Overleg:Evolutie van de mens

Onderwerpen

Dit artikel gaat over van alles en nog wat, maar eigenlijk niet over de evolutie van de mens.

• Geschiedenis van de paleoantropologie - oké, duidelijk, inleidend verhaal over hoe men begonnen is. Met relevante opmerking over het bossige karakter van onze afstamming - dus dat diverse soorten binnen het geslacht Homo en daarvoor niet onze voorouders hoeven te zijn geweest.
• Tijdlijn van de evolutie van de Homininae - leuk plaatje, maar weinig uitleg of verhaal.
• Het geslacht Homo - dat beschrijft alleen het eindstadium, waarin alle andere vormen verdwenen zijn. + opmerking over rassen of ondersoorten. Het debat multiregionalisme of enkele oorsprong wordt niet eens genoemd.
• Tabel met Homo soorten - ik geef toe, het is feitelijk. De zin 'Over de dun gedrukte soorten is nog veel discussie over de vraag of het wel aparte soorten zijn.' is onjuist: volgens multiregionalisten zij alle vormen vanaf H. habilis of H. erectus feitelijk al H. sapiens. Dus dan zouden ze allemaal dun of vet moeten.
• Geschiedenis vóór het ontstaan van het geslacht Homo - dit lijkt er nog het meeste op. Maar wie komt zo ver met lezen? En waarom komt het pas zo ver in het verhaal?
• Gebruik van werktuigen - eigenlijk een verhaal over het paleolithicum, met plaatje van een neolithische bijl - hallo - kan hier zonder bezwaar weg. Gebruiker:Floris V Ondertekening ingevoegd door Gebruiker:Bontenbal. (was idd vergeten te tekenen Floris V 31 aug 2006 10:55 (CEST))

Ik ben blij met iemand met meer verstand van zaken. Ik heb het artikel vertaald uit het Engels, maar weet weinig van dit onderwerp. Ik wil je dus graag uitnodigen het artikel te verbeteren.Rasbak 31 aug 2006 09:04 (CEST)

Ja, verbeteren, maar in welke richting? Wat moet het worden? Floris V 31 aug 2006 10:55 (CEST)

Ik vraag het nog maar eens. Tenslotte ben ik maar een geïnteresseerde leek. Floris V 20 dec 2006 19:08 (CET)

Beste Floris V.

Het kenmerk van een mens is het kunnen nadenken en het hebben van een vrije wil. Het denkend vermogen creëert een situatie van beschaving. Er zijn diverse soorten mensachtige wezens geweest, maar dat waren dieren die de mens namen heeft gegeven als Neanderthaler. Een Neanderthaler was een dier en leefde als een dier. Veel dieren hebben holen, nesten, dus plaatsen om te schuilen of om jongen te beschermen. Ieder dier zoekt voedsel, er zijn zelfs dieren die hun voedsel opslaan, we denken aan bijvoorbeeld de eekhoorn.

Door te denken is er een "beschaving" ontstaan. Op de Wikipedia pagina wetenschap staan een paar interessante opmerkingen over de beschaving. Even een tussentijdse opmerking: Beschaving is nadrukkelijk niet de manier waarop de mens omgaat met de mens, met dieren, met de natuur enzovoort. Beschaving is af te meten aan het maken van onderdak, voedselvoorziening op langere tijd. De pagina Wetenschap verteld dat deze beschavingsvormen pas dateren van 3500 v. Chr. Dat is dus 3500 + 2200 = 5700 jaar.

Wetenschap is als het goed is wetenschap en moet zich dus bewijzen door de waarheid te kunnen vermelden, een logische opeenvolging van feiten.

Voorbeeld 1: Een arts constateert een blinde darm ontsteking. Deze arts is in staat d.m.v. zijn wetenschap om de mens open te snijden, de ontsteking weg te halen en de wond te sluiten. Dit is wetenschap.

Voorbeeld 2: Een tijdlijn laat zien dat de voorouder van Willem Alexander van Oranje Willem 1 is, Deze tijdlijn is af te lezen door de logische opeenvolging van Geboorte en Geschiedenis. Dit is wetenschap.

Voor "wetenschappers" noemen giswerk wetenschap, maar dat zijn aannames, dus gebruikelijk zijn het leugens.

Voorbeeld 1. Een meting op koolstof is een aanname van een datering. Niemand kan aantonen dat de koolstof meting juist is, men is er niet bij geweest, een kleine fout in het algoritme heeft een zeer groot afwijkend effect op deze meting. Dit wordt ook bewezen want er zijn meerdere dateringsmogelijkheden.

Voorbeeld 2. De afstanden in het universum. Geen enkel mens is in staat om een "lichtjaar" te meten, want er is geen begin. Het is een veronderstelling dat een lichtjaar een bepaalde afstand c.q. tijdsduur heeft.

IK HEB EEN KLOPPENDE TIJDLIJN.

Op oude bestaande geschriften heb ik een tijdlijn kunnen maken. Er is een pagina "bijbelse chronologie" waar een tijdlijn op staat, een tijdlijn uitsluitend gebaseerd op de bijbel, echter de bijbel is aantoonbaar incompleet en gemanipuleerd. Ik heb een tijdlijn gebaseerd op 3 geschriften, een volledig aantoonbare tijdlijn van geslacht op geslacht, net als de lijdlijn van Willem Alexander.

De drie oude geschriften zijn:

• De bijbel
• Boek der Oprechten
• Testament van Levi.

Het zijn dus geen verzinsels, maar bewijzen uit de zeer oude geschriften. De gemaakte tijdlijn begint bij Adam en Eva (de zondeval) en gaat door tot en met de Slag bij Ramot/Qarqar in 853BC. De Slag bij Ramot/Qarqar is 3042 jaar na de zondeval. Rinus J (overleg) 25 jun 2023 09:56 (CEST)

Beste Rinus J, de meest recente bijdrage van Floris V was in november 2007. Dat hij jouw uitgebreide reactie in 2023 op zijn vraag uit 2006 zal lezen is dus geen vanzelfsprekendheid. Bob.v.R (overleg) 25 jun 2023 11:15 (CEST)

Doorverwijzing wikibook

Onder de titel 'Zie ook' heb ik een doorverwijzing gemaakt naar het wikibook 'De evolutie van de mens'. Jos Punie 10 aug 2007 10:38 (CEST)

Zucht

Het is heel heel erg als je dit aan kinderen vertelt als waarheid. Ze denken dan af te stammen van dieren met alle afschuwelijke gevolgen van dien......... helaas zie je dit al gebeuren....

want als mensen van dieren afstammen; wie bepaalt wat goed of fout is? geldt het recht van de sterkste? waarom zijn we op aarde? wat biedt de toekomst? wat is je doel? - – De voorgaande bijdrage werd geplaatst door 145.119.165.100 (overleg · bijdragen) 5 feb 2010 15:03

Inderdaad, iedereen met ogen in zijn hoofd ziet toch meteen dat wij 'spirituele wezens' zijn: oorlogen, aanslagen in naam van God, pausen die condoomgebruik ontraden (feitelijke massamoordenaars dus), godsdiensten die de helft van de wereldbevolking discrimineren (de vrouwen dus), verkrachtingen, verwoesten van de natuur, het klimaat, de dieren, alles wat ons voor de voeten komt uitbuiten in naam van de vooruitgang en het winstbejag. Dit alles aan de vooruitgang van de wetenschap wijten is een beetje kort door de bocht vind ik. Zonder de mens zou de aarde het er m.i. trouwens veel beter van af brengen. De mens is een dier, maar een waanzinnnig dier, een arrogante aap; uitgezonderd mezelf natuurlijk ;) Beachcomber 5 feb 2010 16:47 (CET)

Grappig, als tiener dacht ik juist dat een universeel normensysteem op een door evolutie gevormd aangeboren moreel besef te funderen zou zijn :o). Maar dat is logisch onmogelijk: algemene normen kunnen in principe niet door niet-normatieve feiten geldend gemaakt worden. Hun gelding is transcendentaal of zij is niet. Overigens is het al evenzeer een denkfout om doel en zin te verwarren. De mensheid heeft geen doel maar haar bestaan is toch zinvol. MWAK (overleg) 28 mei 2023 09:40 (CEST)

Het boek van Prof Von Koeningswald

Toch jammer dat er niets is terug te vinden over het werk van GHR von Koenigswald die ik in 1966 nog in Utrecht had as Professor in de paleontologie: "The Evolution of Man", Ann Arbor Science Paperbacks, The University of Michigan Press, 1962, ISBN 0-472-00120-5 (hardbound), ISBN 0-472-05020-6 (paperbound). 158p. Louis Voortman, Perth, Western Australia (omdat ik nog voltijds werk, heb ik helaas te weinig tijd om iets toe te voegen, en tevens bezit ik veel te weinig kennis op dit gebied) – De voorgaande bijdrage werd geplaatst door 203.142.157.119 (overleg · bijdragen)

Met alle respect voor de prof, maar over dit onderwerp is al zoveel geschreven, dat we onmogelijk alle boeken kunnen vermelden. Kleuske (overleg) 23 jun 2014 13:26 (CEST)

Het boek is ondertussen sterk verouderd geraakt. Zijn natuurlijk nog steeds zeer relevante empirisch onderzoek komt wat ruimer aan de orde in Gigantopithecus. MWAK (overleg) 28 mei 2023 10:21 (CEST)

Vuur

Naast het gebruik van werktuigen is het gebruik van vuur ook zeer belangrijk. Dit liet toe veel voedselsoorten verteerbaar te maken, door deze te verhitten. Het dieet is hierdoor flink veranderd. Wanneer zijn de eerste kampvuren?Smiley.toerist (overleg) 16 nov 2014 14:27 (CET)

The most invasive species of all

Ik las dit interessant artikel in de Scientific American, augustus 2015. Curtis W.Marean heeft een hypothese waarom vanaf 71.000 jaar voor christus de Afrikaanse stammen in de kustgebieden de hele wereld hebben veroverd door hun superieure eigenschappen van projectiel wapens (bogen) en de ontwikkeling van hyperprosocial gedrag. Dit gedrag ontwikkelde zich in de strijd om de schelpdier voedsel bronnen aan de kust. Alleen grote stammen die goed samenwerken kunnen deze belangrijke voedselbronnen verdedigen. (De territoriumstrijd heeft vooral zin als er veel voedsel en die betrouwbaar is (bijna altijd aanwezig). Alleen dan heeft het zin energie te steken in patrouilleren en verdedigen van territorium) Mijn eigen interpretatie is dat stammenoorlogen de ontwikkeling van mens in gedrag, intelligentie en techniek hebben versneld. De oudere menssoorten konden die zich alleen in kleine verbanden konden organiseren en niet over gesofisticeerde projectielwapens beschikten houden hiertegen geen stand en worden grotendeels uitgemoord.Smiley.toerist (overleg) 26 aug 2015 00:47 (CEST)

Ik nu een nieuw hoofdstuk geschreven naar aanleiding van deze bron.Smiley.toerist (overleg) 28 aug 2015 01:28 (CEST)

de toestand van het artikel...

In een woord: "jammerlijk". Het artikel hangt aan elkaar van de eigen veronderstellingen, "theorie" en "hypothse" worden als synoniemen gebruikt en het artikel staat stijf van de zelfgetrokken conclusies of hypotheses van paleontologen die als feit worden gepresenteerd. Kleuske (overleg) 28 aug 2015 10:21 (CEST)

Er zit voor een verzamelartikel weinig lijn in. De meeste informatie zit in de deelartikelen van de diverse mensensoorten. Deze wetenschap leidt aan een gebrek aan onderzoeksmateriaal waardoor er geen stevige conclusies getrokken kunnen worden. Er moeten daarom altijd de nodige kwalificaties worden gebruikt.Smiley.toerist (overleg) 28 aug 2015 11:26 (CEST)

Het hoofdstuk Permanente evolutie is een samenraapsel die beter onder natuurlijke selectie of de werking van evolutie geplaatst kan worden. Mijn eigen conclusie is dat de klassieke natuurlijke selectie veel minder van toepassing is op de laatste fase van de menselijke evolutie. De vrijwel permanente oorlogsvoering/conflicten tussen primitieve stammen maakt het een uitdaging om als individu te kunnen overleven die veel groter is dan de strijd om voedsel en tegen roofdieren. Sociaal succes en goede samenwerking in de groepen is allesbepalend om genetisch materiaal over te dragen aan de volgende generatie.Smiley.toerist (overleg) 28 aug 2015 11:26 (CEST)

Deze wetenschap heeft meer en beter onderzoeksmateriaal dan dit artikel doet vermoeden, onder andere genetisch onderzoek, maar de auteurs in kwestie (van dit artikel) pakken hap-snap hier en daar een artikeltje op en p[resenteren dat als vaststaand feit. De recente bijdragen van mijn geachte collega Smiley.toerist is daar een prima voorbeel voor. Een artikel in de Scientific American is een goede brijdrage aan het wetenschappelijk debat, maar geen goede basis om een encyclopedische uitspraak op te baseren.

Experimenten bij de zuidkust van Afrika door Jan De Vynck of Nelson Mandela Metropolitan University tonen aan dat een uur schelpen oosten tot 4.500 calorieën oplevert. In die tijd waren er weinig andere voedselbronnen in de streek

Hoe weet collega Smiley.toerist dat er "weinig andere voedselbronnen in de streek" waren? Is dat "expirimenteel" aangetoond of steekt hij een natte vinger in de lucht?

Ik citeer de tekst in de Scientific American. Citaat: Seaside environments provided a dietary refuge for H.Sapiens during the harsh glacial cycles that made edible plants and animals hard to find in inland ecosystems and were thus crucial to the survival of our species.Smiley.toerist (overleg) 28 aug 2015 12:57 (CEST)

Volgens deze hypothese heeft het alleen zin om tijd en energie te besteden aan het verdedigen van territorium, als er een grote en betrouwbare voedselbron is.

Prima zin in een artikel over die hypothese, maar hier krijgt "die hypothese" veel te veel gewicht, want "die hypothese" is niet meer dan dat, een veronderstelling. De bijbehorende "bron" "Studie van Rada Dyson-Hudson en Eric Alden Smith van de Cornell University uit 1978: applied economic defendability to humans living in small societies" is een economische studie die, voor zover ik heb kunnen zien, verder nergens wordt aangehaald door lieden die wel paleontoloog zijn.

Het artikel vermeldt van de "scientific papers", waarvan de waarde door de gemiddelde lezer (of encyclopedisch auteur) moeilijk is in te schatten, maar verwijzingen naar overzichtswerken ontbreken compleet.

Met de hypothese probeert de artikelschrijver te verklaren waarom deze Afrikaanse mensengroep zo succesvol was. Het feit dat deze mensengroep zeer succesvol was is niet controversieel. Wel zit deze hypothese vol aannames. Klinkt logisch maar er is geen hard bewijs. Er wordt verwezen naar verbeterde technologie met pijlpunten. Ik denk dat ik beter kan schrijven: Een mogelijke verklaring voor dit succes...Smiley.toerist (overleg) 28 aug 2015 12:57 (CEST)

Deze studie geeft wel een mogelijke verklaring waarom in sommige streken primitieve stammen op voet van oorlog staan, terwijl in andere plaatsen er veel minder conflict is. Ik zie niet in waarom dit niet meegenomen kan worden. Naast de weinige resten van onze voorouders kan men de leefswijze van stammen die nog op prehistorische wijze leven gebruiken om de omstandigheden van de vroegere mens te reconstrueren. Maar goed ik ben maar een leek en geen paleontoloog.Smiley.toerist (overleg) 28 aug 2015 13:24 (CEST)

Ook huidskleur toont aan dat de mens zich aan zijn omgeving heeft aangepast, maar dat hij door zijn cultuur een actieve rol in zijn eigen evolutie speelt.

De bronnen zijn: http://historyandtruth.blogspot.nl/ met als subtitel "Ik heb een man geboren: JHWH. En ze baarde ook zijn broer: Abel" (sic) en Aloia, John F, Chen, Ding-Geng en Chen, Henian: The 25(OH)D/PTH Threshold in Black Women. In: Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, doi:10.1210/jc.2010-0610. Nu zijn er studies naar het verband tussen huidskleur en UV-straling aan het aardoppervlak, maar dit is er niet een van. Dit gaat over verschillen in een hormoon en de risico's daarvan i.v.m cardiuovasculaire problemen. Met andere woorden, het staat ronkend maar slaat als Neanderthalertenenkaas op een patatje oorlog.

We zouden ons (collectief) de ogen uit de kop moeten schamen bij dit artikel. Kleuske (overleg) 28 aug 2015 11:53 (CEST)

Hoe nu verder?

Ik heb hier en daar wat toegevoegd aan het artikel maar wat ik mis is een algemene lijn. Het is een allegaartje van hoofdstukje van wisselend kwaliteit die bij elkaar geraapt zijn. Ik heb het artikel grondig doorgelezen en wil de volgende concrete punten aanpakken:

• Hoofdstuk taal: Niet echt relevant, het accent moet gelegd worden naar de sociale ontwikkeling van de mens en de steeds complexere samenleving. De kracht van de mens ligt zeker niet in de individuele intelligentie en vaardigheden, maar in samenwerking, vooruitzien, het doorgeven van kennis en vaardigheden aan de volgende generaties, de opvoeding van kinderen, het beheersen van conflicten, etc. De evolutionaire druk ligt dus veel meer in het goed functioneren in de sociale groepen dan de klassieke `survival of the fittest` in de natuur. Het is de groep die overleeft en de succes maakt. Een individu kan wel een genie zijn, maar als hij/zij niet kan samenwerken is hij gedoemd. Dit hiervoor goede communicatiemiddelen nodig zijn (taal) is hiervan een afgeleide (en de uitwerking ervan)(overigs mensen kunnen ook goed communiceren met gebarentaal zonder geluid)

• Verdere evolutie: Het is een allegaartje. Je verzand in lokale voorbeelden van aanpassingen die niet relevant zijn voor de globale evolutie van de mens. De komst van de landbouw de mensen nu in grote complexe gemeenschappen (en steden) leven beïnvloed uiteraard de verdere genetische evolutie. Sociaal succes is hierbij maatgevend voor het doorgeven van de genen. Daarnaast moet benadrukt dat veel vooruitgang niet meer gekoppeld is aan de erfelijke ontwikkeling, maar de overdraagbare `cultuur`. Dit zijn de gewoontes, ideeën, technieken, kennis, geloof. etc. Weinig succesvolle culturen/beschavingen worden overgenomen (invasie, oorlog, ideeënoverdracht) door succesvollere culturen. De meer specifieke aanpassingen zoals voor de hoogte moet in een apart hoofdstuk komen of zelf in een ander artikel die meer inzoomt in de details van het evolutieproces. Dit artikel moet bij de hoofdlijnen blijven. Toe te voegen in dat deel: Specifiek wil ik iets schrijven over het nieuw soort voedsel uit de landbouw. De tolerantie tegenover alcohol in het groot verschil hierin tussen de Europeanen de Amerikaanse Indianen. De selectie van seksuele partners wordt in veel culturen niet meer aan individuen overgelaten maar wordt vaak door ouders en de gemeenschap opgelegd.

• Toe te voegen aan het algemeen deel: Het ontwikkelen van rechtop lopen (daar lag vroeger veel het accent op), de problemen met het groter hoofd bij de geboorte.

• De meer filosofische vraag welke eigenschappen een mens moeten ook gesteld worden. De vroegere zekerheden zoals het gebruik van voorwerpen is al lang achterhaald. Verschillende diersoorten passeren ook de spiegeltest (zelfbewustzijn) en olifanten en andere sommige dieren hebben ook een rouwproces. Bij apen worden ook politieke spelletjes gespeeld. Ik heb een zin toegevoegd bij de introductie hierover.Smiley.toerist (overleg) 31 aug 2015 13:16 (CEST)
  • Over de filosofische vraag kan ik kort zijn. In biologische optiek is er geen verschil. Mensen zijn ook een diersoort. Niet meer, niet minder. Als biologen het hebben over "menselijke eigenschappen" in een fossiel, doelen ze op anatomische kenmerken: gebrek aan een wenkbrauwboog, klein gebit, hoog voorhoofd ipv een wijkend voorhoofd, de vorm v.h. bekken, etc.
    • palomar.edu, Analysis of Early Hominins
    • The emergence of humans
    • smithsonian Becoming Human: The Evolution of Walking Upright
    • talkorigins, Prominent Hominid Fossils
    • Human evolution
  • De "filosofische vraag" naar het aard en wezen van de mens, d.i. Wat onderscheidt een mens van een dier hoort hier gewoon niet thuis. Het biologische antwoord is niet zo veel. Kleuske (overleg) 31 aug 2015 14:16 (CEST)

Dat laatste wilde ik hier ook gaan opmerken maar Kleuske was me voor. Dat andere dieren ook door de spiegeltest heen komen, heeft niets te maken met de evolutie vsn de mens.

Voordat er überhaupt aan het redigeren van het stuk begonnen kan worden, moet de vraag gesteld (en beantwoord) worden wat we in dit artikel willen behandelen. Gaat het erom dat we de evolutie van heel vroege primaten tot aan Homo sapiens willen bespreken? Dan wordt het een verhaal over fossielen en plaatsen waar die gevonden zijn, de route waarlangs de voorouders zich telkens verplaatst hebben, en weinig over sociale aspecten. Is de bedoeling om de evolutie te behandelen vanaf het moment dat we over Homo sapiens spreken, en willen we die doortrekken, zoals ik bij Smiley.toerist bespeur, dan wordt het inderdaad een heel ander verhaal. Bedenk eens wat een lezer in het artikel met de titel "de evolutie van de mens" verwacht aan te treffen, bedenk een (chronologische of thematische) lijn voor een verhaal, en zorg dat de lezer de gezochte informatie makkelijk vindt. WIKIKLAAS overleg 31 aug 2015 14:27 (CEST)

De meeste informatie voor de vroege ontwikkeling is al te vinden in de individuele artikelen over de diverse aap- en menssoorten. Een verzamelartikel kan niet veel meer doen dan ze opsommen en toelichting geven over de status van de wetenschap. Er is helaas nog geen echt duidelijk verhaal te geven, zolang er zoveel open vragen zijn en de familieboom nog in discussie is. Wel zijn er zaken die bij de hele evolutie heen lopen: (waar nodig de verschillende hypothesen toelichten)

• Het rechtop gaan lopen en de voordelen die het bood. Verandering van klimaat en uit de bomen komen.
• De ontwikkeling van de handen om complexe en ingewikkelde taken uit voeren
• De groei van het brein en de daarbij horend energieverbruik. Geboorteproblemen en ontwikkeling geboortekanaal
• Het gebruik van vuur en snijinstrumenten om veel meer voedselbronnen beschikbaar te maken
• De overdracht van kennis en ervaring aan de volgende generatie. Redelijk lange kindertijd en de groeiende rol van de grootouders. (Er zijn diverse studies naar bepaalde kennis en gewoontes lokaal van generatie tot generatie worden overgebracht)
• Het verlies van lichaamshaar en ontwikkeling kleding

In de latere fase komen de sociale dier aspecten meer naar voren zoals al beschreven. Ik denk dat wij het artikel moeten afsluiten bij de grote expansie. Naar mijn gevoel is dan de evolutie in een andere fase gekomen en moet er dan een apart artikel komen van de evolutie erna wat meer sociocultureel is dan met de erfelijke eigenschappen. Daarin kan de invloed van de landbouw en de andere moderne invloeden op de mens en de evolutionaire druk. Dit wordt meer een combinatie artikel geschiedenis en evolutie. Ook over de migraties, talen. Vermenging diverse bevolkingsgroepen. Ik voorspel dat over een paar generaties oorspronkelijke `rassen` of van welk werelddeel hun voorouders vandaan kwamen moeilijk meer te achterhalen is.Smiley.toerist (overleg) 31 aug 2015 15:24 (CEST)

Er zal i.i.g en overzichtje met de divers hominiden moeten komen, daar ontkom je in dit artikel niet aan. Anderzijds ben ik het met Smiley eens dat we daar niet moeten blijven steken. Wel is het zo dat diverse genoemde dingen min of meer gelijklopen met de genoemde hominiden en het een niet los is te zien van het ander. Voorbeeld: de eerste stenen werktuigen kennen we van H. habilis, maar de ontwikkeling neemt pas een grote vlucht bij H. Sapiens. Voor wat betreft kleding hebben we denk ik niet genoeg vondsten om er wat zinnigs over te kunnen zeggen. De vroegste vondsten van kleding (in de ruimste zin des woords) zijn niet erg oud. Alweer, dan zit je ruim bij H. Sapiens met schelpen met een gaatje erin.

Met de "ontwikkeling van kleding" zit je ruimschoots aan de cultuurkant en da's voer voor archeologen, niet paleontologen. Dat geldt ook voor "de groeiende rol van de grootouders". Bij mijn weten heeft nog geen paleontoloog zich aan uitspraken daarover gewaagd.

Ik mis taal in het bovenstaande, want uiteindelijk is dat wel een belangrijk onderwerp als je het over de mens hebt.

Wat bedoel je precies met de "grote expansie" aan het eind? Out-of-Africa, de intocht van de mens in Amerika of die in de Stille Zuidzee?

Kleuske (overleg) 31 aug 2015 17:28 (CEST)

Out of Afrika. Tot op dat moment hadden onze voorouders toch maar een marginaal bestaan in aantal en invloed op de natuur

Met deze expansie toonden ze aan dat ze dat laatste ontwikkelingszetje hebben gehad om de uitdaging aan te kunnen om de wereld te veroveren. Denk aan het eskimo levenswijze en de oversteek van zeeën met zeewaardige schepen. Dat hadden vroegere voorouders niet aangekund. H.Sapiens is aantoonbaar volwassen.Smiley.toerist (overleg) 31 aug 2015 18:25 (CEST)

Out-of-Africa begint met H. erectus en loopt met diverse golven door tot H. sapiens. Maar het is een belangrijk onderwerp, dat ben ik acuur met je eens. Ik denk alleen dat we het niet moeten presenteren als een grote gebeurtenis. Eskimo's die de zee oversteken horen daar eigenlijk niet bij. Dan praat je over cultuur en da's voer voor archeologen ipv paleontologen en, voor zover we weten, deed alleen H. sapiens dat. Je haalt er teveel bij, denk ik. Kleuske (overleg) 31 aug 2015 19:07 (CEST)

Ik lichte alleen het belang bij. Er zijn inderdaad meerdere golven geweest maar niet in een tempo van ongeveer 60.000 jaar wat ontzettend snel is. Je heb gelijk met de cultuur (software), maar de onderliggende hardware (erfelijke eigenschappen) moet het wel aankunnen. Die twee zijn niet helemaal van elkaar los te zien.Smiley.toerist (overleg) 31 aug 2015 23:12 (CEST)

Het is misschien zinvol om niet het wiel opnieuw uit te vinden en eens te kijken naar andere taalgemeenschappen hoe zij het onderwerp benaderen. De Engelse ziet er goed uit.Smiley.toerist (overleg) 1 sep 2015 01:06 (CEST)

Ik heb het hoofdstuk `Permanente evolutie` opgesplist met een deel omgevingsaanpassingen en de introductie hiervan uitgebreid. Daarnaast heb ik het gebruik van vuur toegevoegd. Ik heb wel een probleem met het vertalen van `hunter gatherer`. Ik heb er voorlopig `jagerverzamelaar` van gemaakt. Nog toe te voegen: de ontwikkeling van alcohol tolerantie die wel Afrika en Eurasia voorkomt maar niet op het Amerikaans continent. De Amerikaanse indianen hebben daar veel last van.Smiley.toerist (overleg) 4 sep 2015 12:18 (CEST)

Ik zal alles weer gaan nalopen. Voor wat betreft alcoholtolerantie en dat soort dingen zou ik erg voorzichtig zijn want ethanol is giftig voor alle H. Sapiens, niet alleen voor Amerikaanse Indianen. Alcoholisme heeft meer oorzaken dan alleen genetica. Kleuske (overleg) 4 sep 2015 12:30 (CEST)

Ethanol in bier en wijn is altijd in een bepaalde mate giftig, maar veel veiliger dan het drinkwater in de meeste vroegere Europese steden. Veel stedelingen dronken daarom nooit water. Niet te verwarren met methanol uit slecht gedistilleerde sterke dranken, dat zeer giftig is, maar veel minder gedronken wordt.Smiley.toerist (overleg) 5 sep 2015 09:39 (CEST)

Herschrijven is eigenlijk de enige optie, want het artikel is een allegaartje van dingen die men heeft gehoord, beweringen en vermoedens die als feit worden gepresenteerd. Kleuske (overleg) 4 sep 2015 12:35 (CEST)

Het eerste deel met de primaten zeker, (dat geeft een slechte eerste indruk) maar voor het latere deel worden wel veelvuldig bronnen gebruikt. Alleen ligt het wel door elkaar en ongestructureerd. Iedereen voegde zijn stuk toe, zonder teveel naar de algemene structuur te kijken. Ik pas delen aan met voorzichtige stappen, zonder alles tegelijk om te gooien. Zo ben ik zeker dat ik in ieder geval geen verslechteringen aanbreng. Misschien moeten wij alleen vanaf de afsplitsing mens/primaat beschrijven, zonder de hele vroegere primaat evolutie proberen uit de doeken te doen. Dat kan best in een apart artikel. Volgens mij is er nog minder bekend hierover dan de evolutie van de mens.Smiley.toerist (overleg) 5 sep 2015 09:39 (CEST)

Onderzoekers

Ik dacht even de lijst van `Bekende onderzoekers naar de evolutie van de mens` te kunnen overhevelen naar Paleoantropologie. Alleen kan ik een paar onderzoekers zoals Charles Darwin, die nooit een premens fossiel hebben bestudeerd, niet plaatsen onder Paleoantropologen. De inleiding van Paleoantropologie heb ik iets breder gemaakt want ze bestuderen veel meer dan alleen fossielen. Kan iemand de lijsten nalopen? zeker de onderzoekers die geen artikel hebben?Smiley.toerist (overleg) 2 sep 2015 10:22 (CEST)

Charles Darwin was ook geen paleoantropoloog en hoort dan ook niet in dat rijtje thuis. Als je het over paleoantropologie wilt hebben dan beperk je je tot paleoantropologen. Kleuske (overleg) 4 sep 2015 12:28 (CEST)

Homo Naledi

Wat doen wij ermee? Het is een interessante ontwikkeling, alleen is er nog geen goede datering van de fossielen. De familieboom gaat weer eens opgeschud worden. Er nooit een definitief verhaal van de evolutie van de mens zijn. Het zal altijd een voorlopig laatste stand van zaken zijn. En fossielen kunnen nooit uitsluitsel geven op veel vragen over de evolutie van de mens. De CC inhoud van de schedel zegt zo weinig. Je gaat tenslotte ook niet bij de moderne mens zijn schedel meten om zijn IQ te bepalen. Zou leuk zijn bij een sollicitatiegesprek.Smiley.toerist (overleg) 12 sep 2015 15:01 (CEST)

Ik zie dat het artikel Homo naledi al is aangemaakt.Smiley.toerist (overleg) 13 sep 2015 11:47 (CEST)

Tegensprekende bronnen

In Expansie buiten Afrika botst de Scientific American met de Midden oosten bron voor wat betreft de expansie uit Afrika.Smiley.toerist (overleg) 16 okt 2015 17:01 (CEST)

Mijn vermoeden is dat de moderne menssoort inderdaad al veel eerder Afrika heeft verlaten. Nieuwe technologieën, levenswijzen, cultuur, etc kunnen echter de oorspronkelijke migraties navolgen. Subtiele veranderingen in gedrag en sociale samenwerkingen, die misschien gedeeltelijk erfelijk zijn, kunnen zich snel verspreiden, maar zijn niet zichtbaar in fossielen. In meer recente geschiedenis ziet men bepaalde stammen zoals de Hunnen en Mongolen hun cultuur en ook erfelijk materiaal snel over grote afstanden spreiden. Binnen Afrika kunnen ook grote migraties plaats vinden als het klimaat en ecologie drastisch veranderd. Blijft allemaal speculatie en dit zal zo blijven zolang er geen tijdmachine gebouwd wordt of echt oude DNA (200.000 tot 100.000 BC) ontcijferd wordt.Smiley.toerist (overleg) 28 okt 2015 11:06 (CET)

Evolutie ogen

In het hoofdstuk permanente evolutie heb ik toch mijn sterke twijfels over de oogevolutie. Dat bij de evenaar veel meer licht is dan in het noorden valt te betwijfelen. In het oerwoud is er zeer weinig licht en de zon op sneeuw kan zeer sterk licht veroorzaken. In de tropen neem je dan aan dat de meeste mensen buiten de bossen leven anders klopt er geen bal van. Trouwens het interpreteren van de zeer complexe oerwoud beelden vereist veel meer informatieverwerking in de brein dan eentonige kale vlaktes.Smiley.toerist (overleg) 16 okt 2015 17:08 (CEST)

Ik heb er geen verstand van, maar heeft u hier misschien iets aan? Woodcutterty_|(?) 28 okt 2015 14:26 (CET)

Splitsing Neanderthal/Denisovan/homo Sapiens

De ontwikkelingen staan niet stil. Volgens 430.000 oude DNA zou de splitsing tussen de moderne mens en de Neanderthal/Denisovan eerder zijn. Ergens tussen 400.000 en 800.000 jaren terug. De Neanderthal en Denisovan mens zijn later gesplitst.

the scientist and betaalwebsite: nature.com

Ik denk dat wij een hoofdstuk moeten schrijven van latere mensensoorten. Er zit al een begin in het hoofdstuk Hybridisatie.Smiley.toerist (overleg) 16 mrt 2016 15:16 (CET)

Link naar zoogdieren

Ik wil in de geschiedenis een link vinden uit welke welke zoogdirenfamiliegroep de mens zich ontwikkelde. Er wordt iets gezegd over een gemeenschappelijke voorouders met vleermuizen maar die clad kan ik niet vinden in Zoogdieren.Smiley.toerist (overleg) 4 sep 2016 23:50 (CEST)

Nieuwe DNA studieresultaten

zie DNA hints at earlier human exodus from Africa. Hoe pakken wij dit op?Smiley.toerist (overleg) 23 sep 2016 00:54 (CEST)

Messinian Salinity Crisis and the Zanclean Flood

Hoe vertaal je dit in het Nederlands? De Messiaanse zoutgehalte crisis en de Zancleanvloed? Het heeft maar zijdelings te maken met de evolutie van de mens, maar het is wel nuttig te vermelden dat er tussen Afrika en Europa rond zes miljoen jaar geleden geen zeebarrière was. De diersoorten in Europa waaronder mogelijke menselijke voorouders konden zich naar Afrika verspreiden.Smiley.toerist (overleg) 10 jun 2017 13:20 (CEST)

Er is ook nog [dit] maar er geen enkel bron die de mogelijkheid vermeld van mensvoorouders migraties.Smiley.toerist (overleg) 10 jun 2017 13:26 (CEST)

Stamboom aan splinters

Misschien moet er een waarschuwing komen dat de menselijke stamboom naarmate er meer informatie binnenkomt ingewikkelder en onzekerder wordt, na het lezen van https://www.newscientist.com/article/mg23531400-500-who-are-you-how-the-story-of-human-origins-is-being-rewritten/ (Dit zit achter een betaalmuur), de Nederlandse versie is digitaal niet beschikbaar maar wel op papier afgedrukt in maart 2018 'Stamboom aan splinters'. Wij kunnen wel bij elk onderdeel van de lemma nuancering aanbrengen, maar heet zal blijven veranderen. https://newscientist.nl/nieuws/dna-testen-kunnen-nu-ook-modder/ doet mij wel hopen dat er voor het laatste deel van de stamboom wat meer duidelijkheid komt. https://newscientist.nl/nieuws/oeroud-dna-doet-menselijke-stamboom-wankelen/ is een begin.Smiley.toerist (overleg) 1 apr 2018 15:04 (CEST)

Dit is toch niets nieuws? Of had je de indruk dat dit alles tot nog toe in steen was gebeiteld? BoH (overleg) 1 apr 2018 15:14 (CEST)

Je heb gelijk het is 'oud nieuws', om de zoveel tijd wordt die stamboom omgegooit. Wel denk ik dat het verstandig is om bij de introductie een waarschuwing te geven dat de inzichten in de menselijke stamboom flink aan verandering onderhevig zijn. Een soort actualiteitswaarschuwing. Ondertussen heb ik een begin gemaakt om DNA-onderzoek aan te vullen.Smiley.toerist (overleg) 1 apr 2018 15:48 (CEST)

volgens de evolutietheorie

Moet dit echt nog erbij? Welke andere 'theorieën' zijn er nog? Bij het Creationisme (door god) is er geen evolutie, maar het het plots ontstaan van de mens. Als je dit toevoegt moet je eigenlijk de andere theorieën toelichten en opent je een pandora's box. Beter de toevoeging gewoon weglaten.Smiley.toerist (overleg) 17 feb 2019 23:59 (CET)

Mee eens. Evolutietheorie heb ik overigens altijd al een merkwaardig begrip gevonden, men spreekt toch ook niet over zwaartekrachttheorie? Ik heb de wijziging ongedaan gemaakt. Lampje (overleg) 18 feb 2019 07:38 (CET)

Gebruik slinger, pijl en boog

Een Slinger (wapen) is technisch gezien heel simpel en kan al vrij vroeg gebruikt worden voor de jacht en om dieren te verjagen. Helaas laat een sling geen archeologische sporen na. Pijlen en speren alleen in die mate dat er een stenen punt werd gebruikt. Een speer met een verharde scherpe houten punt (met vuur) kan echter al zeer effectief zijn. Denk ook aan het gebruik van doorns. Zijn er bronnen voor deze speculaties? Ik kan alleen iets vinden over rotschilderingen over het gebruik van een slinger. (https://books.google.nl/books?id=GG7-CpvlU30C&pg=PA162&lpg=PA162&dq=rock+paintings+sling&source=bl&ots=5lL-aLqzoN&sig=ACfU3U0rhTE9lHVeW7TAq0cvAfii2QePjg&hl=nl&sa=X&ved=2ahUKEwiMssSZqsPhAhWEZlAKHQQcAwIQ6AEwB3oECAUQAQ#v=onepage&q=rock%20paintings%20sling&f=false)Smiley.toerist (overleg) 9 apr 2019 17:26 (CEST)

Baby's in draagdoeken

Ik heb een hoofdstuk toegevoegd Evolutie van de mens#Baby's in draagdoeken.(tijdelijk onderaan geparkeerd) Kan jij er naar kijken? Er is geen rechtstreeks bewijs dat baby's in draagdoeken gedragen weren, maar alle hypothesen maken het voor mij zeer aannemelijk. In dit verband vind ik het artikel Hoofd (anatomie) verschrikkelijk incompleet.Smiley.toerist (overleg) 10 apr 2019 13:48 (CEST)

Dit soort speculatie hoort echt niet in dat artikel thuis. BoH (overleg) 10 apr 2019 13:59 (CEST)

De hele evolutie van de mens is grotendeels gebaseerd op indirect bewijs. Er zijn wat beenderen waar men eindeloos heel wat theorieën en familiebomen op bouwt. Beenderen zeggen op zich niets over intelligentie en sociale organisatie. En het verband tussen hersenvolume en intelligente is maar zeer beperkt. (zeker op individueel vlak) Gelukkig zijn er nu ook DNA bewijs, maar dat hangt ook af van allerlei veronderstellingen. Ik ben het met je eens dat je zelf niet moet gaan speculeren, maar de hypothesen van geleerden op dit gebied kunnen wel beschreven worden. De focus is tot nu toe veel over hoe volwassen mensen/dieren overleven, maar dat is zeker niet het hele verhaal. Hoe het nageslacht grootgebracht wordt is essentieel bij de evolutie van elke diersoort. Dat het hoofd van een pasgeborene maar 29% van een volwassen hoofd is, is veelzeggend. Voor een hoofd dat bij een pasgeborene naar verhouding groot t.o.v. de rest van het lichaam. Je kan alle theorieën over het rechtstaand lopen of het naakt zijn, ook allemaal met evenveel recht als speculatie afdoen.Smiley.toerist (overleg) 10 apr 2019 15:43 (CEST)

De kern van het verhaal zit hem in je laatste zin: met evenveel recht. Dat is niet het geval. Er is een overduidelijk verschil tussen decennia onderzoek naar fossiele skeletten en sporen die richting tweevoetigheid wijzen en een enkel proefballonnetje dat iemand opgelaten heeft en geen enkel spoor heeft achtergelaten. De dag dat er een 2,2 miljoen jaar oude draagdoek (2,1 miljoen jaar reken ik ook goed) wordt opgegraven, praten we verder, maar dit moet echt weg. BoH (overleg) 10 apr 2019 15:49 (CEST)

De 'proefballon' wordt al gedragen door 3 onafhankelijke primaire bronnen en als ik verder zoek zijn er waarschijnlijk nog meer bronnen te vinden. Het is zeker geen hoofdstroom in de paleoantropologie maar meer dan een proefballon. In de fossielen is de evolutie van tweevoetigheid te zien. Het 'waarom' daarvan is echter grotendeels speculatie (educated guess) door vele paleoantropologen. Bijvoorbeeld: Door rechtop te staan heeft de mens het voordeel van een beter overzicht in gras en licht begroeide terreinen. Hij is echter ook beter zichtbaar voor roofdieren. Dit soort speculaties kan je op geen enkele wijze onderbouwen door harde bewijzen. (En misschien zijn er heel andere redenen die wij nog niet kennen die deze evolutie kunnen verklaren) Er is met mensenbaby's in de evolutie van de mens toch wel iets dat uitgelegd moet worden. Na de geboorte is een klein kind voor meerdere jaren zeer kwetsbaar en hulpeloos. Het groot brengen van een kind is voor de ouders een zeer grote investering in tijd en energie, die goed beschermd moet worden tegen roofdieren. Bij de meeste dieren blijft de kroost maar zeer kort in het nest en bij grazers kunnen pasgeborenen al na minder dan een uur meelopen met de kudde. Door de ontwikkeling van de tweevoetigheid kunnen baby's hun voeten niet meer gebruiken om het lichaam van de moeder vast te grijpen. Zonder vacht wordt het sowieso al moeilijk om vast te grijpen zeker met nog slappe niet ontwikkelde armen. De moeders kunnen met een arm de baby's meedragen maar dat heeft zijn beperkingen en gevaar moeten beide armen beschikbaar zijn om zich te verdedigen met bijvoorbeeld een stok of speer. Een andere strategie is een goed verdedigbaar verblijfplaats te hebben waar volwassenen permanent aanwezig zijn om de jongeren te beschermen. Het punt is dat als je de draagdoeken hypothese verwerpt er wel een andere alternatieve hypothesen moeten zijn om uit te leggen hoe genoeg kwetsbare baby's kunnen overleven. (ik wil graag tegenargumenten zien) De stenen technologie die achterblijft is maar het topje van de ijsberg van de gebruikte technologie door onze voorouders. Zelf apen hebben al 'wegwerp' gebruiksvoorwerpen in het kenniscultuur opgenomen. De stelling van Taylor dat er een wisselwerking tussen technologie en de evolutie en dat beiden samen evolueerden ondersteun ik.Smiley.toerist (overleg) 11 apr 2019 10:47 (CEST)

Smiley, je bent gek op speculeren en plukt regelmatig her en der de nodige ideetjes vandaan. Dat kan erg leuk zijn en interessant voor verder onderzoek, maar betekent niet dat al die ideetjes voorin de bus mogen zitten. Alle andere hypotheses die je noemt, hebben meer grondslag dan dit idee en worden daarnaast ook veel genoemd in andere literatuur.
Wat je nu hebt gedaan, maakt dat een fringe-hypothese een prominent deel inneemt in het artikel over de evolutie van de mens en daarmee meer ruimte krijgt dan het verdient. Helemaal als je bedenkt dat het met evolutie zelf niets te maken heeft. Het heeft er dus echt niets te zoeken.
BoH (overleg) 11 apr 2019 14:10 (CEST)

Overigens is de wisselwerking tussen technologie en de evolutie niet iets wat ter discussie staat. Maar vooralsnog is er niets wat er op wijst dat de evolutie door de draagdoek anders is verlopen. We kunnen ook secties toevoegen over de technologie van tenten, gebreide sokken en papieren vliegtuigjes, maar het heeft hier niets te zoeken. BoH (overleg) 11 apr 2019 21:45 (CEST)

Ik ben het met je eens dat de titel en het onderwerp afleiden waar het wel gaat en ik daarom het hoofdstuk gaat herschrijven. In het artikel staat wel dat het brein driemaal zo groot is geworden. De gevolgen hiervan op evolutie lichaam van de vrouw, met diverse anatomische aanpassingen en het licht vervormbare kinderhoofd, worden niet toegelicht. De grootte van het hoofd bij de geboorte is ook bij de moderne mens nog steeds een probleem, met de vele keizersneden en de vele vrouwen die vroeger overleden bij de geboorte van hun kind. Evolutionair was het van belang om de grootte van het kinderhoofd zo klein mogelijk te houden en het brein grotendeels na de geboorte flink te laten doorgroeien. Het zegt al heel wat dat het hoofd van een pasgeborene ongeveer 29% is van een volwassen hoofd. Feitelijk worden de kinderen te vroeg geboren en zijn lichamelijk en mentaal nog weinig ontwikkeld. Het resultaat is bekend: Een 'moderne' pasgeborene is zeer passief (zie Baby#Pasgeborenen) en pas na 10 maanden begint de kruipfase ([bron]). Deze lange hulpeloze fase kan zich alleen evolutionair ontwikkelen als de volwassenen de veiligheid en zorg voor zo een lange periode kunnen geven. Vermits de baby zich niet kan vastklampen aan de moeder (de grijpreflex is er nog wel maar de voeten kunnen niet grijpen en het hoofd heeft ondersteuning nodig) moet de levenswijze zo aangepast zijn de meeste kinderen deze eerste kwetsbare fase overleven. Een draagdoek is hierbij een technisch hulpmiddel, die de moeder toelaat zich voor lange afstanden te verplaatsen en ook melk te geven. Een naakt kind kan snel afkoelen en moet ook beschermd worden tegen de kou. Bij andere dieren is de kwetsbare fase waarbij de nakomelingen in een beschermd nest verblijven zeer beperkt.Smiley.toerist (overleg) 11 apr 2019 22:03 (CEST)

Die draagdoek moet echt weg, daar is echt te weinig ondersteuning voor. Het ontbreken van grijpvoeten en afkoeling zijn een flinterdunne basis als onderbouwing. Op die manier wordt de volgende sectie dat het vliegtuig al uitgevonden moet zijn, want ze zaten ook in Amerika. Als jij het niet binnenkort weghaalt, dan zal ik dat doen. BoH (overleg) 11 apr 2019 22:44 (CEST)

Voorstel nieuw hoofdstuk: De evolutie van hoofd en gevolgen hiervan bij de geboorte en het vrouwenlichaam. Hierbij neem ik zaken over die hierboven besproken zijn. Ik moet nog brononderzoek doen over welke anatomische aanpassingen er zijn voor de combinatie van rechtop lopen en grote kinderhoofden in het geboortekanaal. Het licht vervormbaar kinderhoofd tijdens de bevalling (bron). De langere hulpeloze kindertijd neem ik op, maar hoe de ouders er mogelijk mee omgingen laat ik buiten beschouwing. Het draagdoek is er zeker gekomen, maar misschien nog niet in het begin van de evolutie twee miljoen jaar geleden.Smiley.toerist (overleg) 12 apr 2019 10:13 (CEST)

De grootte van het hoofd bij geboorte is zeker van belang voor de evolutie en verdient dus een sectie, net als de langere hulpeloze kindertijd. Als er breedgedragen hypotheses zijn over hoe de ouders daarmee omgingen, dan kunnen die ook opgenomen worden. Als het maar geen prehistorische buggies zijn. BoH (overleg) 12 apr 2019 14:42 (CEST)

Ik neem even een korte Wikibreak en ga volgende week verder. Interessant is en:Obstetrical dilemma en [[1]]. Deze [bron] is zeker bruikbaar voor het artikel Geboorte (leven). Hartelijk dank voor het constructief overleg.Smiley.toerist (overleg) 13 apr 2019 11:16 (CEST)

Uitgevoerd. Ondertussen is weer een nieuw mensensoort bijgekomen. LuzonmensSmiley.toerist (overleg) 17 apr 2019 15:43 (CEST)

Baby's in draagdoeken

(Tijdelijk uit het zicht geparkeerd)Smiley.toerist (overleg) 12 apr 2019 09:57 (CEST)

Volgens Timothy Taylor van de Bradford-universiteit gebruikten de vrouwen al heel vroeg (2,2 miljoen jaar geleden) draagdoeken, waardoor de baby's al vanaf de geboorte meegenomen konden worden. Een pasgeboren mensenkind is zeer kwetsbaar, hulpeloos en kan zich niet zelfstandig verplaatsen. Het hoofd van het kind doorgroeien in een beschermde omgeving buiten de baarmoeder. Hiermee wordt de beperking van de maximale hoofdgrootte door het geboortekanaal omzeild. Bij mensen is het hoofd bij de geboorte maar 29% van een volwassen hoofd. (Dit is bij chimpansees 47-48%.) Hierdoor is een pasgeborene minder ontwikkeld dan bij andere dieren. Bij veel andere dieren kunnen pasgeborenen al heel snel zichzelf verplaatsen maar blijven wel afhankelijk van de ouder voor voedsel, opvoeding en bescherming. Jonge apen (en waarschijnlijk onze voorouders) grijpen zich vast aan het lichaam/vacht van de moeder en gaan overal mee.

Draagdoeken/zakken hadden nog meer praktische doeleinden zoals het vervoer van spullen en voedsel.

Externe links aangepast

Hallo medebewerkers,

Ik heb zojuist 1 externe link(s) gewijzigd op Evolutie van de mens. Neem even een moment om mijn bewerking te beoordelen. Als u nog vragen heeft of u de bot bepaalde links of pagina's wilt laten negeren, raadpleeg dan deze eenvoudige FaQ voor meer informatie. Ik heb de volgende wijzigingen aangebracht:

• Archief https://web.archive.org/web/20181220230942/https://the-sieve.com/2013/02/09/great-moments-in-earth-history-the-messinian-salinity-crisis-and-the-zanclean-flood/ toegevoegd aan https://the-sieve.com/2013/02/09/great-moments-in-earth-history-the-messinian-salinity-crisis-and-the-zanclean-flood/

Zie de FAQ voor problemen met de bot of met het oplossen van URLs.

Groet.—InternetArchiveBot (Fouten melden) 30 apr 2019 16:32 (CEST)

Nieuwe vondst 210.000 jaar gelden

De moderne mens is eerder in Europa. Dan lijkt het mij logisch dat ie ook eerder in het Midden-Oosten was. Een oversteek over zee naar Zuid-Griekenland vanuit Afrika lijkt mij onwaarschijnlijk. De hele tijdslijn moet eens nagekeken worden.Smiley.toerist (overleg) 11 jul 2019 13:09 (CEST)

Ik denk dat je de tekst een beetje moet nuanceren; gezien dit bericht [2] in The Guardian (onderaan) is er gefundeerde twijfel aan de leeftijd. Zwitser123 (overleg) 11 jul 2019 15:03 (CEST)

Nuancering toegevoegd. Bij de 'twijfel' bron heb ik de artikelkop niet overgenomen (Is anders dubbel met de eerste bron).Smiley.toerist (overleg) 12 jul 2019 11:00 (CEST)

'In een grot in Zuid-Griekenland zijn moderne-mensbeenderen (sic) gevonden van minstens 210 duizend jaar geleden. Dit werd bepaald aan de hand van DNA-onderzoek.' Voor die uitspraak wordt dit artikel aangehaald. Daarin lees ik echter niet dat er DNA-onderzoek is verricht (integendeel, er wordt gespeculeerd over mogelijkheden om dit in de toekomst te doen), en ook in het eigenlijke onderzoeksartikel wordt daarvan niet gerept. 'Uranium-series analysis' is toch geen DNA-onderzoek? En waarom wordt geschreven dát het 'moderne-mensbeenderen van minstens 210 duizend jaar geleden' zijn, als collega-wetenschappers aan die conclusies twijfelen? Jeroen N (overleg) 12 jul 2019 14:27 (CEST)

Klopt, aangepast. Zwitser123 (overleg) 12 jul 2019 17:03 (CEST)

Ook energieverbruik is van belang voor inteligentie

Cerebral blood flow rates in recent great apes are greater than in Australopithecus species that had equal or larger brains en een minder techinische uitleg bij CNN: [3]. Ik dit morgen toevoegen bij hoofdstuk schedels.Smiley.toerist (overleg) 18 nov 2019 01:20 (CET)

De correlatie van hersengrootte met intelligentie is niet zo eenduidig. Wel kan je de 'encephalization quotient' uit Does Brain Size Matter?, Scientific American, 2016 gebruiken.Smiley.toerist (overleg) 20 nov 2019 12:56 (CET)