Morturneria
| Morturneria Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Laat-Krijt | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||
| Morturneria seymourensis | |||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Geslacht | |||||||||||||
| Morturneria Chatterjee & Creisler, 1994 | |||||||||||||
| Typesoort | |||||||||||||
| Turneria seymourensis | |||||||||||||
Morturneria op  Wikispecies
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Morturneria[1][2] is een geslacht van uitgestorven zeereptielen dat behoort tot de plesiosauriërs. Het leefde in het Laat-Krijt (Maastrichtien, ongeveer 66 miljoen jaar geleden) en zijn fossiele resten zijn gevonden op Antarctica.
Naamgeving[bewerken | brontekst bewerken]
In de zomers van 1981–1982, 1983–1984 en 1984–1985 werden door expedities van de Texas Tech University acht plesiosauriërskeletten opgegraven op Seymour Island bij Antarctica. Een daarvan was specimen TTU P9219, een schedel met halswervels, gevonden bovenin een ravijn.
In 1989 benoemden Sankar Chatterjee and Bryan Small de typesoort Turneria seymourensis met TTU P9219 als holotype. De geslachtsnaam eerde Mort D. Turner. De naam Turneria bleek echter al bezet door een vliesvleugelige. Daarom hernoemden in 1994 Chatterjee en Benjamin Creisler, welke laatste de fout ontdekt had, het geslacht tot Morturneria.
In 2003 stelde Zulma Gasparini dat Morturneria een jonger synoniem was van Aristonectes, een geslacht al bekend uit Zuid-Amerika, slechts het jong daarvan. Dat werd daarna algemeen aanvaard. In 2017 echter, concludeerde F. Robin O'Keefe dat beide taxa verschilden. In 2019 wees Elizabeth Lester een tweede door de expedities gevonden skelet, specimen TTU P9217, bestaande uit halswervels en elementen van de ledematen, aan Morturneria toe.
Beschrijving[bewerken | brontekst bewerken]
Hoewel bekend van onvolledige overblijfselen, kan het uiterlijk van dit dier worden afgeleid van de fossielen van andere vergelijkbare en beter bekende verwanten: zoals de meeste plesiosauriërs, moet ook Morturneria een lange nek hebben gehad, een kleine kop en vier ledematen die waren veranderd in vinvormige structuren en een gedrongen, korte romp.
Een eigenaardigheid van Morturneria lag in de schedel: de mond zat vol met kleine scherpe tanden, heel dicht bij elkaar en vergelijkbaar met naalden. Vooral in de onderkaak waren deze naalden niet naar boven gericht zoals die van andere plesiosauriërs, maar naar buiten gericht en vooraan naar voren hellend, zodat bij het sluiten van de mond de boven- en ondertanden een soort zeef vormden. Bij het holotype staan acht tanden in de praemaxilla, minstens achtendertig in het bovenkaaksbeen en minstens zesenveertig in het dentarium van de onderkaak.
Verder lijkt het erop dat de kaken van Morturneria vrij zwak waren en niet bedoeld om spartelende prooien tegen te houden. Ten slotte was de onderkaak bijzonder verbreed en had in bovenaanzicht de vorm van een cirkel, terwijl het verhemelte sterk gekield was en twee gebogen laterale mondkamers vormde; deze structuren waren geschikt om de hoeveelheid water die dit dier kon uitpersen te vergroten. Morturneria verschilde van de zeer vergelijkbare Aristonectes door de aanwezigheid van een plesiomorf paroccipitaal uitsteeksel (slank en onder een hoek van 60° naar beneden uitstekend, vergelijkbaar met dat van Alexandronectes) en door de kenmerkende kiel op het verhemelte.
Fylogenie[bewerken | brontekst bewerken]
Zowel Aristonectes en Morturneria maken deel uit van de Aristonectinae, een clade van elasmosauride plesiosauriërs, inclusief mariene reptielen met zeer gespecialiseerde schedelkenmerken.
Paleobiologie[bewerken | brontekst bewerken]
Volgens de studie van 2017 lijkt het erop dat Morturneria (en mogelijk ook Aristonectes) een suspensivoor organisme was: Morturneria zeefde het sediment en hield vervolgens zijn kaken een beetje open, pompte het met sediment beladen water op de een of andere manier in suspensie en ving de amphipoden en andere kleine prooi op met kruisende tanden. Op deze manier was Morturneria mogelijk het Krijt-equivalent van een huidige grijze walvis.
| Bronnen, noten en/of referenties
Literatuur
Noten
|