Overleg:Vanderwaalsstraal

Waarom heeft dit lemma een volstrekt ongebruikelijke naam gekregen? Er is geen hond die van de achternaam Van der Waals een bijvoeglijk naamwoord maakt. Dat is erg on-Nederlands. Zelfs de Duitsers wier taal dat soort grappen eerder toelaat doen het niet met deze naam.

Jcwf 9 feb 2009 04:13 (CET)

De Polen, Slovenen en Finnen doen het anders ook. Op Google vind ik 367 referenties naar "Van der Waalse straal" en slechts 123 naar "Van der Waals straal". Dus zo ongebruikelijk lijkt me dit niet. Ook "Bohrse straal" is bijvoorbeeld in gebruik.--Mrgreen71 18 feb 2009 00:14 (CET)

In het Fins staat er geen bijvoeglijk naamwoord maar een genitief: "straal van Van der Waals", letterlijk vertaald.

--Flinus 24 mrt 2009 15:41 (CET)

... en de Slavische talen hebben ook een genitiefconstructie. Maar dat zegt allemaal niets: in de ene taal kan zoiets wel (het Duits inderdaad) en in de andere niet. In het Nederlands kan het bijna nooit, zo'n bijvoeglijk naamwoord. Het Nederlands maakt meestal samenstellingen. Zo heeft Van Dale een lemma vanderwaalskracht. Dat lijkt mij het juiste model. Fransvannes 24 mrt 2009 16:00 (CET)

In Google ook 110 treffers Vanderwaalsstraal. Maiella 24 mrt 2009 16:22 (CET)

Niettemin kómt Van der Waalse straal klaarblijkelijk voor [1]. Het lijkt er bijna op dat dit met name op Belgische sites het geval is (en niet de eerste de beste!), maar ik heb te weinig gegevens om deze gissing te kunnen onderbouwen. Zou een vraagje aan de FOM [2] uitkomst kunnen bieden? Vriendelijke groet, Bessel Dekker 24 mrt 2009 22:53 (CET)

Zo vaak nu ook weer niet (op Internet dan) De 367 versus 110 treffers leveren een ander beeld op indien Wikipedia uit de zoekresultaten wordt gefilterd: 4x "van der waalse straal". "van der waals straal" komt op 16x, "vanderwaalsstraal" op 59x. Niels^? 24 mrt 2009 23:01 (CET)

Ik wilde geen uitspraak doen over frequentie, maar dacht dat de vraag eerder was of beide vormen, dan wel een van beide vormen, juist (in de zin van: "binnen de discipline geaccepteerd") waren/was. Daarover geven de aantallen volgens mij geen uitsluitsel. Vriendelijke groet, Bessel Dekker 24 mrt 2009 23:08 (CET) PS Inderdaad komen ook Bohrse straal en Bohrse baan voor. Dit lijkt mij een bescheiden kanttekening bij Frans' bijdrage: de wat germanistisch aandoende combinaties schijnen wel voor te komen, en aangezien ik geen fysicus ben, kan ik er niet echt een deskundig oordeel over vellen. Vriendelijke groet, Bessel Dekker 24 mrt 2009 23:12 (CET)

Het was dan ook niet specifiek een reactie op jouw tekst, jij gooch/gelt niet met getallen (cfr ook bewerkingssamenvating "beter gegooch/gel"). Ik heb het even iets anders opgeschreven. mvg, Niels^? 24 mrt 2009 23:15 (CET)

Akkoord! Overigens geeft de Woordenlijst wel uitdrukkelijk vanderwaalskracht [3], niet alleen Van Dale dus. Maar of je dat daarmee tot "model" mag verheffen, en welke geldigheid heeft zo'n model dan? Vriendelijke groet, Bessel Dekker 24 mrt 2009 23:19 (CET)

• Moet (gewoon) zijn: Vanderwaalsafstand resp. -straal (met 2 ss'en), zoals Einsteinring, Amperemeter, Blochvector, Vandegraaffgenerator etc. D.A. Borgdorff \ 86.83.155.44 24 mrt 2009 23:47 (CET)
  • Hier ben ik het wel mee eens. Vanderwaalsstraal en -afstand zijn onmiddellijk gerelateerd aan de vanderwaalskracht. Overigens ging de voorgaande discussie om twee punten: (1) de achternaam zónder spaties schrijven, en (2) gebruik van de achternaam als bijvoegelijk naamwoord. - Maiella 25 mrt 2009 00:05 (CET)
    • Uiteraard leg ik mij graag neer bij de grotere (veel grotere) expertise van collega Borgdorff! Bessel Dekker 25 mrt 2009 01:02 (CET)

Naar analogie:Vanderwaalsbinding en vanderwaals-interactie. Met m.i. één uitzondering: Van der Waalsvergelijking. - Maiella 25 mrt 2009 01:59 (CET)

Vanwaar precies die laatste uitzondering, Maiella? Fransvannes 26 mrt 2009 11:05 (CET)

"Van der Waalsvergelijking" bekijk ik hetzelfde als de Laplace-operator, de Wet van Boyle en andere voorbeelden in de Categorie:Natuurkundige wetten. Zo'n wet is rechtstreeks aan de betreffende persoon gerelateerd, reden waarom hoofdletters (en spaties) worden gebruikt. - Maiella 26 mrt 2009 14:52 (CET)

Ik begrijp de gedachtegang, maar Van Dale neemt een heel aantal wetten en doctrines op die niettemin een kleine letter krijgen: monroeleer, brezjnevdoctrine, trumandoctrine. Zijn deze politieke begrippen minder direct aan hun naamgever gerelateerd dan de vanderwaalsvergelijking aan Van der Waals? Ik betwijfel dat. Fransvannes 26 mrt 2009 16:32 (CET)

Ik zie het als een andere schrijfwijze voor "Vergelijking van Van der Waals", begrijpelijk om de "van Van" constructie te omzeilen. De constructie "Wet van Xxxx", "Vergelijking van Xxx" e.d. wordt vaker gebruikt. - Maiella 26 mrt 2009 19:42 (CET)

Het is een andere constructie, die inderdaad een andere schrijfwijze oplevert. Zie dit onderdeel van het Groene Boekje en vergelijk downsyndroom met syndroom van Down. Fransvannes 26 mrt 2009 19:45 (CET)

Laat ik eens een andere ingang kiezen: Het is de naam van een natuurkundige vergelijking, een vergelijking die is bedacht door prof. Van der Waals. - Maiella 27 mrt 2009 02:56 (CET)

Op analoge wijze zijn het montessorionderwijs door Maria Montessori en de brezjnevdoctrine door Leonid Brezjnev bedacht. Fransvannes 27 mrt 2009 09:24 (CET)

Wat doen we trouwens met Newton? Is Newtonse vloeistof (Duitsachtig) aanvaardbaar of is het toch Newtoniaanse vloeistof (Engelsachtig) of kan Newton beter ook deel van een samenstelling zijn, zoals in newtonvloeistof? Fransvannes 26 mrt 2009 11:05 (CET)

• Daarbij zou ik voor Newtonse vloeistof pleiten. En dat alweer op grond van argumentatie zoals ik die hierboven verdedigde: fysica is mijn expertisegebied niet, en ik denk dat dit voor vele taalkundigen en in taal geïnteresseerden geldt. Wat ik als technisch vertaler in zo'n geval zou doen, zou ik hier ook bij het benoemen doen: bij de vakdeskundigen te rade gaan. Enig gegoogel wijst uit dat Newtonse vloeistof het meest frequent voorkomt. De vraag wordt dan: Hoe beoordelen we de plaatsen waar die uitdrukking voorkomt? Er lijken nogal wat universitaire websites bij te zijn, en dat lijkt me een goed argument, kwalitatief en niet zozeer kwantitatief, om voor Newtonse vloeistof te kiezen.
• Anders gezegd: het lijkt erop dat dit een "vakterm" is, en daaraan moeten we niet willen tornen. Nogmaals: lijkt erop. Wellicht zijn er forse tegenargumenten?
• Overigens komt ook newtonvloeistof wel voor (mét diverse spellingvarianten die we gevoeglijk kunnen verwerpen: hoofdletter, koppelteken; zover hoeft onze schatplichtigheid aan de vakdeskundigen nu ook weer niet te gaan, dunkt me). Persoonlijk vind ik newtonvloeistof fraai, maar dat is dus niet aan de orde. Vriendelijke groet, Bessel Dekker 26 mrt 2009 22:51 (CET)

Denk in dit geval dan eens aan graden van Celsius / Fahrenheit, omgezet naar Fahrenheitgraden en Réaumurgraden ("kl." = celsiusgraad?) en iets anders de kelvinschaal, newtonmeter (die vloeistof is ietwat uitzonderlijk: meer specialistisch geval: newtoniaans = ongebruikelijk newtons(e) beter aaneengeschreven ook het beste, maar in dgl. gevallen sterk afhankelijk van de locale of betreffende vakterminologie) & wattuur. Ik zou zeggen dat Maiella met nuancering zeker een punt heeft; niet alles valt onder strikte wetten der Taalunie of "taal-unie" of "Genootschap onzer Taal" of enfin. Met groet D.A. Borgdorff | 86.83.155.44 27 mrt 2009 03:40 (CET)

• Dank voor de verduidelijking, collega Borgdorff. Ook ik betoog hierboven overigens al luidkeels dat wij ons hier naar de vakterminologie moeten richten, niet naar taalinstituten.
• Ik zou nooit voorstander zijn van celsiusgraad, natuurlijk: Celsius is hier toch een eenheid, genoemd naar de man? Daarentegen weer wel, bijvoorbeeld: celsiusthermometer, zijnde er een die het celsiussysteem volgt. Dan gaat het niet om de eenheid, maar om het systeem/de thermometer volgens de heer (niet: de eenheid) Celsius.
• Vergelijkbaar: "een kracht van 3,978 Newton" (als je die eenheid hier al al voluit wilt schrijven), maar nooit en te nimmer een vloeistof Newton. Vriendelijke groet, Bessel Dekker 27 mrt 2009 13:45 (CET)