Naar inhoud springen

Zimbabwe

Koppelingen bewerken
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Voor het ruïnecomplex, zie Groot-Zimbabwe.
Republic of Zimbabwe
Kaart
Basisgegevens
Officiële taal
16 talen
Chibarwe
Engels
Kalanga
Khoisan
Nambya
Ndau
Nyanja
Noord-Ndebele
Shangani
Shona
Tonga
Tswana
Venda
Xhosa
Zuid-Sotho
Zimbabwaanse gebarentaal
Hoofdstad Harare
Regerings­vorm Militaire dictatuur
Staatshoofd Emmerson Mnangagwa[1]
Religie Syncretisch 50%, christelijk 25%, inheems 24%
Oppervlakte 390.757 km²[2] (1% water)
Inwoners 12.973.808 (2012)[3]
14.546.314 (2020)[4] (37,2/km² (2020))
Bijv. naamwoord Zimbabwaans
Inwoner­aanduiding Zimbabwaan (m./v.)
Zimbabwaanse (v.)
Overige
Volkslied Kalibusiswe Ilizwe leZimbabwe
Munteenheid ZiG (sinds 2024) [5] Voorheen: verscheidene [6] (EUR, USD, BWP, GBP, ZAR)
UTC +2
Nationale feestdag 18 april
Web | Code | Tel. .zw | ZWE | 263
Portaal  Portaalpictogram  Landen & Volken

Zimbabwe (uitspraak: [zɪm'bɑpʋə]; officieel: de Republiek Zimbabwe) is een land in Afrika, dat grenst aan Zambia, Mozambique, Zuid-Afrika en Botswana. Het grootste deel van de 20e eeuw was het onder de naam Zuid-Rhodesië (vanaf 1965 officieus: Rhodesië) een Britse kolonie.

Geschiedenis

[bewerken | brontekst bewerken]
Zie Geschiedenis van Zimbabwe voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Jagers uit de IJzertijd, gerelateerd aan de huidige Khoisan, bewoonden het gebied ongeveer 5000 jaar geleden of eerder. Zij beeldden scènes van het leven uit in rotstekeningen door geheel Zimbabwe. In ongeveer 300 n. Chr. begonnen Bantoe-sprekende volken naar deze regio te migreren, en de eerder aanwezige jagers te verdringen. Onder deze Bantoe-volkeren waren ook de voorouders van de Shona. De ruïnes van Groot-Zimbabwe getuigen hiervan.

In de eerste helft van de 19e eeuw werd het gebied voornamelijk bewoond door de Shona en de Noord-Ndebele. De Noord-Ndebele stonden onder leiding van koning Mzilikazi en waren vooral veeboeren.

De British South Africa Company, onder de leiding van Cecil Rhodes, begon in 1888 met de ontginning van de aanwezige ertsen. Hij noemde het gebied dat het huidige Zimbabwe en Zambia omvat naar zichzelf: Rhodesië.

Op 11 november 1965 eindigde de Britse overheersing van Zuid-Rhodesië. De regering onder leiding van Ian Smith riep de onafhankelijkheid uit met de 'Unilateral Declaration of Independence' (UDI), een eenzijdige verklaring van onafhankelijkheid.

Op 18 april 1980 werd Zimbabwe onafhankelijk verklaard en het Britse beheer opgeheven.

Staatsinrichting

[bewerken | brontekst bewerken]

Bestuurlijke indeling

[bewerken | brontekst bewerken]
Zie Provincies van Zimbabwe voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Bestuurlijke indeling van Zimbabwe

Zimbabwe is ingedeeld in 8 provincies en 2 steden met provinciale status:

De provincies zijn onderverdeeld in 63 districten, verder verdeeld in afdelingen (wards).

Geografie

[bewerken | brontekst bewerken]
Kaart van Zimbabwe
Chimanimanigebergte
Victoriawatervallen

Grootte en ligging

[bewerken | brontekst bewerken]

De oppervlakte van 390.580 km² is bijna 13 keer de oppervlakte van België of 9,5 keer die van Nederland. Zimbabwe grenst niet aan een zee. Buurlanden zijn Zambia, Zuid-Afrika, Botswana en Mozambique. De Limpopo rivier vormt de natuurlijke grens met Zuid-Afrika. De Zambezi en het Karibameer vormen een andere natuurlijke grens, namelijk met Zambia. Zuidoostelijk ligt er een andere belangrijke rivier: de Sabi.

Reliëf

[bewerken | brontekst bewerken]
Topografische kaart van Zimbabwe

Naar hoogteligging worden 4 gebieden onderscheiden. Het 'Hoogveld' waarop de hoofdstad Harare zich bevindt ligt tussen 1200 en 1500 meter hoog en maakt ongeveer 20% van het territorium uit. Aan beide zijden van het 'Hoogveld' ligt het 'Middenveld'. Het is tussen 900 en 1200 meter hoog, en bestrijkt 40% van het land. De bekkens van de Zambezi, de Limpopo en de Sabi vormen het lager gelegen 'Lageveld'. De vierde regio is het bergland grenzend aan Mozambique, en is gelegen boven de 1500 m.

Demografie

[bewerken | brontekst bewerken]

In juli 2009 woonden er (volgens schattingen in de CIA World Factbook) 11,43 miljoen mensen in Zimbabwe. De meerderheid wordt met 82% gevormd door de Shona, de tweede groep is de Noord-Ndebele met 14%. De overige 4% bestaat uit Afrikanen uit andere landen (2%), kleurlingen (mixed race) en Aziaten (gezamenlijk > 1%) en blanken (< 1%). De blanke bevolking wordt geschat rond de 40.000. De administratief veel gebruikte taal in Zimbabwe is Engels, maar de 'gewone' bevolking spreekt naast Engels veelal Shona of Noord-Ndebele. De gemiddelde leeftijd is 17,6 jaar, de levensverwachting bij de geboorte ligt op 47,8 jaar. 15,3% van de bevolking tussen 15 en 49 is besmet met Hiv.[7]

Onderwijs

[bewerken | brontekst bewerken]

De scholen in Zimbabwe volgen het Britse onderwijssysteem. Het primair en secundair onderwijs is daarbij nauwelijks aangepast in de laatste decennia. Leerlingen volgen 7 jaar basisonderwijs en 4 ('Ordinary Level') of 6 ('Advanced Level') jaar in het middelbaar onderwijs, afhankelijk van welk onderwijsniveau ze willen bereiken. Tot de jaren 1990 werden de examens voor de 'O' en 'A' niveaus overzien door Britse examencommissies, zoals de Associated Examination Body (AEB) en de Universiteit van Cambridge. Sindsdien worden ze lokaal overzien door de Zimbabwe Education Board.

Tot 1980 waren de scholen gesegregeerd met groep A-scholen (blanke of gemengde scholen) en groep B-scholen (zwarte scholen), waarbij de beschikbare faciliteiten en curriculum de belangrijkste verschillen vormden. Groep A-scholen hadden meestal betere faciliteiten, met name op het gebied van vakken die niet tot de kern behoorden, zoals kunst, muziek en sport. Op het gebied van sport werd bij vroegere groep B-scholen met name atletiek, voetbal en netball onderwezen, waar groep A-scholen daarnaast meer mogelijkheden boden, zoals tennis, zwemmen, duiken, lacross, gymnastiek, hockey, rugby, cricket, basketbal en veldlopen. Sinds de onafhankelijkheid van Zimbabwe is dit verschil grotendeels gebleven.

Talen

[bewerken | brontekst bewerken]

Van de talen die in Zimbabwe gesproken worden, hebben er 16 een officiële status. Shona, Noord-Ndebele en Engels worden het meest gebruikt. Daarnaast hebben ook Chibarwe, Kalanga, Khoisan, Nambya, Ndau, Nyanja, Venda, Shangani, Tonga, Tswana, Xhosa, Zuid-Sotho en de Zimbabwaanse gebarentaal een officiële status. Andere talen die er in Zimbabwe gesproken worden, zijn: Dombe, Fanagalo, Hietshware, Kunda, Lozi, Manyika, Nsenga, Tsonga en Tswa.[8]

Zie ook

[bewerken | brontekst bewerken]
Op andere Wikimedia-projecten

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zimbabwe&oldid=70082148"