Gebruiker:Pjetter/Handboek voor het opzetten van een succesvolle stemming

Deze pagina is zelf geen reglement of richtlijn, maar is een betoog en geeft de mening van een gebruiker weer. U kunt deze kennis gebruiken, u kunt deze tekst negeren of u kunt deze tekst verbeteren. Dit betoog is nog lang niet af en zal veranderen naar mate meer kennis over het onderwerp beschikbaar komt.

Dit Handboek is tot stand gekomen naar aanleiding van ervaringen hier op Wikipedia en vooral op ervaringen opgedaan met stemmingen in Zwitserland.

Aanleiding

Vele stemmingen op Wikipedia leiden, ondanks dat de richting juist is, niet tot aanname van het voorstel. De reden hiervoor is niet altijd duidelijk, maar relatief vaak kan het teruggevoerd worden op de stemmingsopzet.

Vereisten

1. Een stemming moet eenvoudig zijn
2. Een stemming moet een kleine wijziging voorstellen, geen radicale verandering
3. Een stemming moet goed voorbereid worden
4. Een stemming vraagt een lange discussie en verschillende behandelingsrondes
5. Een stemming mag niet uit de lucht vallen, politiek rondom de stemming is zeer belangrijk voor de participatie in de stemming
6. Een stemming zou geheim moeten zijn
7. Een stemvoorstel moet rekening houden met alle fracties en belangen op Wikipedia, het liefst zelfs gebaseerd zijn op een compromis of een consensus

Waarschuwing

Stemmingen (en peilingen) te vroeg opzetten, leidt te vaak tot een beëindigen van een nog niet afgesloten discussie. Wacht dan ook voldoende lang met de opzet van een stemming, totdat de discussie (vermoedelijk, zeker is het nooit) voldoende heeft plaatsgevonden.

Valkuilen

1. Teveel in een keer willen regelen
2. Te snel ter stemming gaan
3. Stemming op grond van een recente gebeurtenis forceren
4. Moeilijk taalgebruik
5. "Leiders" worden gevolgd. De stemmers volgen het voorbeeld van de leiders zonder dat men het voorstel zelf goed beoordeelt.
6. Elkaar tegensprekende voorstellen, maar zeker ook na de stemming elkaar tegensprekende resultaten
7. Antipathie tegen de stemcoördinator, leider. Dit beïnvloedt het stemgedrag en kan leiden tot saboteren van stemmingen/peilingen.

Achtergrond

Teveel binnen het stemvoorstel

Als teveel dingen in een voorstel worden geregeld dan zijn er altijd wel mensen die iets in een voorstel niet bevalt en daarom het gehele voorstel afstemmen.

Daartoe een simpele berekening:

• Stel voor dat een ding geregeld wordt en het voorstel is nauwelijks controversieel te noemen: 90% van de mensen is het er mee eens en 10% niet. De kans op toestemming is dus 90%
• Er worden twee dingen geregeld: 90% is het eens met een ding en tevens 90% met het andere ding. De kans op toestemming wordt daarmee 81% (0,9 x 0,9)
• Bij drie zaken en voor elke zaak 90% toestemming wordt dat reeds (0,9 x 0,9 x 0,9) = 73% enzovoort

Maar nu gaan we ervanuit dat het voorstel controversieel is: de te verwachten toestemming ligt bij 60%

• Bij een ding zou dit leiden tot een toestemming van 60%
• Bij twee dingen is de toestemming slechts 36% (0,6 x 0,6) en daarmee wordt het voorstel reeds afgestemd.

Natuurlijk is die berekening niet geheel juist omdat een gedeelte van de mensen bij twee of meer zaken beide zaken afstemmen, maar het gevolg van meerdere zaken te regelen in een stemming moet duidelijk zijn

Complexiteit van het voorstel

Vaak wordt gehoord in Nederland met name door ambtenaren, dat het volk niet in staat is een goed oordeel te vormen omdat ze geen specialisten zijn; daarom kan je bepaalde beslissingen niet overlaten aan het volk/de gemeenschap.

Hier zit natuurlijk een kern van waarheid in, echter het gevolg van een complexe stemvoorstel is in Zwitserland nagenoeg altijd een nee. Wordt het voorstel niet begrepen omdat het te moeilijk is, dan wordt het ook niet toegestemd.

Is dat een probleem? Waarschijnlijk niet: als de initiatiefnemer van de stemming niet goed kan uitleggen wat het stemvoorstel inhoudt, dan betekent dat dat het stemvoorstel slecht is en dus met recht wordt afgestemd. Dit betekent dat het stemvoorstel niet rijp was, omdat het hoogstwaarschijnlijk niet eens door de initatiefnemer volledig wordt begrepen. Het gevolg is dan: alles blijft bij het oude en het stemvoorstel ondergaat een nieuwe ronde.

Te veel voorstellen in een keer ter stemming brengen

Dit heeft gegarandeerd een (te) lage participatie tot gevolg. De overzichtelijkheid van de stemming gaat verloren en hoewel het eenvoudige voorstellen zijn, zorgt dit voor een te hoge mate van complexiteit.

Teveel stemmingen

Stemmingen dienen met mate te worden gehouden; in Zwitserland worden 4 referendadagen per jaar gehouden. Veel meer mogen het niet zijn omdat anders stemmoeheid ontstaat. Dit staat dan weer op gespannen voet met te veel voorstellen per keer, zodat ten eerste het aantal voorstellen per jaar dient te worden beperkt, zodat het goed plaats vindt over de 4 stemperiodes per jaar, zonder dat die stemperiodes overladen worden.

Wollig en te moeilijk taalgebruik

Het niveau van de tekst op een voorstel, en daarmee ook de tekst van de regelgeving, moet aangepast worden aan het eenvoudigste taalgebruik op de wiki, dus *niet* aangepast aan het gemiddelde taalgebruik. Gebruik dus korte kernachtige zinnen, zonder uit te weiden. Gebruik de opbouw van een lemma: kort en kernachtig samenvatten in het begin en probeer de geest van het voorstel hier te vatten. Verderop of zelfs in een apart artikel dan de uitleg, toelichting en extra tekst. Hoe complexer de tekst, hoe meer ruimte er wordt gecreëerd voor interpretatie van het geheel en hoe onduidelijker het wordt.

Politiek

Politiek rondom stemmingen is een ondergeschoven kindje hier en wel vanwege het volgende:

1. Politiek wordt, ten onrechte, beschouwd als contraproductief voor het bereiken van consensus
2. Politiek wordt gezien als een bedreiging met de angst dat het kan leiden tot een splijting van de "gemeenschap"
3. Politiek wordt verward met stemmenronselen (Ook de schrijver had last van deze zienswijze in het verleden )

Politiek is uitermate belangrijk voor de beoordeling van het stemvoorstel, en met name tot de verbetering daarvan. De discussie/politiek is tevens belangrijk zodat de stemmers kennis kunnen nemen van het voorstel en hun positie kunnen bepalen.

Indien een stemvoorstel wordt gedaan zou deze uitgebreid moeten worden met een pagina waarop voorstanders hun teksten kunnen schrijven en een pagina waarop tegenstanders hun teksten kunnen schrijven: dus pamfletten tegen of voor een voorstel. De inhoud en de opmaak (!) van dit pamflet is dan mede bepalend in hoeverre een stemmer het stemadvies over neemt (dus eenvoudig, overzichtelijk enz.). Deze pamfletten zorgen ervoor dat een voorstel vereenvoudigd wordt en dat duidelijk wordt waar het voor staat.

Daarom is het belangrijk dat genoeg tijd wordt gegeven voor een stemvoorstel om te rijpen en zodat de commité's zich kunnen vormen (minstens 2 maanden dus).

Wat ook kan gebeuren is dat op grond van een stemvoorstel een tegenvoorstel wordt gelanceerd; dit gebeurt regelmatig in Zwitserland; bijvoorbeeld een voorgestelde wijziging in een afgezwakte versie, die meer consensusgeoriënteerd is. Dus een voorstel als "trigger" om een betere versie te ontwikkelen. Over beide kan dan gestemd worden: worden beide aangenomen (zelden) dan wordt de aanname bepaald door de stemverhouding.

Stemcommissie

Dit is een mogelijke oplossing: De Stemcommissie bepaalt welk stemvoorstel rijp is voor stemming (en welke nog verder beoordeeld moet worden) en welke prioriteit de stemvoorstellen krijgen. De stemcommissie stelt zeker dat de stemrondes worden gehouden en dat ze niet overladen worden, ze stelt ook zeker dat de voorstellen eenvoudig van aard zijn.

In Zwitserland neemt het parlement deze functie waar.