Naar inhoud springen

Koolhydraatarm dieet

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Een koolhydraatarm dieet of weinig-koolhydratendieet is een eetpatroon dat de consumptie van koolhydraten beperkt, meestal voor gezondheidsredenen zoals vermindering van overgewicht. Voedingsmiddelen die een grote hoeveelheid verteerbare koolhydraten bevatten (zoals brood, pasta, aardappelen, rijst) worden beperkt of vervangen door voedingsmiddelen die een hoger percentage proteïnen en vetten (zoals vlees, vis, en sojaproducten) en vaak andere voedingsmiddelen die een relatief lage hoeveelheid koolhydraten bevatten (zoals groene bladgroenten).

De American Academy of Family Physicians geeft de volgende definitie van koolhydraatarm dieet:

Koolhydraatarme diëten beperken de calorische inname door het verminderen van de consumptie van koolhydraten tot 20 tot 60 g per dag (meestal minder dan 20 procent van de dagelijkse calorische inname). De consumptie van proteïnen en vetten wordt verhoogd om gedeeltelijk te compenseren voor de calorieën die oorspronkelijk van koolhydraten afkomstig waren.[1]

Deze definitie is typisch voor de meeste bronnen, alhoewel er geen universele definitie vastgesteld is. Zulke diëten zijn over het algemeen ketogeen (dat wil zeggen, zij beperken de koolhydraatinname in dusdanige mate om ketose te veroorzaken), zoals de inductiefase van het Atkins-dieet.[2][3][4] Sommige bronnen beschouwen echter de minder beperkende varianten ook als "koolhydraatarm".[5]

Naast overgewicht, worden koolhydraatarme diëten vaak besproken als behandelingen voor sommige andere aandoeningen, zoals kanker, stress, suikerverslaving, diabetes[6] en epilepsie.[7][8][9][10][11]

Geschiedenis

[bewerken | brontekst bewerken]

Begin

[bewerken | brontekst bewerken]

Sommige antropologen geloven dat de vroegste mensen jagers-verzamelaars waren, die een dieet hadden dat een hoge mate van zowel proteïnen als vetten bevatte, en grotendeels laag in koolhydraten.[12][13] Er bestaan inderdaad sommige geïsoleerdere beschavingen die tot de dag van vandaag volgens dit soort diëten eten. De opkomst van landbouw is verantwoordelijk geweest voor de geleidelijke stijging van het percentage koolhydraten in het menselijke dieet.[14] Vooral in het moderne tijdperk was een zeer grote toename te zien van bewerkte koolhydraten in zogenaamde Westerse maatschappijen.

In 1863 publiceerde William Banting, een Engelse begrafenisondernemer met obesitas zijn boek "Letter on Corpulence Addressed to the Public". Hierin beschreef hij een dieet tegen overgewicht waarbij men geen brood, boter, melk, suiker, bier en aardappelen eet.[15] Zijn boek was zo populair dat sommige mensen de term "Banting" gebruikten voor wat gewoonlijk lijnen of diëten wordt genoemd.[16]

In 1967 publiceerde dr. Irwin Stillman zijn boek The Doctor's Quick Weight Loss Diet. Het "stillmandieet" is een proteïnenrijk, koolhydraatarm- en vetarm dieet. Het wordt beschouwd als een van de eerste koolhydraatarme diëten die in de Verenigde Staten populair zijn geworden.[17] Andere laag-koolhydraten diëten in de jaren 1960 zijn het Luchtmachtdieet[18] en het Drinking Man's Diet.[19] De Oostenrijkse arts Wolfgang Lutz publiceerde zijn boek Leben Ohne Brot (Leven zonder brood) in 1967.[20] Het boek werd echter nauwelijks opgemerkt in de Engelssprekende wereld.

In 1972 publiceerde dr. Robert Atkins zijn boek Dr. Atkins Diet Revolution, dat een dieet bepleitte met weinig koolhydraten dat hij succesvol had gebruikt in de behandeling van zijn patiënten in de jaren zestig (waarbij hij het dieet zelf ontwikkelde op basis van een ongespecificeerd artikel uit de Journal of the American Medical Association).[21] Het boek werd een groot succes, maar vanwege onderzoek uit die tijd dat suggereerde dat er risico's verbonden waren aan de overmatige consumptie van vet en proteïnen, werd het boek vaak bekritiseerd door de mainstream medische gemeenschap als gevaarlijk en misleidend, wat de populariteit ervan op dat moment beperkte.[22] Later in dat decennium publiceerden Walter Voegtlin en dr. Herman Tarnower respectievelijk de boeken die het paleodieet en het Scarsdaledieet bepleitten. Deze boeken werden een matig succes.[23]

Het begrip van de glykemische index was uitgevonden in 1981 door dr. David Jenkins. Dit begrip beoordeelt voedingsmiddelen op basis van hun effect op het bloedsuikerniveau—waarbij snel verteerde enkelvoudige koolhydraten een snelle toename en langzaam verteerde koolhydraten zoals hele granen een langzamere toename veroorzaakten.[24]

Koolhydraatarme diëten sinds de jaren 1990

[bewerken | brontekst bewerken]

In de jaren 1990 publiceerde dr. Robert Atkins zijn boek Dr. Atkins New Diet Revolution en andere artsen begonnen boeken te publiceren gebaseerd op dezelfde principes. Dit kan als het begin aangemerkt worden van de "koolhydraatarmrage".[25] Gedurende de late jaren 1990 en vroege jaren 2000 werden koolhydraatarme diëten populair in de Verenigde Staten (volgens sommige tellingen deed op het hoogtepunt maar liefst 18% van de bevolking een koolhydraatarm dieet)[26]) en die verspreidden zich naar veel andere landen. Deze diëten waren zelfs opgemerkt door de voedselfabrikanten en restauranteigenaren omdat deze diëten hun omzet beïnvloedden (in het bijzonder Krispy Kreme[27]). Dit was ondanks het feit dat de mainstream medische gemeenschap de koolhydraatarme diëten bleef bekritiseren als een gevaarlijke trend.[28][29][30] Het is echter nuttig om op te merken dat veel van de artsen en instituties tegelijkertijd stilzwijgend hun eigen adviezen begonnen aan te passen om dichter te komen bij de koolhydraatarmaanbeveling (bijvoorbeeld het eten van meer proteïnen, minder zetmeel te eten, en de consumptie van sappen bij kinderen te verminderen).[31] De voorstanders van koolhydraatarme diëten deden zelf ook een aantal aanpassingen zoals het elimineren van transvetten.[32][33] Veel van de dieetboeken en dieetgoeroes die in deze periode verschenen distantieerden zichzelf bewust van Atkins en het begrip weinig koolhydraten (vanwege de controverses) zelfs al waren hun aanbevelingen grotendeels gebaseerd op dezelfde principes (bijvoorbeeld het zonedieet).[34][35] Daarom is het vaak te betwisten welke diëten echt koolhydraatarme diëten zijn en welke niet. De jaren 1990 en 2000 zagen ook de publicatie van een toenemend aantal klinische studies die de effectiviteit en de veiligheid van koolhydraatarme diëten onderzochten (zie medisch onderzoek).

Na 2004 begon de populariteit van deze trend af te nemen hoewel het nog steeds zeer populair blijft. Ondanks de vermindering in populariteit heeft deze dieettrend langzamerhand stilzwijgend de aandacht getrokken binnen de medische wetenschappelijke gemeenschap.[6][7][36][37]

Theorie en praktijk

[bewerken | brontekst bewerken]

De term koolhydraatarmdieet wordt vandaag het sterkst in verband gebracht met het Atkins-dieet. Er is echter een verzameling andere diëten die in mindere of meerdere mate dezelfde principes delen (bijvoorbeeld het Zonedieet, het Protein Power Lifeplan, het Go Lower dieet[38] en het South Beach-dieet).[39] Er is daarom geen breed geaccepteerde definitie wat een koolhydraatarmdieet precies is. Het is belangrijk om op te merken dat het niveau van de consumptie van koolhydraten zoals gedefinieerd door medische onderzoekers kan verschillen van het niveau van koolhydraten gedefinieerd door dieetadviseurs. Voor de doeleinden van deze, richten we de aandacht op diëten die de inname van koolhydraten in de voeding in dusdanige mate reduceren om dramatisch de productie van insuline in het lichaam te verminderen of te elimineren, en om de ketosis (de productie van ketonen die gebruikt worden als energiebron in plaats van glucose) te stimuleren.

Hoewel oorspronkelijk de koolhydraatarme diëten gemaakt werden op basis van anecdotisch bewijs van hun effectiviteit, is er vandaag een veel grotere theoretische basis waarop deze diëten rusten.[40][41] Het wetenschappelijke principe dat de sleutelrol speelt is het verband tussen de consumptie van koolhydraten en hun effecten op bloedsuiker (dat wil zeggen bloedglucose) en de productie van hormonen. Bloedsuikerniveaus in het menselijke lichaam moeten in een vrij nauwe marge gehouden worden om gezondheid te behouden. De twee primaire hormonen gerelateerd aan de regulatie van bloedsuikerniveaus, worden in de alvleesklier geproduceerd, en zijn insuline, die bloedsuikerniveaus verlaagt, en glucagon, dat bloedsuikerniveaus verhoogt.[42] In het algemeen bevatten de meeste westerse diëten (en vele andere) voldoende veel koolhydraten dat vrijwel iedere maaltijd leidt tot substantiële insulineproductie en ketose vermijdt, waardoor de overvloed aan energie in het dieet wordt opgeslagen als vet. Daarentegen ontmoedigen koolhydraatarme diëten de productie van insuline en veroorzaken ketose. Sommige onderzoekers denken dat dit ervoor zorgt dat overmatige energie en lichaamsvet geëlimineerd wordt uit het lichaam, alhoewel deze theorie nog controversieel is.[43]

De voorstanders van koolhydraatarme theorieën raden in het algemeen aan om opneembare koolhydraten (meestal "netto koolhydraten" genoemd, dat wil zeggen het totale aantal gram koolhydraten minus de niet-opneembare koolhydraten)[44][45] te reduceren tot zeer lage niveaus. Dit betekent de consumptie van desserts, brood, pastas, aardappelen, rijst en andere zoete of zetmeel-houdende voedingsmiddelen sterk te reduceren. Sommigen raden niveaus aan zo laag als 20-30 gram van "netto koolhydraten" per dag, in elk geval in de eerste fases van het dieet[46] (ter vergelijking, een enkel sneetje witbrood bevat gemiddeld 15 gram koolhydraten, vrijwel allemaal zetmeel). Daarentegen raadt het U.S. Institute of Medicine een minimum inname van 130 gram koolhydraten per dag aan (de FAO en WHO raden aan dat de meerderheid van de diëtaire energie afkomstig is van koolhydraten).[47][48] Koolhydraatarme diëten verschillen vaak in de specifieke hoeveelheid koolhydraten die zij toestaan, of bepaalde soorten voedingsmiddelen de voorkeur hebben, of bepaalde uitzonderingen zijn toegestaan, etc. In het algemeen zijn ze het allemaal eens dat suiker geëlimineerd moet worden, of in elk geval sterk verminderd, en moedigen eveneens zeer bewerkte granen af (witbrood etc.) Zij verschillen sterk in hun aanbevelingen wat betreft de hoeveelheid vet die toegestaan is in het dieet alhoewel de meest populaire huidige versies (waaronder het Atkins-dieet) in het algemeen ten minste een matige vetinname aanbevelen.

Alhoewel koolhydraatarme diëten meestal worden gehanteerd als een middel om af te vallen, hebben sommige deskundigen voorgesteld dat laag-koolhydraatdiëten in staat zijn om ziekten te verhelpen of te voorkomen waaronder diabetes en epilepsie.[49][50] Er wordt zelfs door sommige voorstanders van koolhydraatarme diëten en anderen voorgesteld dat het de toename is in koolhydraatconsumptie, vooral bewerkte koolhydraten, die de "epidemische" niveaus van veel ziekten van de moderne maatschappij heeft veroorzaakt.[51][52][53]

Zie ook

[bewerken | brontekst bewerken]

Noten

[bewerken | brontekst bewerken]
  1. ↑ Last AR, Wilson SA (2006). Low-carbohydrate diets. Am Fam Physician 73 (11): 1942–8. PMID 16770923. Gearchiveerd van origineel op 23 juli 2008. Geraadpleegd op 19 augustus 2023.
  2. ↑ Weight Loss: High Protein, Low Carbohydrate Diets
  3. ↑ Stefanov, Sebastien: Do Low-Carb Diets Work?, AskMen.com
  4. ↑ Hanlon, Kathie: The Low-Down on Low-Carbohydrate Diets, Vanderbuilt University
  5. ↑ Dolson, Laura: What is a Low Carb Diet?, About.com: Low Carb Diets
  6. ↑ a b Diabetes Group Backs Low-Carb Diets, U.S. News and World Report
  7. ↑ a b Kossoff, Eric: Do ketogenic diets work for adults with epilepsy? Yes!, Epilepsy.com
  8. ↑ Newman, Bettina: [1], Prevention Magazine
  9. ↑ Schachter, Steven C.: [2], Epilepsy.com
  10. ↑ Brownlee, Christen: MODIFIED ATKINS DIET CAN CUT EPILEPTIC SEIZURES IN ADULTS, Press Release, Johns Hopkins Medicine. Gearchiveerd op 28 mei 2023.
  11. ↑ Kleffman, Sandy: High-fat, low-carb diet miracle for epileptic kids, Oakland Tribune
  12. ↑ Thomas Samaras, Andrzej Bartke, Christopher David Rollo: Human Body Size and the Laws of Scaling, p. 173-174, Nova Science Publishers, 2007, ISBN 978-1600214080
  13. ↑ Peter S. Ungar, Mark Franklyn Teaford: Human Diet: Its Origin and Evolution, p. 49, Bergin & Garvey, 2002, ISBN 978-0897897365.
    Het eten van vlees is reeds lange tijd geïdentificeerd als de primair drijvende kracht achter de evolutie van de vroege mensen
  14. ↑ Cordain, Loren (2007). Early Hominin Diets: The Known, the Unknown, and the Unknowable. Oxford University Press, Oxford, USA, "[58.192.114.227/humanities/sociology/.../20101004193329852.pdf Implications of Plio-Pleistocene Hominin Diets for Modern Humans (PDF)]", 363–83. ISBN 0195183479.
  15. ↑ William Banting (1869). Letter On Corpulence, Addressed To The Public, 4th. Harrison, London, England. Gearchiveerd op 7 april 2023.
  16. ↑ Barry Groves, William Banting Father of the Low-Carbohydrate Diet. The Weston A. Price Foundation (2002). Gearchiveerd op 1 december 2007. Geraadpleegd op 21 maart 2009.
  17. ↑ 1967: the Stillman diet - History Of Diets, Part 12 - protein diet Men's Fitness. Gearchiveerd op 19 oktober 2015.
  18. ↑ Air Force Diet. Toronto, Canada, Air Force Diet Publishers, 1960.
  19. ↑ Gardner Jameson and Elliot Williams (1964) The Drinking Man's Diet. San Francisco: Cameron. (2004) Revised Ed. ISBN 978-0918684653. Zie ook Alan Farnham (2004) “The Drinking Man’s Diet”, Forbes.com. Gearchiveerd op 3 juni 2023.
  20. ↑ Lutz, Wolfgang; Allan, C.B. Life Without Bread . McGraw-Hill; 2000. ISBN 978-0658001703. English language, 1st Ed.
  21. ↑ The History of the Atkins Diet‚ A Revolutionary Lifestyle
  22. ↑ A critique of low-carbohydrate ketogenic weight reduction regimens. A review of Dr. Atkins' diet revolution., Journal of the American Medical Association, 1973
  23. ↑ Voegtlin, Walter L. (1975). The stone age diet: Based on in-depth studies of human ecology and the diet of man. Vantage Press. ISBN 0533013143.
  24. ↑ DJ Jenkins et al (1981) "Glycemic index of foods: a physiological basis for carbohydrate exchange." Am J Clin Nutr 34; 362-366
  25. ↑ PBS News Hour: Low Carb Craze
  26. ↑ Americans Look for Health on the Menu: Survey finds nutrition plays increasing role in dining-out choices [3]
  27. ↑ Low-Carb Diets Trim Krispy Kreme's Profit Line
  28. ↑ Sachiko T. St. Jeor, RD, PhD; Barbara V. Howard, PhD; T. Elaine Prewitt, RD, DrPH; Vicki Bovee, RD, MS; Terry Bazzarre, PhD; Robert H. Eckel, MD;, Dietary Protein and Weight Reduction: A Statement for Healthcare Professionals From the Nutrition Committee of the Council on Nutrition, Physical Activity, and Metabolism of the American Heart Association, American Heart Association, 2001.
  29. ↑ Research Reaffirms Role of Complex Carbohydrates in Weight Loss
  30. ↑ The American Kidney Fund: American Kidney Fund Warns About Impact of High-Protein Diets on Kidney Health
  31. ↑ The Use and Misuse of Fruit Juice in Pediatrics
  32. ↑ Atkins diet boss: 'Eat less fat'. BBC News. Gearchiveerd op 19 augustus 2023.
  33. ↑ The Atkins Essentials: A Two-Week Program to Jump-start Your Low Carb Lifestyle, ISBN 978-0060598389, p. 23
  34. ↑ Sears, Barry; Lawren, Bill: Enter the Zone[dode link], Regan Books, 1995, ISBN 0060391502
  35. ↑ Brand-Miller, Jennie; Foster-Powell, Kaye; McMillan-Price, Joanna: The Low GI Diet Revolution: The Definitive Science-Based Weight Loss Plan, Marlowe & Company, ISBN 978-1569244135
  36. ↑ Rosen, Evan David: Weighing In On the Low Carb Diet Controversy, Defeat Diabetes Foundation
  37. ↑ Burros, Marian: EATING WELL; The Post-Atkins Low Carb Diet, The New York Times
  38. ↑ go lower: the real food diet that works
  39. ↑ Dolson, Laura: Popular Low Carb Diet Plans, About.com: Low Carb Diets
  40. ↑ Gittleman, Ann Louise: Eat Fat, Lose Weight, Chapter 5, McGraw Hill, ISBN 087983966X / 9780879839666
  41. ↑ Eades, Michael R.; Eades, Mary Dan: Protein Power, Chapter 1, Bantam Books, 1999, ISBN 0553380788
  42. ↑ Normal Regulation of Blood Glucose, EndocrineWeb.com
  43. ↑ Study questions long-term Atkins effects. ABC News
  44. ↑ Dolson, Laura: What Are Net Carbs?, About.com: Low Carb Diets
  45. ↑ BREAKTHROUGH SCIENCE ADVANCES ATKINS LABELING CLAIMS ON FOOD PRODUCTS, Press Release, Atkins Nutritional, New York
  46. ↑ Phase 1: Induction, Atkins.com
  47. ↑ Food and Nutrition Board (2002/2005). Dietary Reference Intakes for Energy, Carbohydrate, Fiber, Fat, Fatty Acids, Cholesterol, Protein, and Amino Acids. Washington, DC: The National Academies Press. 769 769. ISBN 0-309-08537-3
  48. ↑ Joint WHO/FAO expert consultation (2003). Diet, Nutrition and the Prevention of Chronic Diseases (PDF). Genève: Wereldgezondheidsorganisatie. P. 55-56. ISBN 92-4-120916-X
  49. ↑ Yancy, W.S., Foy M, Chalecki AM, Vernon MC, Westman EC. (2005). A low-carbohydrate, ketogenic diet to treat type 2 diabetes. Nutrition & Metabolism 1 (2): 34. PMID 16318637. DOI: 10.1186/1743-7075-2-34. Gearchiveerd van origineel op 1 augustus 2013. Geraadpleegd op 21 maart 2009.
  50. ↑ John M. Freeman, Eric H. Kossoff, Jennifer B. Freeman, Millicent T. Kelly: The Ketogenic Diet: A Treatment for Children and Others with Epilepsy, 4th edition, Demos Medical Publishing, ISBN 978-1932603187
  51. ↑ Michael R. Eades, Mary Dan Eades, The Protein Power Lifeplan[dode link], Warner Books, 2000, ISBN 0446525766
  52. ↑ Lick the Sugar Habit: How to Break Your Sugar Addiction Naturally, second edition, Avery, ISBN 978-0895297686
  53. ↑ Cancer Loves Sugar, Wellness Directory of Minnesota

Verder leesmateriaal

[bewerken | brontekst bewerken]
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Koolhydraatarm_dieet&oldid=68124201"