Yehuecauhceratops
Yehuecauhceratops mudei is een plantenetende ornithischische dinosauriër, behorend tot de Ceratopia, die tijdens het late Krijt leefde in het gebied van het huidige Mexico.
Vondst en naamgeving[bewerken | brontekst bewerken]
In 2006 werden botten gevonden door het Dinosaurios de la región desierto de Coahuila-project bij La Salada in de gemeente Ocampo, in het noorden van de deelstaat Coahuila. Tussen 2007 en 2010 groef Héctor Eduardo de Rivera-Sylva, leiding gevend aan een expeditie van het Museo del Desierto en de University of Pennsylvania, er resten op van ceratopiden. In 2016 werd door hem een gedeeltelijk skelet beschreven.
In 2017 benoemden Héctor E. Rivera-Sylva, Eberhard Frey, Wolfgang Stinnesbeck, José Rubén Guzmán-Gutiérrez en museumdirecteur Arturo Homero González-González de typesoort Yehuecauhceratops mudei. De geslachtsnaam is afgeleid van het Nahuatl Yehuecauh, "oeroud", en Oudgrieks keras en oops, "hoorngezicht", een gebruikelijk achtervoegsel in de namen van Ceratopia. De soortaanduiding heeft een genitief gemaakt van het acroniem MUDE, de gebruikelijke afkorting van het Museo del Desierto. De Life Science Identifiers zijn EE170C66-B177-451F-901C-E39AD76EF04E voor het geslacht en 9534F46A-7732-4CB8-A48A-AEB9F3BF62FB voor de soort.
Het holotype, CPC 274, is gevonden in een laag van de onderste Agujaformatie, daterend uit het late Campanien, die minstens 72,6 miljoen jaar oud is. Het bestaat uit een gedeeltelijk skelet met schedel. Bewaard zijn gebleven: een gaaf rechtersquamosum, fragmenten van een wandbeen en de linkerpraemaxilla, een stuk dentarium van de linkeronderkaak, een stuk wervel van de nek of rug, twee stukken rib, een mogelijk voorblad van een linkerdarmbeen, de achterste tak van een rechterzitbeen, een linkerschouderblad, een linkerdijbeen, verbeende pezen en verder een groot aantal botfragmenten. Het betreft vermoedelijk een jongvolwassen exemplaar. Het specimen maakt deel uit van de Colección Paleontológica de Coahuila, gehuisvest in het MUDE.
In 2019 werd een studie gepubliceerd over de botstructuur.
Beschrijving[bewerken | brontekst bewerken]
Grootte en onderscheidende kenmerken[bewerken | brontekst bewerken]
Yehuecauhceratops is een kleine ceratopide, waarvan de lengte in 2017 op slechts drie meter geschat werd. Een dier van die lengte zou ongeveer een halve ton gewogen hebben. Het dijbeen heeft een lengte van 549 millimeter.
De beschrijvers wisten twee onderscheidende kenmerken vast te stellen. Het squamosum draagt op de onderste buitenste zijkant onderaan een richel die vooraan eindigt bij de inkeping tussen nekschild en quadratum. Voornoemde richel heeft een ruw opvallend uitsteeksel met een rond dwarsprofiel.
Skelet[bewerken | brontekst bewerken]
Het squamosum meet 306 bij 177 millimeter, volgens de beschrijving uit 2017 echter 293 bij 209 millimeter. Evenwijdig aan de onderrand loopt een zijdelings uitstekende beenwal waarvan de rand in het midden, boven de jugal notch, in een punt uitkomt met een ruw oppervlak. Wellicht bevond zich hier een soort hoorn. Er zijn geen directe aanwijzingen voor episquamosalia maar de rand toont achteraan drie grote golvingen met contactfacetten. Het stuk wandbeen echter draagt een enkel epiparietale in de vorm van een lage halve maan. De golvingen in het wandbeen zouden, als ze uitgelopen waren in osteodermen, niet geleid hebben tot overlappende epiparitalia, een basaal kenmerk. Er zijn geen aanwijzingen voor een pariëtaalvenster. Het stuk dentarium heeft zes tandposities; het totaal lag ongetwijfeld hoger. Per positie zijn tot drie gestapelde tanden aanwezig.
De wervel heeft een opvallend hoog ruggenmergkanaal met een kwart van de hoogte van het wervellichaam terwijl een zesde normaal is.
Het schouderblad heeft een lengte van 464 millimeter. Door een meer dan normale verbreding van het bovenste uiteinde heeft het een wat peddelvormig profiel.
Het dijbeen is opvallend recht, als bij Avaceratops.
Fylogenie[bewerken | brontekst bewerken]
Yehuecauhceratops werd in 2017 binnen de Ceratopidae in de Centrosaurinae geplaatst. Het was de eerste benoemde centrosaurine uit Mexico en in 2017 de zuidelijkste centrosaurine die bekend was. Cladistisch onderzoek had als resultaat dat een tak gevormd werd met Avaceratops en Nasutoceratops die wel de Nasutoceratopini genoemd wordt. Hun onderlinge relaties konden echter niet worden vastgesteld zodat een polytomie of "kam" ontstond. Nasutoceratops is ook een "zuidelijke" vorm maar zo'n drie miljoen jaar ouder. Dit is een aanwijzing dat het zuiden van het toenmalige subcontinent Laramidia een gescheiden fauna had van het noorden. De scheiding werd volgens de beschrijvers vermoedelijk veroorzaakt door een ecologische barrière zoals een verschillende flora. Binnen zijn habitat was er wellicht een nicheverdeling tussen de kleine Yehuecauhceratops, de middelgrote ceratopide Agujaceratops en de grote Coahuilaceratops
Het volgende kladogram geeft de positie van Yahuecauhceratops volgens de analyse uit 2016.
| Centrosaurinae |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Levenswijze[bewerken | brontekst bewerken]
Yehuecauhceratops was een planteneter. De botten laten vele groeilijnen zien. Die zouden een gevolg kunnen zijn van een droog seizoen in de habitat zodat er jaarlijks een voedseltekort ontstond maar de studie uit 2019 achtte het waarschijnlijker dat zulke lijnen een normaal onderdeel waren van de groei bij de Centosaurinae.
Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]
- Rivera-Sylva H.E., Hedrick B.P., Dodson P., 2016, "A Centrosaurine (Dinosauria: Ceratopsia) from the Aguja Formation (Late Campanian) of Northern Coahuila, Mexico", PLoS ONE 11(4): e0150529
- Héctor E. Rivera-Sylva, Eberhard Frey, Wolfgang Stinnesbeck, José Rubén Guzmán-Gutiérrez & Arturo H. González-González, 2017, "Mexican ceratopsids: Considerations on their diversity and evolution", Journal of South American Earth Sciences. DOI:10.1016/j.jsames.2017.01.008
- Brandon P. Hedrick; Erika Goldsmith; Hector Rivera‐Sylva; Anthony R. Fiorillo; Allison R. Tumarkin‐Deratzian; Peter Dodson, 2019, "Filling in gaps in the ceratopsid histologic database: Histology of two basal centrosaurines and an assessment of the utility of rib histology in the Ceratopsidae", The Anatomical Record