Naar inhoud springen

Weizmanninstituut van Wetenschappen

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Gebouwen van de afdeling natuurkunde van het Instituut
Chaim en Vera Weiznann na de hoeksteenceremonie op 5 maart 1946.
Toespraak van Robert Oppenheimer op het Instituut op 4 april 1958.

Het Weizmanninstituut van Wetenschappen (Hebreeuws: מכון ויצמן למדע - Machon Weizmann le-Madda, Engels: Weizmann Institute of Science, afgekort WIS), dikwijls aangeduid als Weizmanninstituut, is een universiteit en onderzoekscentrum in Rehovot, Israël (ca. 22 km ten zuiden van Tel-Aviv). Het instituut biedt masteropleidingen en promotietrajecten (geen bacheloropleidingen) aan in de richtingen wiskunde, informatica, natuurkunde, scheikunde, biochemie, en biologie. Anno 2006 had het instituut een staf van ca. 200 hoogleraren en een totaal bestand van ca. 2500 academisch, administratief en technisch personeel en studenten.

Geschiedenis

[bewerken | brontekst bewerken]

Oprichting

[bewerken | brontekst bewerken]

Het Instituut werd opgericht in 1934 als het Daniel Sieff Institute door Chaim Weizmann, van beroep scheikundige en een pionier in wat later biochemie zou heten. Het startkapitaal kwam van de verwante families Sieff, Marks, en Sacher die hun vermogens hadden verdiend met de Britse winkelketen Marks & Spencer, ter nagedachtenis van het tragische overlijden van de zoon van een van hen.

Tweede Wereldoorlog

[bewerken | brontekst bewerken]

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was het Instituut betrokken bij de productie van geneesmiddelen voor de geallieerden, met name atabrine en hexobarbital. [1]

Betrokkenheid bij de oorlog van 1948

[bewerken | brontekst bewerken]

David Ben Goerion had in februari 1948 in het instituut een centrum voor biologische oorlogvoering HEMED BEIT ondergebracht onder directie van Ephraim Katzir, de latere president van Israël.[2] Katzir liet Ben-Gurion weten een verblindingen middel (Broom (element)) te hebben geproduceerd, dat bij dieren werkte: ze werden tijdelijk blind, maar stierven niet.[3] In juni suggereerde Katzir om het op mensen te gebruiken. [4] Onder leiding van chemieprofessor Sasha Goldberg kocht men een in Groot-Brittannië ontwikkelde vlammenwerper, die gebruikt zou worden om de landerijen en huizen van Palestijnen in brand te zetten. Voor de productie ervan werd het vlammenwerperproject onderdeel van genoemd centrum in Rehovot.[5] In de oorlog van 1948 werd met de vlammenwerpers door Israël ernstige schade toegebracht bij de uitvoering van wat Ilan Pappé in zijn boek als 'etnic cleansing' van Palestina omschrijft .[6]

In oktober 2022 publiceerden de Nieuwe Historicus Benny Morris en Israëlisch historicus Benjamin Z. Kedar een artikel over de militaire 'Operatie Cast Thy Bread' in de Oorlog van 1948, waarin door de Joodse/Israëlische troepen biologische oorlogsmiddelen werden gebruikt, om de bronnen in Arabische dorpen te vergiftigen.[7][8]

Op 30 mei 1948 viel de Egyptische luchtmacht Rehovot aan. Ook het instituut werd geraakt. Het eigenlijke doel was het Eqron-vliegveld.[9]

Na 1948

[bewerken | brontekst bewerken]

Na de oprichting van de staat Israël in 1948 financierden Amerikaanse geldschieters een grote uitbreiding, en ze kregen in de jaren '50 toestemming van de familie Sieff om het vergrote instituut om te dopen in Weizmann Institute of Science.

WEIZAC, een van 's werelds eerste elektronische computers, werd in 1954-1955 door het instituut gebouwd en werd in 2006 door de IEEE erkend als een mijlpaal in de geschiedenis van de elektrotechniek en de elektronica.

In 1959 richtte het instituut een volledige dochteronderneming op, genaamd Yeda Research and Development Company, om uitvindingen die bij het instituut werden gedaan te commercialiseren. Yeda heeft meer patenten op mariene genetica dan enig ander onderzoeksinstituut.[bron?] In 2013 verdiende het instituut jaarlijks tussen de $ 50 en $ 100 miljoen aan royalty's op op de markt gebrachte medicijnen, waaronder Copaxone, Rebif en Erbitux.

Een van de meest impactvolle uitvindingen van het Weizmanninstituut van Wetenschappen die na de Tweede Wereldoorlog veel levens heeft gered, is de ontwikkeling van Copaxone (glatirameeracetaat).[bron?] Copaxone werd ontwikkeld door onderzoekers van het Weizmanninstituut, met name door prof. Michael Sela, prof. Ruth Arnon en dr. Dvora Teitelbaum, in de jaren 1960 en 1970. Het medicijn werd oorspronkelijk onderzocht als een synthetisch eiwit om MS te bestuderen, maar bleek effectief in het verminderen van de symptomen van de ziekte.

In 1967 hebben Hector R. Rubinstein en zijn medewerkers bij Weizmann, Miguel Ángel Virasoro en Gabriele Veneziano, fundamenteel onderzoek gedaan dat culmineerde in de beroemde Veneziano-amplitude die de geboorte van de snaartheorie inluidde.[bron?]

In 1983 ontwikkelde astrofysicus Mordehai Milgrom MOND – Modified Newtonian Dynamics. MOND is empirisch zeer succesvol gebleken in het verklaren van galactische rotatiecurven.[bron?] Geavanceerde lasersystemen voor het nauwkeurig slijpen van diamanten.

Ada Yonath won voor haar werk aan de structuur en functie van het ribosoom (de 'proteïenefabriek' van de cel). Dit leidde tot betere antibiotica en was een mijlpaal in de moleculaire biologie; zij was de eerste Israëlische vrouw met een Nobelprijs.

In 2022 werd Israëls eerste quantumcomputer, genaamd "WeizQC" (een parafrase van "WEIZAC"), gelanceerd. Deze werd ontwikkeld door professor Roee Ozeri.

Campus

[bewerken | brontekst bewerken]

Het Weizmann Institute of Science en Elbit Systems hebben samengewerkt aan verschillende projecten, waaronder met name de ontwikkeling en levering van de ruimtetelescoop voor het Israëlische Ultraviolet Transient Astronomy Satellite (ULTRASAT )-programma en onderzoek naar bio-geïnspireerde materialen voor defensietoepassingen.

Het instituut is gevestigd op een ruime en groene campus in Rehovot, tegenover de faculteit der landbouwwetenschappen van de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem. Ten noorden van het instituut ontstond later Kiryat Weizmann, de hightech-incubator die zou uitgroeien tot een belangrijk centrum voor de Israëlische hightechindustrie. Veel van de vindingen die in deze industrie een toepassing vinden hebben hun wortels in dit instituut. Een van de gebouwen op de campus is vernoemd naar de Nederlandse zakenman Daniël Wolf.[10]

Monumenten op de campus

[bewerken | brontekst bewerken]

Het Weizmanninstituut telt ongeveer 24 beschermde monumenten, waarvan sommige vanwege hun architectonische waarde onder strikte bescherming staan. Hieronder vallen:

  • Ziv Research Institute (1934) – Ontworpen door Benjamin Chaikin, vormde dit de basis voor het Weizmanninstituut. Het heeft drietalige inscripties (Hebreeuws, Arabisch, Engels) en een logo ontworpen door Erich Mendelsohn en typograaf Franziska Baruch. Weizmanns oorspronkelijke laboratorium is bewaard gebleven op de tweede verdieping.
  • Weizmann Estate – De villa uit 1936, ontworpen door Erich Mendelsohn in de Internationale Stijl, omvat het mausoleum, de tuinen, het archief en het wachthuisje van het echtpaar. Het diende als presidentiële residentie.
  • Yaakov Ziskindgebouw (1949) – Ontworpen door Aryeh Elhanani, Israel Dicker en Uriel Schiller. Het eerste instituutsgebouw na de oprichting van Ziv. De eerste Israëlische computer, de WEIZAC, werd hier geïnstalleerd. Het was het eerste gebouw in het Midden-Oosten met airconditioning.
  • Isaac Wolfsongebouw (1953) – Ook van Elhanani. Oorspronkelijk gehuisvest in laboratoria voor experimentele biologie. In de loop der tijd vonden er uitbreidingen en verplaatsingen van ingangen plaats.
  • Charles en Tillie Lubin Biologiegebouw (1936) – Door Benjamin Orel, gedeeltelijk bewaard gebleven.
  • Danziger Central Utilities Building (1963) – Voor noodgeneratoren en de productie van gedestilleerd water. Gerestaureerd in 2001.
  • Ullmann Life Sciences Building (1963)** – Door Zalkind, Harel en Elhanani. Onderging ingrijpende gevelveranderingen.
  • San Martin Club (1954) – Tijdelijke administratiekantoren, later omgebouwd tot pension.
  • Weizgalhuis (1948) – Woning van Meir en Shirley Weizgal in de wetenschapperswijk “Neveh Metz”.
  • Michael Sela Auditorium (1955) – Cultureel centrum vernoemd naar Prof. Michael Sela .
  • David Lopati Conference Center (1958) – Oorspronkelijk de centrale bibliotheek. Gerenoveerd in 2011 door architect Amir Kolker.
  • Charles Clore Student Dormitory (1963) – Met een reliëf van kunstenaar Dani Karavan getiteld “Van de boom der kennis tot de boom des levens.”
  • Koffler Accelerator Building (1975) – Een iconisch gebouw ten dienste van de afdeling kernfysica.
  • Daniel Wolfgebouw (1939) – Het laatste gebouw dat Mendelsohn in Israël ontwierp.
  • Edna en KB Weissmann Physics Building (1957) – Geopend in aanwezigheid van Ben-Gurion, Ben-Zvi, Robert Oppenheimer en Niels Bohr.
  • David en Pella Schapell Holocaust Memorial Square (1954) – Opnieuw ingewijd in 1972, met een kalkstenen gedenkteken met een fragment van een Thorarol van Karavan. De volledige inscriptie wordt onthuld door het zes keer te omcirkelen – wat staat voor zes miljoen slachtoffers.
  • Lunenfeld-Kunin Gastwetenschappersresidenties (1964) – Eerste van een gepland wooncomplex van drie gebouwen voor bezoekende wetenschappers.
  • Huis van Europa (1974) – Tweede gebouw in het complex.
  • Watertoren (jaren 30) – Voorzag de acclimatisatietuin van water.
  • Blochpoort (1932) – Historische ingang naar de Ziv-campus, later in 1997 verplaatst vanwege het verkeer.

Zie ook

[bewerken | brontekst bewerken]
Zie de categorie Weizmann Institute of Science van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Weizmanninstituut_van_Wetenschappen&oldid=70023324"