Het was de inheemse taal van het eiland Niuatoputapu, Tonga, maar leek meer op de taal van Samoa dan op de taal Tonga. Voor de 19e eeuw stierf de taal uit. Alle nu nog beschikbare kennis van de taal komt van een woordenlijst van 32 woorden die werd opgesteld door Jacob Le Maire in 1616.[1]
Vocubalaer oft talen van d'Eylanden Salomonis in De ontdekkingsreis van Jacob le Maire en Willem Cornelisz. Schouten in de jaren 1615-1617. Eerste deel. Werken uitgegeven door de Linschoten-Vereeniging
