Zandbijen
| Zandbijen | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||
| Een zandbij met volle 'stuifmeelmanden' op een akkergoudsbloem | |||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Geslacht | |||||||||||||||
| Andrena Fabricius, 1775 | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| een bijna onzichtbare vrouwelijke kameleonspin vangt een zandbij | |||||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||||
Zandbijen op  Wikispecies
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
De zandbijen (Andrena) vormen een geslacht uit de familie van de Andrenidae. Wereldwijd behoren meer dan 1300 soorten tot dit geslacht. Op grond van zijn grote soortenaantal (het is een van de grootste bijengeslachten) wordt het geslacht Andrena onderverdeeld in ongeveer 100 ondergeslachten, maar er is ook een heel aantal soorten waarvan onbekend is tot welk ondergeslacht ze behoren.
Kenmerken[bewerken | brontekst bewerken]
De soorten zijn vaak bruin tot zwart van kleur met witachtige haarbanden over de buik. Andere kleuren zijn ook mogelijk, waarbij roodachtige kleuren het meest voorkomen, maar ook metaalachtig blauw of groen. De vrouwtjes kunnen makkelijk worden onderscheiden van de meeste andere kleine bijen omdat ze brede fluwelen vlakken hebben tussen de samengestelde ogen en de bases van de antennes. Ze hebben ook vaak erg lange haren op de trochanters (verdikkingen) van de achterpoot. De meeste soorten hebben ook een goed ontwikkelde corbicula of stuifmeelkorf aan de achterpoot. Deze wordt gevormd door een buitengrens van haren en bevat al dan niet daarbinnen ook haren.
De lichaamslengte varieert meestal tussen de 8 en 17 millimeter, waarbij mannetjes wat kleiner en slanker zijn dan vrouwtjes, die vaak een zwarte driehoek (het zogeheten "pygidiale vlak") hebben aan de rand van de buik.
Verspreiding en leefgebied[bewerken | brontekst bewerken]
Deze soorten komen met name voor in de noordelijke werelddelen, maar kunnen buiten Oceanië en Zuid-Amerika overal ter wereld worden gevonden. In Nederland en België komen meer dan 70 soorten zandbijen voor. De meeste soorten leven in droge en warme biotopen. Als nestelplaats gebruiken ze vaak open zandige bodems (vandaar de naam) in de buurt van of onder struiken, waar ze beter zijn beschermd tegen hitte en vorst.
Nestbouw[bewerken | brontekst bewerken]
Meestal bouwt en verzorgt het vrouwtje het nest alleen. Veel soorten bouwen daarbij zogeheten nestaggregaties, waarbij veel nesten van dezelfde soort nabij elkaar worden gebouwd, maar de individuele nesten worden slechts zelden door meerdere vrouwtjes gezamenlijk gebruikt. In gematigde gebieden komen zandbijen na de winter bij temperaturen tussen de 20 °C tot 30 °C uit hun ondergrondse cellen, waar hun poppen overwinterden. Ze paren dan en de vrouwtjes zoeken vervolgens een plek waar ze hun nest kunnen bouwen. In hun nest maken ze kleine cellen, waar een bal stuifmeel gemengd met nectar in wordt gelegd. Op die bal wordt een ei gelegd, waarna de cel wordt afgedicht.
Soortenlijst Europa[bewerken | brontekst bewerken]
- Andrena abbreviata Dours, 1873
- Andrena aberrans Eversmann, 1852
- Andrena abjecta Perez, 1895
- Andrena abrupta Warncke, 1967
- Andrena aciculata Morawitz, 1886
- Andrena aegyptiaca Friese, 1899
- Andrena aegypticola Friese, 1922
- Andrena aeneiventris Morawitz, 1872
- Andrena aerinifrons Dours, 1873
- Andrena afrensis Warncke, 1967
- Andrena agilissima (Scopoli, 1770)
- Andrena agnata Warncke, 1967
- Andrena albopunctata (Rossi, 1792)
- Andrena alfkenella Perkins, 1914
- Andrena alfkenelloides Warncke, 1965
- Andrena allosa Warncke, 1975
- Andrena alluaudi Benoist, 1961
- Andrena anatolica Alfken, 1935
- Andrena angustior (Kirby, 1802)
- Andrena anthrisci Bluethgen, 1925
- Andrena antigana Perez, 1895
- Andrena apicata Smith, 1847
- Andrena apiformis Kriechbaumer, 1873
- Andrena argentata Smith, 1844
- Andrena asperrima Perez, 1895
- Andrena asperula Osichnyuk, 1977
- Andrena assimilis Radoszkowski, 1876
- Andrena astica Warncke, 1967
- Andrena astrella Warncke, 1975
- Andrena athenensis Warncke, 1965
- Andrena atrata Friese, 1887
- Andrena atrotegularis Hedicke, 1923
- Andrena avara Warncke, 1967
- Andrena barbareae Panzer, 1805
- Andrena barbilabris (Kirby, 1802)
- Andrena bayona Warncke, 1975
- Andrena bellidis Perez, 1895
- Andrena bicolor Fabricius, 1775
- Andrena bicolorata (Rossi, 1790)
- Andrena biguttata Friese, 1922
- Andrena bimaculata (Kirby, 1802)
- Andrena binominata Smith, 1853
- Andrena bisulcata Morawitz, 1877
- Andrena blanda Perez, 1895
- Andrena boyerella Dours, 1872
- Andrena braunsiana Friese, 1887
- Andrena breviscopa Perez, 1895
- Andrena brumanensis Friese, 1899
- Andrena bucephala Stephens, 1846
- Andrena bulgariensis Warncke, 1965
- Andrena caneae Strand, 1915
- Andrena caneiba Strand, 1915
- Andrena canohirta (Friese, 1923)
- Andrena caprimulga Warncke, 1975
- Andrena carantonica Perez, 1902
- Andrena caspica Morawitz, 1886
- Andrena cervina Warncke, 1975
- Andrena chaetogastra Pittioni, 1950
- Andrena chalcogastra Brullé, 1839
- Andrena chelma Warncke, 1975
- Andrena chersona Warncke, 1972
- Andrena chrysopus Perez, 1903
- Andrena chrysopyga Schenck, 1853
- Andrena chrysosceles (Kirby, 1802)
- Andrena cineraria (Linnaeus, 1758)
- Andrena cinerea Brullé, 1832
- Andrena cinereophila Warncke, 1965
- Andrena clarkella (Kirby, 1802)
- Andrena clusia Warncke, 1966
- Andrena clypella Strand, 1921
- Andrena coitana (Kirby, 1802)
- Andrena colletiformis Morawitz, 1873
- Andrena colonialis Morawitz, 1886
- Andrena combaella Warncke, 1966
- Andrena combinata (Christ, 1791)
- Andrena compta Lepeletier, 1841
- Andrena comta Eversmann, 1852
- Andrena concinna Smith, 1853
- Andrena congruens Schmiedeknecht, 1883
- Andrena corax Warncke, 1967
- Andrena cordialis Morawitz, 1877
- Andrena crassana Warncke, 1965
- Andrena creberrima Perez, 1895
- Andrena cubiceps Friese, 1914
- Andrena curtula Perez, 1903
- Andrena curvana Warncke, 1965
- Andrena curvungula Thomson, 1870
- Andrena cussariensis Morawitz, 1886
- Andrena cyanomicans Perez, 1895
- Andrena cypria Pittioni, 1950
- Andrena cypricola Mavromoustakis, 1952
- Andrena damara Warncke, 1968
- Andrena dargia Warncke, 1965
- Andrena decipiens Schenck, 1861
- Andrena delphiensis Warncke, 1965
- Andrena denticulata (Kirby, 1802)
- Andrena dentiventris Morawitz, 1874
- Andrena derbentina Morawitz, 1886
- Andrena dinizi Warncke, 1975
- Andrena discors Erichson, 1841
- Andrena distinguenda Schenck, 1871
- Andrena djelfensis Perez, 1903
- Andrena dorsalis Brullé, 1832
- Andrena dorsata (Kirby, 1802)
- Andrena doursana Dufour, 1853
- Andrena dubiosa Kohl, 1905
- Andrena elegans Giraud, 1863
- Andrena enslinella Stoeckhert, 1924
- Andrena erberi Morawitz, 1871
- Andrena exigua Erichson, 1835
- Andrena exquisita Warncke, 1975
- Andrena fabrella Perez, 1903
- Andrena falsifica Perkins, 1915
- Andrena farinosa Perez, 1895
- Andrena ferox Smith, 1847
- Andrena ferrugineicrus Dours, 1872
- Andrena fertoni Perez, 1895
- Andrena figurata Morawitz, 1866
- Andrena fimbriata Brullé, 1832
- Andrena flavipes Panzer, 1799
- Andrena flavobila Warncke, 1965
- Andrena florea Fabricius, 1793
- Andrena florentina Magretti, 1883
- Andrena floricola Eversmann, 1852
- Andrena florivaga Eversmann, 1852
- Andrena forsterella Warncke, 1967
- Andrena fria Warncke, 1975
- Andrena fucata Smith, 1847
- Andrena fulica Warncke, 1974
- Andrena fulva (Müller, 1766)
- Andrena fulvago (Christ, 1791)