Dadizele

**Dadizele**
Deelgemeente in België
	;
Situering
Gewest	Vlaanderen
Provincie	West-Vlaanderen
Gemeente	Moorslede
Fusie	1977
Coördinaten	50° 51′ NB, 3° 6′ OL
Algemeen
Oppervlakte	5,91 km²
Inwoners ; (01/01/2020)	3.836 ; (649 inw./km²)
Overig
Postcode	8890
NIS-code	36012(B)
Detailkaart
	Locatie in de gemeente
Portaal	België

Dadizele (plaatselijk: Deizel of Deisel) is een dorp in de Belgische provincie West-Vlaanderen en een deelgemeente van Moorslede, het was een zelfstandige gemeente tot aan de gemeentelijke herindeling van 1977. Het is een landelijke plaats die sinds de 14de eeuw vooral gekend is door het bedevaartsoord. De neogotische basiliek, die de oorspronkelijke laatgotische kerk (15de eeuw) vervangt, werd gebouwd tussen 1860 en 1892 naar de plannen van de Engelse architect Edward Welby Pugin. Er is in Dadizele een beperkte industriële activiteit.

Inwoners van Dadizele worden Pompeschitters genoemd, naar het beeld in het Torreke en het verhaal dat aan dit beeld (de Pompeschitter) vasthangt. Het woord Dadizele wordt in het lokale dialect als Deizel of Daisel uitgesproken.

Geschiedenis[edit | edit source]

Dadizele werd voor het eerst vermeld in 1147, als Dadingisila, wat zoiets als woning van Dado betekent.

Dadizele was een hoge heerlijkheid, behorend tot de Kasselrij van Kortrijk. Tot 1478 was ze in bezit van de familie Van Dadizele, bekend vanaf de 12e eeuw.

De voornaamste burger van Dadizele was Jan van Veerdeghem, beter bekend is als Jan III van Dadizele, die in 1479 tot ridder werd geslagen door aartshertog Maximiliaan van Oostenrijk. Hij werd in 1481 te Antwerpen vermoord. Zijn praalgraf staat in de crypte van de basiliek van Dadizele. Hij speelde een voorname rol in de beheersing van de conflicten tussen de aartshertog en de steden en tussen de aartshertog en de Franse koning Lodewijk XI.

Dadizele heeft in ernstige mate met de beeldenstorm te maken gehad. Ook nadien had het dorp van diverse veldtochten en plunderingen te lijden.

Omstreeks 1900 werd de dorpskern vernieuwd, waarbij de kerk vrijgelegd werd. Tijdens de Eerste Wereldoorlog lag Dadizele aan de grens van het front, en er verschenen tal van Duitse bunkers. In 1917 werd de dorpskern grotendeels vernield. Bij de wederopbouw werd het oorspronkelijke stratenplan zoveel mogelijk aangehouden.

Demografische ontwikkeling[edit | edit source]

Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1970=volkstellingen; 1976 = inwoneraantal op 31 december

Geografie[edit | edit source]

Dadizele ligt in Zandlemig Vlaanderen op een hoogte van ongeveer 25 meter. De Heulebeek stroomt op de grens van Dadizele met Moorslede en Ledegem in oostelijke richting.

Bezienswaardigheden[edit | edit source]

De basiliek van Onze-Lieve-Vrouw van Dadizele, met bedevaarten in de maanden mei en september
Grote Ommegang, met Spaanse kapel
Kleine Ommegang
het Dadipark, het oudste pretpark van België met een van de langste loopbruggen van België, gesloopt
Mariënstede (kasteel met park: rosarium en gemeentelijk domein "Het Torreke")
Dadizeele New British Cemetery, een Brits militair kerkhof met gesneuvelden uit de Eerste Wereldoorlog
De heemkundige kring Dadingisila bevat het uniek archief van het kasteel met documenten vanaf de 15e eeuw in verband met Dadizele en vele gemeenten van West-Vlaanderen en Noord-Frankrijk

Basiliek van Onze-Lieve-Vrouw van Dadizele
Het rosarium
Het Torreke
Voormalig gemeentehuis
Handschoenen, zwaard en sporen van Jan van Veerdeghem in de crypte van de basiliek
Dadizeele New British Cemetery
Spaanse kapel
Plaats naast Basiliek
Hoek van Plaats en Moorsledestraat
Oude gevels aan Plaats