Tweede Kamerverkiezingen in het kiesdistrict Delft (1888-1918)

Tweede Kamerverkiezingen in het kiesdistrict Delft (1888-1918) geeft een overzicht van verkiezingen voor de Nederlandse Tweede Kamer in het kiesdistrict Delft in de periode 1888-1918.^[1]

Het kiesdistrict Delft was al ingesteld in 1848. De indeling van het kiesdistrict werd gewijzigd na de grondwetsherziening van 1887; tevens werd het kiesdistrict toen omgezet in een enkelvoudig district.^[2] Tot het kiesdistrict behoorden vanaf dat moment de volgende gemeenten: Bergschenhoek, Berkel, Bleiswijk, Delft, Hillegersberg, Hof van Delft, Pijnacker, Vrijenban en Zevenhuizen.

Het kiesdistrict Delft vaardigde in dit tijdvak per zittingsperiode één lid af naar de Tweede Kamer.

Legenda

cursief: in de eerste verkiezingsronde geëindigd op de eerste of tweede plaats, en geplaatst voor de tweede ronde;
vet: gekozen als lid van de Tweede Kamer.

6 maart 1888[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na vervroegde ontbinding van de Tweede Kamer.^[3]

	6 maart
Kiesgerechtigden	3.006
Opkomst	2.692
Geldige stemmen	2.667
Blanco stemmen	22
Kandidaten
J.C. Fabius^[4]	1.403
J.G. Gleichman	1.247

22 april 1890[bewerken | brontekst bewerken]

Jan Fabius, gekozen bij de verkiezingen van 6 maart 1888, trad op 26 maart 1890 af vanwege zijn benoeming als inspecteur van het lager onderwijs. Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	22 april
Kiesgerechtigden	3.142
Opkomst	2.691
Geldige stemmen	2.671
Blanco stemmen	16
Kandidaten
H.A.van de Velde	1.403
A.P.C. van Karnebeek	1.274

9 juni 1891[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	9 juni	23 juni^[5]
Kiesgerechtigden	3.205	3.205
Opkomst	2.744	2.921
Geldige stemmen	2.713	2.888
Blanco stemmen	29	33
Kandidaten
H.A. van de Velde^[4]	1.310	1.459
J.P.R. Tak van Poortvliet	1.238	1.429
B.M. Bahlmann	129

10 april 1894[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na vervroegde ontbinding van de Tweede Kamer.

	10 april	24 april^[5]
Kiesgerechtigden	3.269	3.269
Opkomst	2.155	2.355
Geldige stemmen	2.105	2.306
Blanco stemmen	38	42
Kandidaten
W.H. de Beaufort	929	1.523
H.A. van de Velde^[4]	682	783
A.N. de Lint	488

18 mei 1894[bewerken | brontekst bewerken]

W.H. de Beaufort, gekozen bij de verkiezingen van 10 en 24 april 1894, was tevens gekozen in de kiesdistricten Amsterdam en Utrecht. Hij opteerde voor Amsterdam, als gevolg waarvan in Delft een naverkiezing werd gehouden.

	18 mei
Kiesgerechtigden	3.265
Opkomst	2.017
Geldige stemmen	1.977
Blanco stemmen	36
Kandidaten
G.J.T. Beelaerts van Blokland	1.120
W.M.H. Boers	657
H.A. van de Velde^[4]	195

9 april 1897[bewerken | brontekst bewerken]

G.J.T. Beelaerts van Blokland, gekozen bij de verkiezingen van 18 mei 1894, overleed op 14 maart 1897. Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	9 april
Kiesgerechtigden	3.275
Opkomst	1.157
Geldige stemmen	1.108
Blanco stemmen	27
Kandidaten
N.G. Pierson	632
O.J.E. van Wassenaer van Catwijck	408
W. Bossard	68

15 juni 1897[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	15 juni	25 juni^[5]
Kiesgerechtigden	5.119	5.119
Opkomst	4.225	4.436
Geldige stemmen	4.154	4.383
Blanco stemmen	71	53
Kandidaten
H.A. van de Velde	2.042	2.327
N.G. Pierson^[4]	1.288	2.056
O.J.E. van Wassenaer van Catwijck	581
P. Nolting	243

14 juni 1901[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	14 juni
Kiesgerechtigden	5.661
Opkomst	4.274
Geldige stemmen	4.218
Blanco stemmen	56
Kandidaten
H.A. van de Velde^[4]	2.464
W.T.C. van Doorn	1.196
J.A. Bergmeyer	558

16 juni 1905[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	16 juni
Kiesgerechtigden	6.669
Opkomst	6.036
Geldige stemmen	5.997
Blanco stemmen	39
Kandidaten
H.A. van de Velde^[4]	3.386
A.R. Zimmerman	2.029
J.A. Bergmeyer	582

11 juni 1909[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	11 juni
Kiesgerechtigden	7.438
Opkomst	6.023
Geldige stemmen	5.946
Blanco stemmen	77
Kandidaten
H.A. van de Velde^[4]	3.828
H.J. Romeijn	1.357
K. ter Laan	761

17 juni 1913[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	17 juni
Kiesgerechtigden	8.453
Opkomst	7.104
Geldige stemmen	6.959
Blanco stemmen	145
Kandidaten
H.A. van de Velde^[4]	4.029
W.J.C. van Santen	1.611
S.P. Baart	1.238
W. van Ravesteijn	81

15 juni 1917[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	15 juni
Kiesgerechtigden	9.856
Kandidaten
H.A. van de Velde^[4]

De zeven in de vorige Tweede Kamer vertegenwoordigde partijen hadden afgesproken in elkaars kiesdistricten geen tegenkandidaten te stellen.^[6] Van de Velde was derhalve de enige kandidaat; hij werd zonder nadere stemming gekozen verklaard.

Opheffing[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezing van 1917 was de laatste verkiezing voor het kiesdistrict Delft. In 1918 werd voor verkiezingen voor de Tweede Kamer overgegaan op een systeem van evenredige vertegenwoordiging met kandidatenlijsten van politieke partijen.

Bronnen

Tweede Kamerverkiezingen kiesdistrict Delft op www.verkiezingsuitslagen.nl
Verkiezingen Tweede Kamer 1848-1918 op huygens.knaw.nl

Noten

↑ De verkiezingen in 1888 waren de eerste verkiezingen waarbij een Tweede Kamer van 100 leden gekozen werd; de verkiezingen in 1918 waren na de opheffing van de kiesdistricten de eerste verkiezingen waarbij de uitslag bepaald werd op grond van het stelsel van evenredige vertegenwoordiging.
↑ Een enkelvoudig district vaardigde per zittingsperiode één lid af naar de Tweede Kamer.
↑ Bij de grondwetsherziening van 1887 was het aantal leden van de Tweede Kamer uitgebreid van een variabel aantal, afhankelijk van de bevolkingsomvang, naar een vast aantal van 100. Tegelijkertijd werd het aantal kiesdistricten uitgebreid.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Aftredend en herkiesbaar Tweede Kamerlid voor Delft.
↑ ^a ^b ^c Omdat geen van de kandidaten in de eerste ronde de absolute meerderheid van de uitgebrachte geldige stemmen behaalde, was een tweede verkiezingsronde nodig. Deze werd gehouden tussen de twee kandidaten die in de eerste ronde de meeste stemmen behaald hadden.
↑ Na de verkiezingen in 1917 zou een grondwetsherziening van kracht worden waarbij het stelsel van evenredige vertegenwoordiging werd ingevoerd ter vervanging van het districtenstelsel. Het was daarom te verwachten dat er op korte termijn nieuwe verkiezingen zouden worden gehouden. Zie ook het artikel over de Pacificatie van 1917.

[1] De verkiezingen in 1888 waren de eerste verkiezingen waarbij een Tweede Kamer van 100 leden gekozen werd; de verkiezingen in 1918 waren na de opheffing van de kiesdistricten de eerste verkiezingen waarbij de uitslag bepaald werd op grond van het stelsel van evenredige vertegenwoordiging.

[2] Een enkelvoudig district vaardigde per zittingsperiode één lid af naar de Tweede Kamer.

[3] Bij de grondwetsherziening van 1887 was het aantal leden van de Tweede Kamer uitgebreid van een variabel aantal, afhankelijk van de bevolkingsomvang, naar een vast aantal van 100. Tegelijkertijd werd het aantal kiesdistricten uitgebreid.

[zittend-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Aftredend en herkiesbaar Tweede Kamerlid voor Delft.

[tweede_ronde-5] Omdat geen van de kandidaten in de eerste ronde de absolute meerderheid van de uitgebrachte geldige stemmen behaalde, was een tweede verkiezingsronde nodig. Deze werd gehouden tussen de twee kandidaten die in de eerste ronde de meeste stemmen behaald hadden.

[6] Na de verkiezingen in 1917 zou een grondwetsherziening van kracht worden waarbij het stelsel van evenredige vertegenwoordiging werd ingevoerd ter vervanging van het districtenstelsel. Het was daarom te verwachten dat er op korte termijn nieuwe verkiezingen zouden worden gehouden. Zie ook het artikel over de Pacificatie van 1917.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]