ■ D66: 12 zetels ■ 50PLUS: 2 zetels ■ VVD: 41 zetels ■ ChristenUnie: 5 zetels ■ CDA: 13 zetels ■ SGP: 3 zetels ■ PVV: 15 zetels
Opvolging verkiezingen
Portaal	Politiek

De Tweede Kamerverkiezingen 2012 waren ontbindingsverkiezingen voor de Nederlandse Tweede Kamer der Staten-Generaal, die gehouden werden op 12 september 2012.

De verkiezingen waren oorspronkelijk gepland voor mei 2014, maar werden vervroegd vanwege de val van het kabinet-Rutte-I.

Aanleiding

Op 21 april 2012 werd duidelijk dat de coalitiepartijen CDA en VVD geen overeenstemming konden bereiken met gedoogpartner PVV over de maatregelen die genomen zouden moeten worden om het Nederlandse begrotingstekort terug te dringen. Minister-president Rutte bood na overleg in de ministerraad het staatshoofd op 23 april 2012 het ontslag aan van alle ministers en staatssecretarissen^[1] en stelde dat het uitschrijven van nieuwe verkiezingen een voor de hand liggend scenario zou zijn.^[2]

Datum

Het formele besluit over te gaan tot vervroegde ontbinding van de Tweede Kamer werd op 27 april 2012 door de ministerraad genomen. Aanvankelijk stelden PvdA, SP en VVD voor de verkiezingen te houden op een datum die lag vóór de zomervakantie van 2012 (27 juni 2012). Dit bleek echter moeilijk uitvoerbaar, zo gaf de Kiesraad aan.^[3] Uiteindelijk ging de Kamer akkoord met een datum na de vakantie.^[4]

Premier Rutte stelde tijdens het debat over de kabinetscrisis 12 september 2012 voor als verkiezingsdag, een datum die de instemming van de Tweede Kamer kreeg.^[5]

Deelnemende partijen

De kandidaatstelling voor de Tweede Kamerverkiezingen vond plaats op 31 juli 2012. Op 2 augustus 2012 maakte de Kiesraad de lijst van deelnemende partijen en hun nummering bekend.^[6] De IQ-Partij werd op 3 augustus 2012 door het hoofdstembureau van de kieskring Den Haag, de enige kieskring waar deze partij zich had ingeschreven, geschrapt omdat zij haar waarborgsom niet had betaald.^[7]

Lijst^[8]	Partij^[9]	Lijsttrekker	Verkiezingen 2010
Lijst^[8]	Partij^[9]	Lijsttrekker	%	#
1	VVD	Mark Rutte	20,5	31
2^[10]	Partij van de Arbeid (P.v.d.A.)	Diederik Samsom	19,6	30
3	PVV (Partij voor de Vrijheid)	Geert Wilders	15,4	24
4	Christen Democratisch Appèl (CDA)	Sybrand van Haersma Buma	13,6	21
5^[10]	SP (Socialistische Partij)	Emile Roemer	9,8	15
6	Democraten 66 (D66)	Alexander Pechtold	6,9	10
7^[10]	GROENLINKS	Jolande Sap	6,7	10
8^[11]	ChristenUnie	Arie Slob	3,2	5
9^[11]	Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP)	Kees van der Staaij	1,7	2
10	Partij voor de Dieren	Marianne Thieme	1,3	2
11	Piratenpartij	Dirk Poot	0,1	0
12^[12]	Partij voor Mens en Spirit (MenS)	Lea Manders	0,3	0
13	Nederland Lokaal	Ton Schijvenaars	^[13]
14	Libertarische Partij (LP)	Toine Manders	^[13]
15	Democratisch Politiek Keerpunt DPK	Hero Brinkman	^[13]
16	50PLUS	Henk Krol	^[13]
17^[12]	Liberaal Democratische Partij (LibDem)	Sammy van Tuyll van Serooskerken	^[13]
18	Anti Europa Partij	Arnold Reinten	^[13]
19^[12]	SOPN	Johan Oldenkamp	^[13]
20^[12]	Partij van de Toekomst (PvdT)	Johan Vlemmix	^[13]
21^[14]	Politieke Partij NXD	Anil Samlal	^[13]

Thema's

Nederland had als deel van de eurozone te maken met de Europese staatsschuldencrisis en de daaruit voortkomende problematiek rond bezuinigingen. Europese en binnenlandse financiële thema's speelden dan ook een prominente rol in de meeste campagnes en debatten in de media. Het Lenteakkoord, de financiële doorrekeningen van de verkiezingsprogramma's van de diverse partijen door het Centraal Planbureau, de (marktwerking in de) zorg, de AOW-leeftijd, de hypotheekrenteaftrek en het hoger onderwijs behoorden tot de onderwerpen die veelvuldig voor het voetlicht werden gebracht, alsmede de mogelijke partijcombinaties in een na de verkiezingen te vormen coalitie.

Debatten

22 augustus (NOS): Politiek Café, informeel debat tussen de lijsttrekkers die op het moment vertegenwoordigd zijn in de Tweede Kamer. VVD, PVV en SP namen niet deel aan dit debat.
26 augustus (RTL 4): 'Premiersdebat', debat tussen de lijsttrekkers van de grootste partijen volgens de peilingen: Mark Rutte (VVD), Emile Roemer (SP), Geert Wilders (PVV) en Diederik Samsom (PvdA).
30 augustus (EO): Lijsttrekkersdebat: Mark Rutte (VVD), Emile Roemer (SP), Geert Wilders (PVV), Diederik Samsom (PvdA), Sybrand van Haersma Buma (CDA) en Alexander Pechtold (D66).
3 september (Radio 1): Debat met de lijsttrekkers: Mark Rutte (VVD), Emile Roemer (SP), Geert Wilders (PVV), Diederik Samsom (PvdA), Sybrand Buma (CDA), Alexander Pechtold (D66), Jolande Sap (GL) en Arie Slob (CU).
4 september (RTL 4): Debat vanuit Koninklijk Theater Carré tussen de lijsttrekkers van de acht grootste partijen.
6 september (AVRO/TROS): Debat vanuit de aula van de Erasmus Universiteit Rotterdam tussen de lijsttrekkers van de zes grootste partijen: VVD, PvdA, PVV, CDA, SP en D66.
8 september (NOS): Jeugdjournaal Verkiezingsdebat, debat tussen de lijsttrekkers van VVD, SP, PVV, PvdA en CDA.
10 september, (De Balie): Het Nieuwe Lijsttrekkersdebat, Anti Europa Partij, Liberaal Democratische Partij (LibDem), Libertarische Partij (LP), Partij voor Mens en Spirit (MenS), Partij van de Toekomst (PvdT), Nederland Lokaal, Piratenpartij en Soeverein Onafhankelijke Pioniers Nederland (SOPN)
11 september (NOS): twee debatten, een voor de grote partijen en een voor de kleinere partijen.

Peilingen

Verschillende peilbureaus verwachtten zo'n anderhalve maand voor de verkiezingen dat de VVD en de SP in aanmerking kwamen om de grootste partij te worden. In de laatste weken voor de verkiezingen werd de positie van de SP steeds meer overgenomen door de PvdA.

Uitslag

De Kiesraad presenteerde tijdens een openbare zitting op 17 september 2012 de officiële uitslag.^[15]

Opkomst en kiesdeler

	2010		2012
	# stemmen	%	# stemmen	%
Kiesgerechtigden	12.524.152		12.689.810
Niet opgekomen	3.081.175	24,60^[16]	3.227.587	25,43^[16]
Opkomst	9.442.977	75,40^[16]	9.462.223	74,57^[16]
Ongeldige stemmen	18.147	0,19^[17]	20.984	0,22^[17]
Blanco stemmen	8.829	0,09^[17]	17.004	0,18^[17]
Geldige stemmen	9.416.001	99,71^[17]	9.424.235	99,60^[17]
Kiesdeler	62.773	0,67^[18]	62.829	0,67^[18]

Verkiezingsuitslag

Partij^[9]		2010			2012			verschil
Partij^[9]		# stemmen	%^[18]	zetels	# stemmen	%^[18]	zetels	%	zetels
	VVD	1.929.575	20,49	31	2.504.948	26,58	41	+6,09	+10
	Partij van de Arbeid (P.v.d.A.)	1.848.805	19,63	30	2.340.750	24,84	38	+5,21	+8
	PVV (Partij voor de Vrijheid)	1.454.493	15,45	24	950.263	10,08	15	-5,37	-9
	SP (Socialistische Partij)	924.696	9,82	15	909.853	9,65	15	-0,17	0
	Christen Democratisch Appèl (CDA)	1.281.886	13,61	21	801.620	8,51	13	-5,10	-8
	Democraten 66 (D66)	654.167	6,95	10	757.091	8,03	12	+1,08	+2
	ChristenUnie	305.094	3,24	5	294.586	3,13	5	-0,11	0
	GROENLINKS	628.096	6,67	10	219.896	2,33	4	-4,34	-6
	Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP)	163.581	1,74	2	196.780	2,09	3	+0,35	+1
	Partij voor de Dieren	122.317	1,30	2	182.162	1,93	2	+0,63	0
	50PLUS	-	-	-	177.631	1,88	2	+1,88	+2
	Piratenpartij	10.471	0,11	0	30.600	0,32	0	+0,21	0
	Partij voor Mens en Spirit (MenS)	26.196	0,28	0	18.310	0,19	0	-0,09	0
	SOPN	-	-	-	12.982	0,14	0	+0,14	0
	Partij van de Toekomst (PvdT)	-	-	-	8.194	0,09	0	+0,09	0
	Democratisch Politiek Keerpunt DPK^[19]	52.937	0,56	0	7.363	0,08	0	-0,48	0
	Libertarische Partij (LP)	-	-	-	4.163	0,04	0	+0,04	0
	Nederland Lokaal	-	-	-	2.842	0,03	0	+0,03	0
	Liberaal Democratische Partij (LibDem)	-	-	-	2.126	0,02	0	+0,02	0
	Anti Europa Partij	-	-	-	2.013	0,02	0	+0,02	0
	Politieke Partij NXD	-	-	-	62	0,00	0	+0,00	0
overige partijen in 2010		13.687	0,15	0	-	-	-	-0,15	0
Totaal		9.416.001	100,0	150	9.424.235	100,0	150	0,0	0

Gekozen leden

Om met voorkeurstemmen te worden gekozen, dienden kandidaten meer dan een kwart van de kiesdeler te halen, oftewel ten minste 15.708 stemmen. 28 kandidaten voldeden aan deze eis. Voor Dirk Poot (Piratenpartij) gold echter dat de lijst waarvoor hij kandidaat was de kiesdrempel niet haalde, waardoor hij niet gekozen werd.

Eén kandidaat zou op basis van zijn plaats op de lijst niet verkozen zijn, maar kwam op basis van voorkeurstemmen in de Tweede Kamer: Pieter Omtzigt (CDA) (plaats 39, 36.750 stemmen) ten koste van Martijn van Helvert.

Zittingsduur

De begroting voor 2013 werd op Prinsjesdag, 18 september 2012, nog door de Tweede Kamer in de oude samenstelling in ontvangst genomen. De bij deze verkiezingen gekozen Tweede Kamerleden werden op 20 september 2012 geïnstalleerd. De zittingsperiode liep tot en met 22 maart 2017.

Kabinetsformatie

Op basis van deze verkiezingen werd na een kabinetsformatie van 54 dagen op 5 november 2012 het kabinet-Rutte II (VVD+PvdA) beëdigd.

Zetelverdeling & Regeringscoalitie

8	15	12	5	38	41	13	15	3
	SP	D66	CU	79 \| Kabinet-Rutte II \| PvdA + VVD \| 54/1816 d		CDA	PVV

Externe links

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Rijksoverheid.nl, Ministerie van Algemene Zaken, 23 april 2012 - Afschrift brief aan koningin Beatrix over ontslag kabinet^{[dode link]}
↑ NOS.nl, 21 april 2012 - De mislukking van het Catshuis Gearchiveerd op 23 maart 2021.
↑ Kamerontbinding en verkiezingen Kiesraad, 23 april 2012 Gearchiveerd op 23 mei 2019.
↑ "Verkiezingen pas na de zomer – PvdA legt zich er bij neer", NRC Handelsblad, 24 april 2012 Gearchiveerd op 19 september 2015.
↑ Rutte verwacht verkiezingen op 12 september, NRC Handelsblad, 24 april 2012 Gearchiveerd op 20 september 2015.
↑ "Nummering kandidatenlijsten bekend", Kiesraad, 2 augustus 2012 Gearchiveerd op 20 september 2020.
↑ Eén partij minder, Kiesraad, 3 augustus 2012 Gearchiveerd op 20 september 2020.
↑ Klik op het lijstnummer om de kandidatenlijst van de betreffende partij te zien.
↑ ^a ^b Naamgeving van de partijen conform de vermelding op het stembiljet en in de officiële uitslag.
↑ ^a ^b ^c Lijstverbinding van GroenLinks, Partij van de Arbeid en Socialistische Partij.
↑ ^a ^b Lijstverbinding van ChristenUnie en Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP).
↑ ^a ^b ^c ^d Nam deel in alle kieskringen behalve in kieskring 20.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Nam niet deel aan de Tweede Kamerverkiezingen van 2010.
↑ Nam alleen deel in kieskring 9.
↑ Officiële uitslag Tweede Kamerverkiezing 12 september 2012 www.kiesraad.nl, 17 september 2012 Gearchiveerd op 27 november 2020.
↑ ^a ^b ^c ^d % van het aantal kiesgerechtigden.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f % van het aantal uitgebrachte stemmen.
↑ ^a ^b ^c ^d % van het aantal geldige stemmen.
↑ Nam in 2010 deel onder de naam TROTS OP NEDERLAND LIJST RITA VERDONK.

Zie de categorie Tweede Kamerverkiezingen 2012 van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] Rijksoverheid.nl, Ministerie van Algemene Zaken, 23 april 2012 - Afschrift brief aan koningin Beatrix over ontslag kabinet^{[dode link]}

[2] NOS.nl, 21 april 2012 - De mislukking van het Catshuis Gearchiveerd op 23 maart 2021.

[3] Kamerontbinding en verkiezingen Kiesraad, 23 april 2012 Gearchiveerd op 23 mei 2019.

[4] "Verkiezingen pas na de zomer – PvdA legt zich er bij neer", NRC Handelsblad, 24 april 2012 Gearchiveerd op 19 september 2015.

[5] Rutte verwacht verkiezingen op 12 september, NRC Handelsblad, 24 april 2012 Gearchiveerd op 20 september 2015.

[6] "Nummering kandidatenlijsten bekend", Kiesraad, 2 augustus 2012 Gearchiveerd op 20 september 2020.

[7] Eén partij minder, Kiesraad, 3 augustus 2012 Gearchiveerd op 20 september 2020.

[8] Klik op het lijstnummer om de kandidatenlijst van de betreffende partij te zien.

[naamgeving-9] Naamgeving van de partijen conform de vermelding op het stembiljet en in de officiële uitslag.

[g-p-s-10] Lijstverbinding van GroenLinks, Partij van de Arbeid en Socialistische Partij.

[c-s-11] Lijstverbinding van ChristenUnie en Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP).

[minus_20-12] Nam deel in alle kieskringen behalve in kieskring 20.

[niet_in_2010-13] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Nam niet deel aan de Tweede Kamerverkiezingen van 2010.

[alleen_9-14] Nam alleen deel in kieskring 9.

[15] Officiële uitslag Tweede Kamerverkiezing 12 september 2012 www.kiesraad.nl, 17 september 2012 Gearchiveerd op 27 november 2020.

[kiesgerechtigden-16] % van het aantal kiesgerechtigden.

[opkomst-17] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f % van het aantal uitgebrachte stemmen.

[geldig-18] % van het aantal geldige stemmen.

[19] Nam in 2010 deel onder de naam TROTS OP NEDERLAND LIJST RITA VERDONK.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]