Overleg:Pajong

Palong?

Dit artikel omvat ook de meeste informatie op de pagina Palong. Ik kan voor die schrijfwijze geen enkele bron vinden; pajong of pajoeng komt daarentegen veel voor; ik het in het artikel alleen de meest gezaghebbende bronnen (WNT en KBBI) vermeld. Indonesië is zo rijk aan talen dat ik mij niet aanmatig met zekerheid te kunnen zeggen dat het woord palong in deze betekenis niet bestaat, maar het lijkt onweerlegbaar dat in het Nederlands pajong de meeste steun in betrouwbare bronnen heeft. Als er betrouwbare referenties voor palong zijn, lijkt het me goed deze schrijfwijze in dit artikel op te nemen. Wanneer die er niet zijn (misschien was er gewoon een kalong aan een palang blijven hangen :) ), stel ik voor de pagina Palang te verwijderen.MarcoSwart (overleg) 17 okt 2014 22:18 (CEST)

Songsong

In oude gouvernementele besluiten kom ik ook het woord "songsong" tegen als synoniem voor pajong / payong / pajoeng / zonnescherm. Kan iemand deze benaming bevestigen (of uitleggen wat het verschil is)? - Quistnix (overleg) 22 jan 2021 01:00 (CET)

Het gaat om hetzelfde voorwerp. Songsong is de benaming in het Javaans. --MarcoSwart (overleg) 23 jan 2021 11:11 (CET)

Dank je. Ik ben bezig met een overzicht te maken van de koloniale pajongs aan de hand van gouvernementele besluiten die via Delpher zijn te raadplegen. De pajong maakte deel uit van een verzameling "eeretekens", zoals een rotan met zilveren of gouden knop en een kwispeldoor (uitsluitend voor de hogere functies). Er is een grote verscheidenheid geweest aan functies waarbij een bij GB vastgelegde pajong hoorde. Een greep hieruit: belastinginners, kassiers, mijnopzichters, leraren, cipiers en zelfs zendelingen - Quistnix (overleg) 23 jan 2021 18:19 (CET)

Een interessante regeling over het gebruik van songsongs is hier te vinden. Ook in andere stukken wordt nadrukkelijk gerefereerd aan het gebruik van de pajong door inlandsche personen. = Quistnix (overleg) 23 jan 2021 19:12 (CET)

Idem hier. In dit voorschrift wordt ook het uiterlijk van de pajong voor een "verdienstelijk inlandsch onderwijzer" beschreven. Quistnix (overleg) 23 jan 2021 19:19 (CET)

Zo'n overzicht lijkt me heel interessant. Het kan nog wel wat voeten in de aarde hebben. De regelingen sloten niet alleen aan bij de doelstellingen van de koloniale overheid, maar ook bij de plaatselijke tradities: vandaar dat je op Java de term songsong tegenkomt. Het koloniale bestuur heeft zich bovendien geleidelijk over de archipel verspreid. Het lijkt me nog best een opgave om alle regels op dit punt te inventariseren. --MarcoSwart (overleg) 25 jan 2021 00:26 (CET)

Afschaffing in 1905?

Opvallend is dat in 1927 nog een songsong wordt beschreven, terwijl die volgens het artikel in 1905 waren afgeschaft. Quistnix (overleg) 23 jan 2021 19:23 (CET)

In aanvulling hierop meen ik in dit stuk te lezen dat de pajong in 1905 uitsluitend was afgeschaft voor Europese ambtenaren en niet voor inlandse. Of lees ik dat verkeerd? - Quistnix (overleg) 23 jan 2021 19:37 (CET)

Het bestuursstelsel van Nederlands-Indië was uitdrukkelijk dualistisch vormgegeven. Er was een Inlands Bestuur door inheemsen, geënt op traditionele vormen en dus ook niet uniform voor de hele archipel. Daarnaast stond het Binnenlands Bestuur door mensen van Europese afkomst die via residenten en assisten-residenten grote invloed op de bovenlaag van het inheems bestuur en de inheemse rechtspraak uitoefende.

De pajong als onderscheidingsteken bestond in het inheemse bestuur al voor de koloniale tijd als een vanzelfsprekende traditie. Wat het kolonialisme met zich meebracht is alleen een wettelijke regeling wie welke pajong mocht voeren. Ook later ontstane functies binnen het Inlands Bestuur konden een plaats krijgen in deze regeling. Een functie als dorpshoofd was een functie in het inheems bestuur, vervuld door een inlander. Het was geen functie in het Binnenlands Bestuur, laat staan een hoge. En het klopt: voor het Inlands Bestuur is de pajong in 1905 niet afgeschaft. Maar de tekst ging ook over het Binnenlands Bestuur. Meer informatie over hoe het koloniaal bestuur de pajong binnen het Inlands Bestuur gebruikte is uiteraard prima.

Daarnaast is het bijzonder dat de pajong ook enige tijd als onderscheidingsteken voor hoge ambtenaren in het Binnenlands Bestuur is gebruikt. Dit is afgeschaft door Van Heutsz, die eigenlijk ook een eind wilde maken aan het dualisme, zodat voor inlanders ook een loopbaan in het Binnenlands Bestuur mogelijk zou worden. Dit laatste stuitte echter op teveel verzet. De hogere functies bleven vrijwel tot het eind voorbehouden aan Europeanen, vaak nog met een voorkeur voor Nederlandse academici. Het lijkt me ongewenst dat we dit dualisme door algemenere omschrijvingen laten verdwijnen. --MarcoSwart (overleg) 25 jan 2021 00:05 (CET)

Uit wat ik lees maak ik er niet helemaal hetzelfde uit op. De stukken uit die tijd maakten onderscheid tussen Europeanen, "inlanders" en Chinezen en die drie groepen werden absoluut niet gelijk behandeld en beloond. Er wordt bepaald wat de salarissen zijn voor Europeanen vs. inlanders, waarover het vooroordeel bestond dat laatstgenoemden lui waren, wat ook meteen in de beloning tot uiting kwam. De pajong en het bijbehorende gevolg werden (soms impliciet) uitsluitend aan inlanders toegestaan en dan nog voornamelijk aan inwoners van Java en Madoera, waar de traditie het sterkst was. Men wilde op sommige functies een lokale inwoner hebben, liefst uit een adellijke familie, en de pajong was een middel om juist die personen aan te trekken, omdat dat de functionaris automatisch aanzien gaf. Iemand van aanzien die de mensen vaccineert wordt veel sneller geaccepteerd dan iemand die een dergelijk symbool niet voert, dat is een goed argument wanneer het belang van vaccinatie groot is. In principe stonden veel functies (volgens de stukken) echter open voor andere bevolkingsgroepen, die het recht op zo'n statussymbool niet kregen. Dat wordt ook vaak zo vermeld, zeker in de latere stukken. Ik vind je nogal stellig in uitspraken die ik niet geheel kan onderschrijven aan de hand van de stukken die ik zelf heb gelezen. Quistnix (overleg) 27 jan 2021 19:01 (CET)

Een goed onderbouwde maar beknopte uiteenzetting over het dualisme en de strijd daaromheen is te vinden in De waaier van het fortuin (ISBN 9012089743), pp. 368-373. Het zou mij helpen als je aangeeft over welke vindplaatsen je het hebt als het gaat om "functies die open staan voor andere bevolkingsgroepen". Functies in het Inlands Bestuur werden vervuld door inlanders. Functies bij het Binnenlands Bestuur door Nederlanders. Bij de gespecialiseerde diensten van de centrale overheid in Batavia werd zeker aan het eind van de koloniale periode breder gerekruteerd, maar dat waren weer geen functies waaraan pajongs werden verbonden. Kun je mij aangeven waar je verder nog iets waarneemt dat niet strookt met wat ik naar voren heb gebracht? --MarcoSwart (overleg) 27 jan 2021 23:45 (CET)