Wikipedia:De kroeg/Archief/20190529

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie


Wiki goes Caribbean middag (25 mei) in het Nationaal Archief in Den Haag[bewerken | brontekst bewerken]

Het Nationaal Archief besteedt op 25 mei aandacht aan Trinta di mei, de opstand op Curaçao op 30 mei 1969. Gastsprekers zullen hun licht laten schijnen over de gebeurtenissen van die dag. Tijdens rondetafelgesprekken wil men informatie ophalen en documenteren over Trinta di Mei. Het doel is om deze informatie (oral history) ook beschikbaar te maken als bronmateriaal voor de Wikimedia-projecten.

Zijn er Wikimedianen die het leuk zouden vinden om op de 25e de dag te documenteren of op video vast te leggen? Neem dan contact op met Tico Koopmans, wiki-coördinator van het Nationaal Archief: Tico.Koopmans-at-nationaalarchief.nl. Zin om mee te doen aan deze middag in het Nationaal Archief? Laat dat dan weten via het inschrijfformulier. Danielle (WMNL) (overleg) 8 mei 2019 21:46 (CEST)[reageer]

Wikimedianen? Arch (Overleg) 8 mei 2019 21:51 (CEST)[reageer]
Hoi D'Arch: Wikimedianen inderdaad. Aangezien de meeste collega's zich meestal bezig houden met meer projecten dan alleen een wikipedia gebruik ik eigenlijk steeds vaker de term 'Wikimedianen' om 'iemand die zich met wikiprojecten bezighoudt' aan te duiden. Ik dacht dat een heel gangbaar woord was; excuses voor de verwarring als dat niet zo is. Ik hoop dat de verwarring zo opgelost is. Danielle (WMNL) (overleg) 8 mei 2019 21:57 (CEST)[reageer]
Duidelijke uitleg Danielle (WMNL), dank! Glimlach Arch (Overleg) 8 mei 2019 21:59 (CEST)[reageer]
Zo jammer dat ik niet aanwezig kan zijn, mijn zusje komt die dag bij mij langs om mijn verjaardag te vieren... Dqfn13 (overleg) 10 mei 2019 18:59 (CEST)[reageer]
Ja jammer Dqfn13! Ik hoop je snel bij een volgende bijeenkomst weer te zien als mentor en begeleider :) Danielle (WMNL) (overleg) 13 mei 2019 22:49 (CEST)[reageer]
Ik ook, ik vind het namelijk een erg leuke en enthousiaste groep waar ik met plezier mee werk. Dqfn13 (overleg) 14 mei 2019 22:28 (CEST)[reageer]

Oral history als bronmateriaal?[bewerken | brontekst bewerken]

Danielle schrijft hierboven: "Het doel is om deze informatie (oral history) ook beschikbaar te maken als bronmateriaal voor de Wikimedia-projecten." Dat is in mijn ogen onaanvaardbaar, omdat oral history niet voldoet aan de minimumeisen die in de encylopedie aan bronnen worden gesteld. En die eisen zijn er niet voor niets: zij staan er garant voor dat alle informatie idealiter betrouwbaar en verifieerbaar is. Als Wikipedia die eisen loslaat om toch maar bepaalde informatie te kunnen opnemen die in geen enkele betrouwbare bron is terug te vinden, ondergraaft zij haar eigen geloofwaardigheid. Marrakech (overleg) 9 mei 2019 07:56 (CEST)[reageer]

Als het op Commons wordt gezet kan het als bronmateriaal dienen voor historici die de informatie op waarde kunnen schatten en kunnen correleren aan andere bronnen, maar inderdaad is het ongeschikt voor Wikipedianen om direct te gebruiken. –bdijkstra (overleg) 9 mei 2019 09:20 (CEST)[reageer]
Goedemorgen Marrakech. Het materiaal komt beschikbaar voor de Wikimediaprojecten in het algemeen, het is niet specifiek bedoeld voor Wikipedia. Overigens is het punt van oral history als bron op Wikipedia inderdaad heel interessant. Ik weet dat de vraag erg speelt bij Wikipediagemeenschappen in cultuur- of taalgebieden waar de eigen geschiedenis, cultuur en tradities niet uitgebreid - of slechts eenzijdig - schriftelijk zijn beschreven. Sandra Rientjes - Wikimedia Nederland (overleg) 9 mei 2019 09:59 (CEST)[reageer]
Ik zou toch graag willen weten wat men concreet voor ogen heeft met 'bronmateriaal voor de Wikimedia-projecten'. Commons snap ik, maar hoe zou men het op andere projecten willen gebruiken als bronmateriaal (kennelijk dus niet als beeldmateriaal)? Encycloon (overleg) 9 mei 2019 10:43 (CEST)[reageer]
Je zou hier ook tegenin kunnen brengen dat uitsluitend mondeling overgeleverde kennis juist bij uitstek kennis uit de eerste hand is, en in die zin daarom misschien juist betrouwbaarder dan kennis die al eerder is vastgelegd. Bij zaken die zijn vastgelegd in bronnen die betrouwbaar en gezaghebbend heten te zijn, weet je ook nooit of de auteur in werkelijkheid niet maar wat heeft verzonnen, aan cherrypicking heeft gedaan etc. Zoals bekend is dat bijv. in de middeleeuwen heel vaak gebeurd, omdat alleen mocht worden opgeschreven wat de adel en de geestelijkheid zinde. De Wikischim (overleg) 9 mei 2019 10:50 (CEST)[reageer]
Dat zou je denken, maar het is echt oppassen om persoonlijke verslagen als betrouwbaar te zien. Bij overleveringen speelt sowieso het 'doorfluistertje-element' een rol (er komt bijvoorbeeld een 'heldenverhaal'-sausje/narratief bij). Zie ook dit onderzoek (kan helaas niet zo snel iets anders vinden dan de Telegraaf die hierover bericht, maar het gaat om de strekking). Verder zou ik inderdaad niet van middeleeuwse bronnen vertrouwen dat ze de waarheid zoveel mogelijk wilden weergeven, dat was destijds immers ook vaak niet het hoofddoel. Daarbij kwamen de schrijvers voornamelijk uit de kringen van de adel en de geestelijkheid, dus dat is ook niet heel vreemd. Encycloon (overleg) 9 mei 2019 11:26 (CEST)[reageer]
Ongeacht de betrouwbaarheid zal je toch tegenstrijdigheden tegenkomen. Het is de taak van de historiograaf om verschillende verslagen en feiten op waarde te schatten en samen te brengen. En als het regime waarin diegene werkt dat toelaat, kunnen verslagen en notities worden bewaard voor peer-review (bv. door zaken op Commons te zetten). –bdijkstra (overleg) 9 mei 2019 11:29 (CEST)[reageer]

Mondelinge geschiedenis kan een mooi beginpunt zijn van verder onderzoek. BoH (overleg) 9 mei 2019 10:15 (CEST)[reageer]

Ik stel me het zo voor; ik schrijf een artikeltje over een bepaalde oorlogshandeling in 1945. Dat doe ik op basis van (betrouwbare) bronnen. Dan zou onderaan het artikel een verwijzing kunnen naar het mondeling verslag van een ooggetuige. Niet bruikbaar voor het artikel, wel interessant voor de lezer. Begrijp ik het zo goed? Arch (Overleg) 9 mei 2019 11:19 (CEST)[reageer]
Je mag uiteraard dat mondeling verslag gebruiken als illustratie/aanvullende bron om wat kleur te brengen, als er maar een goede schriftelijke bron die de feiten ondersteund. Wij illustreren onze artikelen ook met foto's.Smiley.toerist (overleg) 10 mei 2019 01:06 (CEST)[reageer]
(na bwc) @De Wikischim, natuurlijk zijn de schriftelijke documenten die zijn overgeleverd uit de middeleeuwen vaak nogal gekleurd door de sociale positie van de opstellers van die teksten, maar we hebben nu juist historici om vervolgens die documenten te duiden, in hun historische context te plaatsen en in hun conclusies rekening te houden met het feit dat het wereldbeeld van de adel en de geestelijkheid domineert in de overgeleverde bronnen. Ook interviews met ooggetuigen zijn – net als bijvoorbeeld archiefstukken of archeologische opgravingen – slechts ruw materiaal, oftewel primaire bronnen, en goede historici nemen niet klakkeloos aan wat ze in zo'n interview te horen krijgen, maar houden rekening met het feit dat het geheugen feilbaar is en dat wij mensen bovendien maar al te vaak de neiging hebben om onze rol bij een bepaalde gebeurtenis mooier voor te stellen dan die in werkelijkheid was. Oral history heeft dus niet voor niets zo haar eigen methodologie, en gelukkig worden onze toekomstige historici grondig getraind in de voordelen én valkuilen die deze vorm van geschiedschrijving kent. Voor Wikipedia zijn dus vooral de onderzoeksresultaten van deze deskundige beoefenaars van oral history relevant, niet de interviews zelf.
Dat neemt niet weg dat het verzamelen van ooggetuigenverslagen van Trinta di mei me buitengewoon waardevol lijkt, zij het dus niet rechtstreeks voor Wikipedia zelf. Dankzij de komst van internet worden dit soort verzamelingen ook steeds toegankelijker voor het grote publiek. Een mooi voorbeeld daarvan is de website Getuigen Verhalen, ontwikkeld door het NIOD. Wanneer het de bedoeling is van Danielle om een dergelijke database aan te leggen, kan ik dat alleen maar toejuichen. — Matroos Vos (overleg) 9 mei 2019 12:44 (CEST)[reageer]
@Arch, na bwc: :Ik denk dat het daar vaak op zal neerkomen als het gaat om artikelen die te maken hebben met Nederland of het westen. Onze samenleving is behoorlijk goed gedocumenteerd door wetenschap en journalistiek. Daar is overigens ook wel eens iets mis met de betrouwbaarheid, soms door opzet (Diederik Stapel, Perdiep Ramesar), soms door onopzettelijke fouten of onbewust ingeslopen vooroordeel. Ik kan me voorstellen dat er wel een functie voor oral history is als er - bijvoorbeeld - in een gemeenschap over een gebeurtenis uit de oorlog al decennia verhalen circuleren die afwijken van de 'officiële' versie. Dan dient het oral history document overigens niet als bron om aan te tonen dat die verhalen kloppen, maar dat ze er zijn. Sandra Rientjes - Wikimedia Nederland (overleg) 9 mei 2019 13:02 (CEST)[reageer]
@ Matroos Vos. Ter verduidelijking: dit is geen plan van Danielle of Wikimedia Nederland, maar van het Nationaal Archief zelf. Ik vind het wel erg interessant en ben benieuwd of deze oral history zijn weg gaat vinden naar een Wikimedia project. Sandra Rientjes - Wikimedia Nederland (overleg) 9 mei 2019 13:02 (CEST)[reageer]
Geheel eens met Encycloon en Matroos Vos: oral history als primaire bron kan zelden gebruikt worden, en wordt ook zelden wetenschappelijk gebruikt, behalve wanneer ondersteund door gezaghebbende secundaire bronnen die mogelijk de gesprekken hebben geverifieerd en die bevestigen, of juist tegenspreken. (Zie als frappant voorbeeld de volkomen mislukking van Isabel van Boetzelaer in haar boek over haar ouders dat zo goed als geheel gebaseerd bleek op informatie van haar ouders en daardoor historisch volkomen de plank missloeg...) Hetzelfde geldt overigens memoires en dagboeken die in vrijwel alle gevallen onbruikbaar zijn als bron, behalve om er bijvoorbeeld als biograaf mee te schetsen hoe de gebiografeerde zelf 'zijn' geschiedenis percipieerde (ook al zijn hier weer uitzonderingen: zo las ik onlangs het zeer matige boek Adellijk wild waarin de zoon dagboeken aanhaalt van zijn vader Antoon Jan Marie van Nispen tot Pannerden die opvallend secuur, betrouwbaar en interessant lijken). Dat neemt niet weg dat die oral history uiteraard wel interessant kan zijn, dus dit project ook. Paul Brussel (overleg) 9 mei 2019 13:32 (CEST)[reageer]

Zie trouwens ook hoofdstuk 3.3 van dit rapport, dat ik onlangs in een ander verband aanhaalde. Ik denk niet dat we het pad moeten inslaan dat daar wordt geopperd. Marrakech (overleg) 9 mei 2019 14:23 (CEST)[reageer]

(na bwc) Ik heb net het artikel waarnaar Encycloon hierboven al linkte gelezen, en dat vat inderdaad aardig samen wat de valkuilen van oral history zijn. Hier in Nederland heeft de Leidse hoogleraar experimentele psychologie Willem Wagenaar, een deskundige op het gebied van de menselijke waarneming en het geheugen, als geen ander gewaarschuwd dat we zeer voorzichtig moeten zijn met wat ooggetuigen, bijvoorbeeld in een rechtszaak, te melden hebben. Ooggetuigenissen kunnen buitengewoon waardevol zijn, maar de kritische blik waarmee een deskundige wetenschapper of journalist vervolgens naar die ooggetuigenverslagen kijkt, is minstens net zo waardevol. — Matroos Vos (overleg) 9 mei 2019 14:51 (CEST)[reageer]
De discussie rondom 'oral history' is inderdaad een hele belangrijke discussie die - ook- hier op de Nederlandstalige wikipedia besproken moet worden. Ik denk wel dat het extra gecompliceerd is doordat diverse niet-Westerse culturen veel minder gebaseerd zijn op schriftelijke bronnen dan wij in Europa gewend zijn. Als we slechts met Westerse uitgangspunten deze vraag bekijken en beantwoorden bestaat het gevaar dat we ons motto 'Our vision is a world in which every single person can freely share in the sum of all knowledge' niet waar kunnen maken. De verschillende 'knowledge gaps' die op wiki-projecten worden geconstateerd kunnen op verschillende manieren aangepakt worden. Mijns inziens past het daarin om ook zeker naar de (on)mogelijkheden van oral history te bekijken op verschillende wiki-projecten. Danielle (WMNL) (overleg) 9 mei 2019 16:04 (CEST)[reageer]
Dat lijkt me heel verkeerd. Als bepaalde niet-Westerse culturen geen schriftelijke traditie kennen, dan dient de enige conclusie te zijn dat veel van hun 'kennis' dus nog niet geschikt is voor Wikipedia. Het zou de omgekeerde wereld zijn, en eigenlijk ook nogal betuttelend, om onze normen, die hier van meet af aan hebben gegolden en het wezen van de encyclopedie vormen, voor hen zo drastisch te verlagen. Per slot van rekening wordt met die sum of all knowledge echt niet alle knowledge bedoeld, maar betrouwbare kennis uit bronnen van enig gezag.
Bedenk ook dat het hele idee van een encyclopedie zeer Westers is en dat het daarom ook geen wonder mag heten dat wij hier Westerse uitgangspunten hanteren.
Ten slotte zindert het overal (in mijn familie, op mijn werk, bij de bakker) van oral history. Zou dat dan ook bronmateriaal moeten vormen? Marrakech (overleg) 9 mei 2019 17:08 (CEST)[reageer]
(na bwc) Dat motto van Wikimedia (voor zover ik weet niet van Wikipedia overigens) zal alleen niet in strijd moeten zijn met de eerste zuil: Wikipedia is niet de plaats om je eigen mening, ervaringen of argumenten toe te voegen – alle gebruikers moeten de geen origineel onderzoek-richtlijn aanhouden en streven naar nauwkeurigheid. Om eerlijk te zijn vind ik het belangrijker om dat tweede waar te maken dan om een 'knowledge gap' te willen dichten die niet alleen op Wikipedia speelt.
Zoals ook hierboven wel duidelijk is, kunnen we die ooggetuigenverslagen zoals die bij het NA zullen worden vastgelegd niet zonder interpretatie door een deskundige als betrouwbare bron gebruiken. Of je die gewortelde en in bepaalde culturen dus 'gezaghebbende' overleveringen voor een onderdeel Volgens de plaatselijke overlevering (eventueel met disclaimer over niet-westerse bronnen) kunt gebruiken, vind ik nog wel iets om nader te overwegen. Encycloon (overleg) 9 mei 2019 17:32 (CEST)[reageer]
(na diverse bwc's, @Danielle) Dat is inderdaad een lastig probleem, maar dat los je denk ik niet op door ongecontroleerde overleveringen of ooggetuigenverslagen als bron te gaan gebruiken. Ik deel dan ook de reserves die Rose Mary Allen heeft ten aanzien van het gebruiken van orale bronnen op Wikipedia (zie hoofdstuk 3.3 in het rapport waarnaar Marrakech linkt), kernachtig en met een goed gevoel voor understatement samengevat in: "Ik denk dat het [gebruik van orale bronnen] toch wel een zekere specialisatie is." Maar tegelijkertijd is zij ook een mooi voorbeeld van hoe kennis uit niet-westerse culturen uiteindelijk wel degelijk op Wikipedia gebruikt kan worden, namelijk door haar wetenschappelijke werk waarin die orale bronnen gewogen zijn te gebruiken als bron voor artikelen op Wikipedia. Geschiedkunde blijft nu eenmaal gewoon een vak. — Matroos Vos (overleg) 9 mei 2019 17:43 (CEST)[reageer]

De bijbel is ook eerst duizend jaar (en volgens sommigen nog wel honderden jaren langer) via overlevering doorverteld voordat het is opgeschreven. Als ik bovenstaande zo lees, zou je de bijbels dan sowieso niet meer als bron kunnen gebruiken, want het is in de basis helemaal verkeerd aangepakt. Of gaan we uitzonderingen maken? Edoderoo (overleg) 9 mei 2019 20:50 (CEST)[reageer]

De Bijbel is nu wel degelijk als bron bruikbaar, omdat er wetenschappelijke commentaren over zijn verschenen die de tekst bespreken. Datzelfde geldt natuurlijk voor allerlei andere verhalen als mythen enzovoort. Zodra die oral history in een betrouwbare bron is gepubliceerd, kunnen we die wel degelijk gebruiken. Ik geloof niet dat iemand in deze discussie zich daar tegen heeft uitgesproken. Niemand zegt dat gesprekken niet als bron kunnen dienen, veel nieuwsberichten zijn opgeschreven oral history. Ik snap je argument dus niet echt. Floortje Désirée (overleg) 9 mei 2019 21:07 (CEST)[reageer]
Daarbij heb ik ook nog nooit een artikel gezien waar de 'bijbelse waarheid' als historische waarheid gepresenteerd wordt - Edoderoo wel? (Overigens wordt hier neem ik aan gedoeld op het Oude Testament, de boeken uit het Nieuwe Testament zijn waarschijnlijk niet op eeuwenlange overlevering gebaseerd.) Encycloon (overleg) 9 mei 2019 21:12 (CEST)[reageer]
De bijbel is uiteraard niet als bron bruikbaar, net als de koran, das kapital of welk ander heilig boek dan ook. Die boeken zijn waardevol voor iedereen, maar voor een encyclopedie is alleen bruikbaar wat er over is geschreven in wetenschappelijke studies. Voor oral history geldt hetzelfde, bruikbaar als studieobject, niet bruibaar voor ons (die studies dan uiteraard weer wel). Je kunt de westerse benaderwijze terzijde schuiven, daar valt best een boel voor te zeggen, alleen ik denk niet dat wij dat binnen dit project moeten willen. Peter b (overleg) 9 mei 2019 21:43 (CEST) (ps, geen idee of wikisource nog een levend project is, daar zou de oral history wel prima een plek kunnen krijgen).[reageer]
Ook als geschiedschrijving heeft de bijbel grotendeels gefaald. Geschiedkundigen betwijfelen of een groot Verenigd Koninkrijk Israël bestond.Smiley.toerist (overleg) 10 mei 2019 01:14 (CEST)[reageer]
Beste Edoderoo, waar zou jij de bijbel als bron voor willen gebruiken? Vinvlugt (overleg) 10 mei 2019 17:30 (CEST)[reageer]

Ik blijf het heel raar vinden dat het per se opgeschreven moet zijn. Een beetje ouderwets. Als het niet gedrukt is, is het niet waar'. De wereld is zoveel groter, als je er open voor staat. Edoderoo (overleg) 10 mei 2019 09:33 (CEST)[reageer]

Het gaat niet om het medium, het gaat om het (historiografische) proces. –bdijkstra (overleg) 10 mei 2019 09:37 (CEST)[reageer]
(na bwc) Het gaat erom dat een deskundige de primaire bronnen (oraal of schriftelijk) bij elkaar brengt, interpreteert/toetst en hier een betrouwbaar verhaal van maakt (secundaire bron). Waarom je niet direct kunt afgaan op orale verslagen zijn eerder in deze discussie al verschillende argumenten en voorbeelden voor gegeven. Als zo'n mondeling verslag gedrukt staat, maakt dat het overigens niet opeens meer 'waar'. Encycloon (overleg) 10 mei 2019 09:49 (CEST)[reageer]
Precies, en als een goede bron niet wordt opgeschreven, maar wordt voorgelezen en zo op Commons wordt gezet, zou die toch bruikbaar zijn, ook al is het niet geschreven. Dus gaat deze bovenstaande discussie blijkbaar over sommige zeer bepaalde soorten orale verslagen. Toch weer de oogkleppen, jammer. Edoderoo (overleg) 10 mei 2019 21:33 (CEST)[reageer]
Wat nou oogkleppen? Je hoort het niet graag, maar je geeft er keer op keer blijk van geen snars te begrijpen van wat diverse wikipedianen je met engelengeduld proberen uit te leggen. Léés nu eens wat ze schrijven, doe eens moeite, lever eens een intellectuele inspanning, in plaats van hen te schofferen ('oogkleppen') met je pasklare antwoorden, die er steevast op neerkomen dat anderen maar moeilijk doen en jij de weldadige eenvoud zelve bent. Marrakech (overleg) 10 mei 2019 21:57 (CEST)[reageer]
Edo keek niet eens naar alles wat geschreven was maar zag wel dat het fout was? (Oral history 1:31) Mvg, Trewal 10 mei 2019 22:08 (CEST)[reageer]
Ik vrees dat er hier vooral sprake is van een welhaast babylonische spraakverwarring, vanwege de dubbele betekenis van het woord oral history. Met dit woord kun je verwijzen naar de mondeling overgeleverde verhalen zelf (deze orale manier van kennisoverdracht wordt vaak ook aangeduid met de term oral tradition), maar ook naar de discipline binnen de geschiedkunde die gebruikmaakt van die mondelinge overleveringen en ooggetuigenverslagen. Bijvoorbeeld Danielle en Sandra Rientjes gebruiken het woord in de eerste betekenis, en in die zin zijn de meeste collega's hierboven tegen het gebruik van oral history als bron op Wikipedia. Niet zozeer omdat het hier gaat om mondelinge bronnen, maar omdat het primaire bronnen betreft die, net als bijvoorbeeld een geschreven, onuitgegeven dagboek, nooit door een kritische wetenschapper of journalist gecontroleerd zijn. Ikzelf gebruik het woord in de tweede, volgens mij ook meer gangbare betekenis, en zoals Floortje Désirée ook al zei: niemand lijkt bezwaren te hebben tegen het gebruikmaken van bronnen die oral history in de eerste betekenis van het woord op een wetenschappelijk verantwoorde manier verwerkt hebben tot oral history in de tweede betekenis van het woord. Op die manier kunnen bijvoorbeeld de mondeling overgeleverde slavenverhalen, via de wetenschappelijke verwerking daarvan door iemand als de eerder door mij aangehaalde Rose Mary Allen, dus wel degelijk als bron worden gebruikt op Wikipedia. — Matroos Vos (overleg) 10 mei 2019 23:10 (CEST)[reageer]
@Matroos Vos:, Rose Mary Allen is de coördinator op Curaçao voor het Wiki goes Caribbean project (vanuit de University of Curaçao). Ik heb dan ook zeer regelmatig contact met haar over onder andere oral history en de (on)mogelijkheden daarvan, maar ook over het opzetten van de papiamentu wikipedia. Ik denk zelf dat het aanbieden van gesproken bronnen - en dan met name op Wikimedia Commons - een zeer goede plek heeft binnen de wiki-projecten. Op die manier zijn deze bronnen goed toegankelijk (in ieder geval beter dan in een - soms nog redelijk gesloten - archief) voor studenten, wetenschappers, journalisten en alle anderen die er in geïnteresseerd zijn. Danielle (WMNL) (overleg) 13 mei 2019 22:55 (CEST)[reageer]
Uitstekend. Ik denk nog steeds dat we het interpreteren van de verzamelde ooggetuigenissen van Trinta di mei aan de professionals over moeten laten (onder wie dus bijvoorbeeld Rose Mary Allen), maar het registreren en opslaan van die verhalen kan natuurlijk zeer wel door wikimedianen worden gedaan. Het lijkt me ook buitengewoon nuttig werk, al was het maar omdat de ooggetuigen van Trinta di mei ook niet meer de jongsten zijn en het sowieso een nogal veronachtzaamd deel van onze geschiedenis is. Toen ik van school kwam had ik van alles geleerd over de revoltes van de jaren zestig, van de studentenprotesten in Parijs tot de demonstraties tegen die molenaar uit Amerika, maar deze belangrijke opstand in het eigen Koninkrijk was nooit ter sprake gekomen. En als ik dit bericht mag geloven krijgen zelfs de huidige leerlingen op Curaçao zelf er nog steeds nauwelijks iets over te horen. Mijn eigen zeer bescheiden bijdrage aan de kennisvermeerdering in het gansche Vaderland heb ik in elk geval net geleverd door ons artikel over Trinta di mei alvast klaar te zetten voor een prominente plek op onze Hoofdpagina, precies vijftig jaar na dato. Veel succes bij het verzamelen van die verhalen, Matroos Vos (overleg) 14 mei 2019 04:06 (CEST)[reageer]

Ook interessant in dit verband is deze Wikimediapagina ("Different Forms of Knowledge for the skeptical Wikipedian"), en dan met name het kopje "Will the Strategic Direction affect Wikipedia's current editorial standards?". Zeker de volgende passage is verontrustend te noemen:

"In January 2019, the Wikimedia Foundation's Audiences team published a whitepaper which proposes to "very carefully move away from a sole-reliance on published secondary sources by a handful of institutions".[1] Depending on how this phrase is to be understood, it could mean that Wikipedia would modify two of its three core content policies – Verifiability and No original research."

Waar Wikimedia zich zou moeten opwerpen als de hoedster van deze grondbeginselen, ziet zij er dus geen been in om ze juist te ondergraven. Al met al reden genoeg om zeer waakzaam te zijn. Marrakech (overleg) 11 mei 2019 09:29 (CEST)[reageer]

Wij moeten maar zien waarmee ze komen. Als de verifieerbaarheid en betrouwbaarheid maar is gegarandeerd, kunnen wij kijken of voor ons hun argumenten valide zijn. Er zijn meer wegen naar Rome. Wij blijven wel baas in eigen huis.Smiley.toerist (overleg) 11 mei 2019 15:30 (CEST)[reageer]

Bronnen hoeven niet geschreven te zijn en hoeven niet primair over het onderwerp te gaan. Oral history die je persoonlijk verteld wordt is onbruikbaar want het is niet verifieerbaar. Oral history die is opgenomen of getranscribeerd is, kan wel bruikbaar zijn, want dat is wel verifieerbaar. — Zanaq (?) 14 mei 2019 18:14 (CEST)

Dus door mij opgenomen en dus verifieerbare verhalen van mijn oom over zijn vakanties in Polen zijn bruikbaar als bronmateriaal voor Wikipedia? Marrakech (overleg) 14 mei 2019 18:21 (CEST)[reageer]
Nee, dat is niet onafhankelijk. — Zanaq (?) 14 mei 2019 18:24 (CEST)
Wat bedoel je daar precies mee? Bij 'niet onafhankelijk' denk ik vooral aan een reisleider die uitvoerig vertelt hoe voortreffelijk de vakantie wel niet georganiseerd was. Of gaat het je om de interviewer - zou ik Marrakechs oom van jou wel mogen interviewen en een andere gebruiker die opname als bron mogen gebruiken?
Misschien ook interessant: kun je een voorbeeld geven waar oral history (dit dus in primaire zin van het woord) volgens jou als bron gebruikt zou kunnen worden? Encycloon (overleg) 14 mei 2019 18:50 (CEST)[reageer]
Zaken als de mythen van de Hopi-indianen of zo, ik heb geen voorbeelden, maar laten we het niet op voorhand verbieden. Als er dergelijk materiaal in de encyclopedie is verschenen kunnen we het beoordelen. Als een onafhankelijke derde gebruiker onafhankelijk tot de conclusie is gekomen dat het relevant en betrouwbaar is, dan is het waarschijnlijk ook relevant en betrouwbaar. — Zanaq (?) 14 mei 2019 19:00 (CEST)
De verhalen van de oom van Marrakech zijn zeer waarschijnlijk onbruikbaar, maar of ze zijn opgenomen, opgeschreven of in stripverhaalvorm komen, doet daarbij niet terzake. Een goede bron is niet afhankelijk van de verschijningsvorm (noch van de taal of het gebruikte lettertype), die is goed omdat het de eigenschappen van een goede bron heeft. En voor een slechte bron geldt uiteindelijk hetzelfde. Maar helaas werd hierboven mij vertelt dat dat allemaal onzin is, omdat ik het toch niet snap. Blijkbaar is mij de les lezen belangrijker dan goede bronnen. Enne, wie heeft er deze week nog een bron aan wikipedia toegevoegd (en/of een artikel geschreven)? Edoderoo (overleg) 15 mei 2019 20:44 (CEST)[reageer]
Nogmaals: Het gaat niet om het medium, het gaat om het (historiografische) proces, Het gaat erom dat een deskundige de primaire bronnen (oraal of schriftelijk) bij elkaar brengt, interpreteert/toetst en hier een betrouwbaar verhaal van maakt (secundaire bron). Waarom je niet direct kunt afgaan op orale verslagen zijn eerder in deze discussie al verschillende argumenten en voorbeelden voor gegeven. Als zo'n mondeling verslag gedrukt staat, maakt dat het overigens niet opeens meer 'waar' en Niet zozeer omdat het hier gaat om mondelinge bronnen, maar omdat het primaire bronnen betreft die, net als bijvoorbeeld een geschreven, onuitgegeven dagboek, nooit door een kritische wetenschapper of journalist gecontroleerd zijn. Volgens mij is iedereen uit deze discussie het er wel over eens dat het op de eerste plaats níét aan de verschijningsvorm ligt.
Overigens zou het je bericht nog iets overtuigender en concreter maken als je het met een voorbeeld zou onderbouwen van zo'n 'goede' orale bron. Ik denk dan zelf aan iets als een opgenomen hoorcollege, maar dat is niet de oral history in primaire zin (zie de eerdere bijdrage van Matroos Vos) waar de discussie over gaat. Encycloon (overleg) 15 mei 2019 23:15 (CEST)[reageer]
@Zanaq: Als een onafhankelijke derde gebruiker onafhankelijk tot de conclusie is gekomen dat het relevant en betrouwbaar is, dan is het waarschijnlijk ook relevant en betrouwbaar - Maar dan de vraag: hoe weten we dat die onafhankelijke derde gebruiker deskundig genoeg is? Daar komt die kritische wetenschapper of journalist om de hoek kijken volgens mij. Bij mythes is dat misschien anders inderdaad, want die gebruik je sowieso al niet om de historische waarheid weer te geven. Het moet alleen wel duidelijk zijn dat de geïnterviewde de algemeen gangbare versie van de mythe vertelt. Encycloon (overleg) 16 mei 2019 10:30 (CEST)[reageer]
Dat weet je niet, zoals je dat van geen enkele gebruiker weet. Zolang het gepubliceerd is, is het verifieerbaar: die derde gebruiker kan er alleen onafhankelijk kennis van nemen als het gepubliceerd is. En nee, bij mijn weten is niet "iedereen uit deze discussie het er wel over eens dat het op de eerste plaats níét aan de verschijningsvorm ligt". Bij mijn weten is in elk geval Marrakech van mening dat bronnen schriftelijk dienen te zijn, en mogelijk zelfs dat bronnen tekstueel dienen te zijn. — Zanaq (?) 16 mei 2019 18:57 (CEST)
Omdat we dus niet weten hoe deskundig die derde gebruiker de primaire bron kan beoordelen, is daar het oordeel van een kritische wetenschapper of journalist nodig die de primaire bron(nen) in een secundaire bron verwerkt heeft. Dat je bij uitspraak van een naam het donorprincipe kunt toepassen, zoals door Jane023 genoemd, lijkt me inderdaad wel weer bruikbaar.
Bij mijn weten is Marrakech op de eerste plaats van mening dat oral history zoals hier besproken niet onder 'betrouwbare kennis uit bronnen van enig gezag' valt, wat - volgens mij - dus op de eerste plaats met het proces te maken heeft in plaats van met de verschijningsvorm. Maar misschien wil Marrakech ons uitsluitsel geven over de vraag of hij ook tegenstander is van betrouwbare kennis uit (verifieerbare) niet-schriftelijke bronnen van enig gezag? Encycloon (overleg) 16 mei 2019 20:17 (CEST)[reageer]
Als het opgetekend is door iemand anders is het geen primaire bron. En je weet ook niet hoe deskundig die derde gebruiker de secundaire of tertiaire bron kan beoordelen. — Zanaq (?) 16 mei 2019 21:50 (CEST)
"Als het opgetekend is door iemand anders is het geen primaire bron." Hè? Als ik opteken wat jij mij vertelt, is mijn verslag wel degelijk een primaire bron. Alleen al daarom is mijn kloeke tetralogie over de avonturen van mijn oom helaas onbruikbaar voor Wikipedia.
Over niet-schriftelijke bronnen schrijft de Engelstalige Wikipedia het volgende: "However, audio, video, and multimedia materials that have been recorded then broadcast, distributed, or archived by a reputable party may also meet the necessary criteria to be considered reliable source. Like text sources, media sources must be normally produced by a reliable third party and be properly cited. Additionally, an archived copy of the media must exist and be available to the general public." Daar kan ik me wel in vinden. Marrakech (overleg) 17 mei 2019 12:23 (CEST)[reageer]
De primaire bron is je oom. De verdere extra eisen aan bronnen zijn onbruikbaar, onhoudbaar en er is geen consensus voor op :nl. — Zanaq (?) 17 mei 2019 18:11 (CEST)
Nee Zanaq, voor historici, en dus ook voor encyclopedisten, zou mijn verslaglegging van wat mijn oom mij vertelt gelden als de primaire bron. Je houdt er opvattingen op na die afwijken van gangbare en algemeen geaccepteerde definities. Dat komt het overleg niet ten goede. Marrakech (overleg) 17 mei 2019 20:43 (CEST)[reageer]
Zanaq heeft inderdaad een – laten we het zo zeggen – nogal eigenzinnige visie op wat een primaire en wat een secundaire bron is. Blijkbaar is een door mijn oom op band ingesproken ooggetuigenverslag van de Maagdenhuisbezetting een primaire bron wanneer hij bij het opnemen van zijn verslag zelf de microfoon vasthoudt, maar is precies datzelfde ooggetuigenverslag van mijn oom een secundaire bron wanneer ik de microfoon voor hem vasthoud. Quod non.
Een primaire bron is – het woord zegt het eigenlijk al – in essentie ruw, ongefilterd materiaal, en geeft, bedoeld of onbedoeld, niet zelden slechts een persoonlijke kijk op de gebeurtenissen weer. Soms is een primaire bron zelfs in hoge mate, om Willem Kloos te citeren, de allerindividueelste expressie van de allerindividueelste emotie. Een ooggetuigenverslag dus, een dagboek, een van generatie op generatie overgeleverd verhaal, een geschiedkundig werk uit de klassieke oudheid, toen feit en fictie niet altijd even strikt gescheiden werden, een religieus geïnspireerd geschrift als de Bijbel of de Koran, een hagiografie, een heldendicht, een ridderroman, een reisverslag, een scheepsjournaal, een autobiografie (Goethe noemde zijn autobiografie treffend Dichtung und Wahrheit), de memoires van een politicus, een briefwisseling, een essaybundel, een pamflet, een opiniestuk in de krant enz. enz.
Een secundaire bron is – ook dat woord zegt het eigenlijk al – een bezonnen, deskundige, kritische reflectie op een primaire bron, over het algemeen van de hand van een gekwalificeerde wetenschapper of journalist, waarbij, simpel gezegd, aan waarheidsvinding wordt gedaan en het kaf van het koren gescheiden wordt. Aangezien zo goed als iedereen hier op Wikipedia anoniem bijdraagt en van niemand hier de deskundigheid vaststaat, kunnen we het ook aan niemand alhier overlaten om primaire bronnen, zoals ooggetuigenverslagen, op eigen houtje te gaan interpreteren, en kunnen we dus slechts vertrouwen op secundaire bronnen, geschreven door deskundigen die met naam en toenaam bekend zijn en die normaliter ook verantwoorden waarom ze voor een bepaalde interpretatie van de hun ter beschikking staande primaire bronnen gekozen hebben, en die bovendien op hun beurt weer kritisch gevolgd worden door hun vakbroeders en -zusters.
Dat origineel onderzoek (i.e. het zelf interpreteren van primaire bronnen) op Wikipedia 'verboden' is, is dus niet zomaar een of ander flauw regeltje, maar is een garantie om te voorkomen dat Wikipedia een vergaarbak wordt van de persoonlijke interpretaties van haar anonieme medewerkers. Een bezoeker van Wikpedia is niet geïnteresseerd in hoe een zekere Matroos Vos de Bijbelverhalen interpreteert, maar wil dat diezelfde Matroos Vos een adequate samenvatting geeft van hoe gerenommeerde historici, filologen, theologen enz. die verhalen in de loop der eeuwen hebben geïnterpreteerd. En ja, ook ik vind het zelf onderzoeken en interpreteren van primaire, liefst eeuwenoude bronnen eerlijk gezegd vaak veel interessanter dan het slechts parafraseren van secundaire bronnen waarin dat onderzoek reeds door anderen verricht is, maar ik realiseer me ook heel goed dat ik voor dat eigen onderzoek bij Wikipedia aan het verkeerde adres ben. Gelukkig is er nog een immens grote wereld buiten Wikipedia waar ik dat creatieve ei wel kwijt kan, en die weelde gun ik U allen. Tertiaire groet, Matroos Vos (overleg) 18 mei 2019 06:55 (CEST)[reageer]
Douze points go to…… Matroos Vos! Vinvlugt (overleg) 18 mei 2019 16:13 (CEST)[reageer]
Zonder de algemene lijn van je betoog te willen ondergraven: De eis van betrouwbaarheid voor een secundaire bron lijkt mij onjuist. Een partijdige en oneerlijke recensie blijft een secundaire bron. Floortje Désirée (overleg) 19 mei 2019 14:15 (CEST)[reageer]
Ik denk dat een recensie zowel een primaire als een secundaire bron kan zijn. Wanneer je het feitelijke deel van een boekrecensie gebruikt als bron voor de informatie in het lemma over de betreffende roman, gebruik je die recensie als een secundaire bron, en mag je eisen dat de recensie in feitelijk opzicht betrouwbaar is. Wanneer je de meningen in de recensies van diezelfde roman gaat inventariseren om de ontvangst van die roman te beschrijven, gebruik je die recensies zelf als een primaire bron bij het schrijven van een receptiegeschiedenis. In dat laatste geval is de feitelijke betrouwbaarheid van een recensie niet van belang. — Matroos Vos (overleg) 19 mei 2019 15:47 (CEST)[reageer]
Het gaat hier wel om orale of historische bronnen. Er zijn uiteraard ook primaire bronnen, die ondubbelzinnig zijn en niet voor interpretatie vatbaar. Daar heb je de 'drieheiligheid' van primair, secondair en tertiair niet nodig. Het 'onderzoek' deel van 'geen oorspronkelijk onderzoek' kan je niet weglaten.Smiley.toerist (overleg) 18 mei 2019 22:53 (CEST)[reageer]
Omdat de discussie hier over oral history gaat, betreffen de voorbeelden van primaire bronnen die ik gaf inderdaad vooral egodocumenten die gebruikt kunnen worden bij de geschiedschrijving. Maar ook de interpretatie van primaire bronnen als een schilderij, een muziekstuk of een gedicht, of het verbinden van allerlei conclusies aan een artefact, zou je wat mij betreft aan de deskundigen over moeten laten, en niet aan een anonieme wikipediaan. Ik kan me voorstellen dat je hier op Wikipedia soms primaire bronnen gebruikt om simpele feitjes te staven, maar in deze discussie ging het er toch vooral om of je primaire bronnen mag gebruiken voor verregaande interpretaties van historische gebeurtenissen.
Neem de ooggetuigen van Trinta di mei, waarmee deze discussie begon. Stel dat een van die ooggetuigen zou zeggen dat er geen twee doden gevallen zijn, zoals de officiële lezing luidt, maar dat hij een derde dode heeft gezien. Dat kan een buitengewoon interessant nieuw feit zijn, maar het kan ook zijn dat die ooggetuige zich destijds vergist heeft, dat zijn geheugen hem inmiddels in de steek heeft gelaten of zelfs dat hij slechts op zoek is naar aandacht. Om die ooggetuigenis te controleren heb je toch echt een goede wetenschapper of journalist nodig, en pas wanneer die heeft vastgesteld dat het naar alle waarschijnlijkheid klopt wat de ooggetuige zegt, kan Wikipedia die derde dode als feit opnemen.
Dat het werken met ooggetuigen allerlei valkuilen kent en dus echt aan de professionals moet worden overgelaten, blijkt ook nog maar eens uit dit interessante experiment, waarbij Duitse middelbareschoolleerlingen verdeeld over drie verschillende groepen met ooggetuigenverslagen van die Wende te maken kregen. De eerste groep was lijfelijk aanwezig toen de ooggetuigen hun verhaal deden, en de tweede en de derde groep kregen de getuigenissen respectievelijk op video en in uitgeschreven vorm voorgeschoteld. Door de directe confrontatie met een ooggetuige hield de eerste groep alles wat er gezegd werd sneller voor waar dan de andere twee groepen, en verloor ze dus de noodzakelijke kritische distantie ten aanzien van deze primaire bron. Het 'Aura der Authentizität' dat deze 'echte' ooggetuigen hadden, maakte het voor de eerste groep moeilijker om, zoals dat dan zo mooi heet, het narratief te deconstrueren. "Dass die Zeitzeugen die Vergangenheit leibhaftig miterlebt haben, macht sie so glaubwürdig, dass es den Schülerinnen und Schülern, die sie live erleben, schwerer fällt, die für einen kritischen Umgang notwendige Distanz zu ihren Erzählungen aufzubauen", erklärt Christiane Bertram, Erstautorin der Studie, die inzwischen über Fachdidaktik in den Sozialwissenschaften an der Universität Konstanz lehrt und forscht. En het is nu precies die kritische verwerking van dit soort primaire bronnen waarin historici en andere professionele onderzoekers van ooggetuigenverslagen als het goed is wél getraind zijn. — Matroos Vos (overleg) 19 mei 2019 06:33 (CEST)[reageer]
Ok, waarschijnlijk heb ik het hier bij het verkeerde eind. — Zanaq (?) 22 mei 2019 16:54 (CEST)

──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────── Als je getrouw, in de juiste verhoudingen en zonder vertekening alle significante standpunten [wilt] weergeven die steun genieten in betrouwbare publicaties hoort daar lijkt mij bij dat je je zoveel mogelijk op secundaire bronnen baseert. Inderdaad is de lezer meer geïnteresseerd in wat de deskundigen over het primaire bronnenmateriaal geschreven hebben dan over wat een willekeurige Wikipediaan eruit haalt. (Standaardfeitjes om bijvoorbeeld een infobox mee te vullen daargelaten.) Encycloon (overleg) 19 mei 2019 11:58 (CEST)[reageer]

Het kan zijn dat ik het gemist heb, maar wat zijn voorbeelden van oral history die goed bruikbaar zijn voor Wikipedia? Vinvlugt (overleg) 16 mei 2019 11:33 (CEST)[reageer]
Het meest gebruikte vorm van oral history in wikimedia projecten (al zou je het niet meteen herkennen als zodanig) zijn de zelf-ingesproken "mijn naam is xxx en van beroep ben ik yyyy en laatst maakte ik zzz"-achtige opnames op Commons. Zij worden in Wikipedia artikelen gebruikt als bron voor de juiste uitspraak van namen van bekende mensen. Jane023 (overleg) 16 mei 2019 16:39 (CEST)[reageer]
Zie bijv als voorbeeld. Die gelijk aantoont dat de meeste Nederlanders de naam finaal verkeerd uitspreken. Edoderoo (overleg) 17 mei 2019 14:44 (CEST)[reageer]
Maar Jane023 en Edoderoo, nou snap ik het niet meer. Dat is toch niet wat we verstaan onder oral history? Vinvlugt (overleg) 18 mei 2019 16:15 (CEST)[reageer]

Oral history als illustratiemateriaal?[bewerken | brontekst bewerken]

Zoals uit de bovenstaande discussie blijkt is het gebruikt als bronmateriaal voor Wikipedia zeer twijfelachtig. Onderzoekers kunnen uit het audiomaterieel misschien nieuwe inzichten krijgen die ze dan kunnen publiceren, maar tot dan als bron hebben wij er weinig aan. Wat ik wel kan voorstellen is wij het materiaal kunnen gebruiken als illustratie van hoe de mensen de evenementen hebben ervaren. Het is soms naast een hoofdbron die de feiten ondersteund zinvol ook een link te leggen meer 'persoonlijke' ooggetuigenverslag, als illustratie/aanvulling. Onderwerpen kunnen naast de objectieve ook een emotionele (menselijke) kant hebben. Tenslotte gebruiken wij ook beeldmateriaal als illustratie. Bij de jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog is kan het nuttig zijn het Anne Frank verhaal mee te nemen. Wij mogen niet te ver gaan en een krant worden die vooral inzoomt op de menselijke/emotionele aspecten van een onderwerp. Er is hopelijk een balans te vinden.Smiley.toerist (overleg) 19 mei 2019 13:39 (CEST)[reageer]

Komen de opnames trouwens onder Wikisource of de Commons en/of beide?Smiley.toerist (overleg) 19 mei 2019 13:39 (CEST)[reageer]

Hoi Smiley.toerist, wat mij betreft komen de geluidsopnamen uiteindelijk terecht op Wikimedia Commons en zou Wikisource een betere plek zijn voor eventuele transcriptie van de geluidsopnames. Een overzicht van het volledige programma van de schrijfmiddag over Trinta di Mei a.s. zaterdag is inmiddels trouwens op de projectpagina van Wiki goes Caribbean (WGC) te vinden. Danielle (WMNL) (overleg) 21 mei 2019 16:07 (CEST)[reageer]