Hadrosauroidea
De Hadrosauroidea zijn een groep ornithischische dinosauriërs.
Edward Drinker Cope benoemde impliciet een superfamilie Hadrosauroidea, toen hij in 1869 de familie Hadrosauridae benoemde. De eerste die de naam echt gebruikte was Friedrich von Huene in 1952.
Het eerste gebruik als aanduiding voor een klade was in 1986 door Paul Sereno. In 1998 gaf Sereno ook de eerste definitie: de groep bestaande uit alle Hadrosauriformes die nauwer verwant zijn aan Parasaurolophus dan aan Iguanodon. In 2003 gaf You een materieel hoogstvermoedelijk niet afwijkende definitie door "Parasaurolophus" door "Hadrosauridae" te vervangen. In 2005 verfijnde Sereno zijn definitie door ook de soortnamen toe te voegen: Parasaurolophus walkeri Parks 1922 en Iguanodon bernissartensis Boulenger 1881.
De groep bestaat uit middelgrote tot reusachtige euornithopode herbivoren, gespecialiseerd in het eten van lagere vegetatie, uit Afrika, Europa, Azië en Noord- en Zuid-Amerika. De oudste bekende hadrosauroïden, Probactrosaurus en Ouranosaurus, stammen uit het Aptien-Albien, 112 miljoen jaar geleden, van het Krijt. Aan het eind van het Krijt, 65 miljoen jaar geleden, stierf de groep uit, samen met alle andere dinosauriërs behalve de vogels.
In 2017 werd gemeld dat de hadrosauroïden tot de eerste graseters konden behoren: in hun fossiele tanden werden stukjes plantenmateriaal gevonden die typisch zijn voor grassen.
De belangrijkste groep binnen de Hadrosauroidea vormen de geavanceerde Hadrosauridae; mogelijke meer basale hadrosauroïden zijn:
- Altirhinus kurzanovi
- Batyrosaurus rozhdestvenskyi
- Bolong yixianensis
- Equijubus normani
- Gongpoquansaurus mazongshanensis
- Jinzhousaurus yangi,
- Koshisaurus katsuyama,
- Mantellisaurus atherfieldensis/Dollodon
- Morelladon beltrani
- Ouranosaurus nigeriensis
- Penelopognathus weishampeli
- Proa valdearinnoensis
- Probactrosaurus gobiensis
- Ratchasimasaurus suranareae
- Sirindhorna khoratensis
- Xuwulong yueluni
- Zuoyunlong huangi
Een mogelijk kladogram is het volgende:
| Ankylopollexia |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]
- von Huene F. 1952. Die Saurierwelt und ihre geschichtlichen Zusammenhänge. Jena: Gustav Fischer.
- Sereno P.C. 1986. "Phylogeny of the bird-hipped dinosaurs". National Geographic Research 2: 234–256
- Sereno P.C. 1998. "A rationale for phylogenetic definitions, with application to the higher level taxonomy of Dinosauria". Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie Abhandlungen 210(1): 41–83
- Yan Wu, Hai-Lu You & Xiao-Qiang Li, 2017, "Dinosaur-associated Poaceae epidermis and phytoliths from the Early Cretaceous of China", National Science Review, 145
