Nagele

**Nagele**
Plaats in Nederland
	(Details) (Details)
	;
Situering
Provincie	Flevoland
Gemeente	Noordoostpolder
Coördinaten	52° 39′ NB, 5° 43′ OL
Algemeen
Oppervlakte	50,39 km²
- land	50,07 km²
- water	0,32 km²
Inwoners ; (2023-01-01)	1.995 ; (40 inw./km²)
Woningvoorraad	832 woningen
Overig
Woonplaatscode	1278
Foto's
	Museum Nagele, gehuisvest in de voormalige rooms-katholieke kerk, gebouwd door de architecten Theo Taen en Thomas Nix
Portaal	Nederland

Nagele is een dorp in de Nederlandse gemeente Noordoostpolder ten zuiden van Emmeloord met 1.995 inwoners (1 januari 2023).

Ligging[bewerken | brontekst bewerken]

Nagele ligt bij de volgende provinciale wegen: de N352, de N716 en de N713. Het ligt ook vlak bij de A6.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

De naam Nagele komt van het gelijknamige eiland, dat tussen Urk en Schokland lag en in 1138 voor het eerst genoemd wordt. Reeds eerder was er ten noorden van Urk een water met de naam Nagel of de Nagele; deze naam werd tot in de twintigste eeuw gebruikt om het vaarwater bij Urk aan te duiden. De betekenis is vooralsnog onbekend. In de middeleeuwen verdween Nagele in de golven.

Moritz Schönfeld acht het niet uitgesloten dat Nagele als Nakala voorkomt in een door de Duitse keizer Otto I in het jaar 966 uitgevaardigde oorkonde. Naar alle waarschijnlijkheid is het dit Nakala dat als Nabalia in Tacitus' Historiën genoemd wordt. In dat geval heeft het modernste dorp van de Noordoostpolder de oudst-overgeleverde naam.

Nagele is het laatste van de tien dorpen in de Noordoostpolder. Door de enorme veranderingen in de jaren vijftig werd besloten geen arbeiderswoningen meer te bouwen bij de boerderijen bij Nagele maar de landarbeiders in het dorp te laten wonen. Om ook meer leefbaarheid in het dorp te krijgen, konden in die tijd ook niet-poldergebondenen een woning in Nagele huren. Zodoende was Nagele eigenlijk het eerste dorp in de Noordoostpolder waar zich vrij veel randstedelingen vestigden.

Er zijn een supermarkt, de voetbalclub VV Nagele en andere kleine voorzieningen. Circa vier kilometer ten zuidoosten van het dorpskern Nagele ligt Schokkerhaven.

Bouwgeschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

In de jaren vijftig is het nieuwe Nagele ontworpen door architecten van De Acht en Opbouw, zoals Cornelis van Eesteren, Aldo van Eyck, Gerrit Rietveld en de tuinarchitecte Mien Ruys. Nagele is een van de weinige plekken waar de anno 1950 moderne architecten op grotere schaal hun ideeën konden verwezenlijken. De andere satellietdorpen rondom Emmeloord zijn gebouwd in de toen heersende stijl van architecten van de traditionele Delftse School.

Van 1947 tot 1949 hield onder anderen Van Eesteren zich bezig met de situering van het nieuwe dorp Nagele. Het plan voor het dorp is door Van Eesteren uitgewerkt aan de hand van eerste schetsen van Rietveld. Het dorp is gebouwd volgens een streng en recht stedenbouwkundig plan. Beide groepen architecten waren voorstanders van gekoppelde woningen in rechte lijnen. De bebouwing moest openheid en strakheid uitstralen en gebruikmaken van glas en beton. Op de tekentafel ontstond het idee voor een dorp met platte daken.

Het dorp is rondom door een bomenwal beschermd tegen de polderwind. In Nagele is een duidelijke scheiding aangebracht van de belangrijke functies verkeer, wonen, werken en recreatie. Het doorgaande verkeer wordt buiten het dorp gehouden doordat de bebouwing ten oosten van de noord-zuidweg is geplaatst. Om een centraal groen park, ontworpen door Ruys, is een ring voor het bestemmingsverkeer aangelegd. Collectieve voorzieningen zijn in deze centrale ruimte geplaatst. Ten westen van deze groene ruimte zijn de winkels in een lint geplaatst. De winkels zijn geplaatst zodat ze vanuit alle woonwijken op ongeveer een gelijke afstand liggen. Om de noord-, oost- en zuidzijde van de verkeersring zijn zeven woonwijken aangelegd, elk rondom een eigen centrale groene ruimte. De woningen zijn vooral in stroken gebouwd met een sterke voorkeursoriëntatie van de gevels richting het oosten en het westen voor optimaal invallen van zonlicht.

De Spaanse architect Enrique Abad Monllor promoveerde in 2016 op de bouwgeschiedenis van Nagele. Het proefschrift heet: 'Nágele. Un nuevo asentamiento en un paisaje artificial' (Nagele. Een nieuwe nederzetting in een kunstmatig landschap) en is in te zien in Museum Nagele.

Museum Nagele[bewerken | brontekst bewerken]

In het Museum Nagele wordt een beeld gegeven van het ontwerp en de ontwikkeling van het dorp Nagele en haar unieke plaats in de architectuurgeschiedenis van Nederland. Het museum is gehuisvest in de voormalige rooms-katholieke kerk, gebouwd door de architecten Theo Taen en Thomas Nix.