Gebruiker:Tom Meijer/Bronnen&Verwijzingen

Aan deze tekst werk ik voorlopig nog. De inhoud is dus aan verandering onderhevig.

Bronverwijzing in Wikipedia: Het schrijven van een nieuw lemma en het toevoegen van informatie aan een bestaand lemma kan niet vanuit het niets gebeuren. Het kan zijn dat de schrijver zoveel van het onderwerp weet dat alles uit het hoofd wordt opgeschreven en dat niet wordt aangegeven waar die kennis op gebaseerd is. Het moet echter altijd duidelijk zijn waar de gegeven kennis, gegevens en informatie (verder afgekort tot KGI) op gebaseerd is.
Wikipedia is een samenwerkingsproject van min of meer anonieme amateurs. Er zullen mensen zijn met heel veel kennis op een bepaald terrein, waaronder zelfs mensen die op academisch niveau gezaghebbend geschreven hebben, maar op andere terreinen zijn zij net zo 'onwetend' als ieder ander. Omdat in principe niet uit te maken is wie op welk gebied een 'echte' specialist is, moeten we er van uit gaan dat niemand dat met zekerheid op enig gebied is. Daarin verschilt Wikipedia wezenlijk van een 'klassieke' encyclopedie: daar zijn de schrijvers specialisten op de gebieden waaraan zij hebben bijgedragen. In een gewone encyclopedie kan daarom worden volstaan met een bescheiden literatuurlijst die niet is opgebouwd uit specifieke verwijzingen. Omdat in Wikipedia niet kan worden uitgegaan van de veronderstelling dat ieder lemma door een specialist op dat gebied is geschreven zijn specifieke verwijzingen daar wel noodzakelijk. Brongebruik in Wikipedia kan daardoor niet met brongebruik in een gewone encyclopedie vergeleken worden.

Verwijzen moet

Hoewel veel gebruikers van mening zijn dat de lezer niet vermoeid moet worden met een tekst die 'voortdurend' onderbroken wordt door verwijzingen, zijn verwijzingen naar externe bronnen waaruit de KGI afkomstig is dus toch noodzaak. Verwijzing naar bronnen buiten Wikipedia waarin de informatie is te vinden die in het lemma gegeven wordt, is noodzakelijk om aan te geven dat het lemma niet door de schrijver tijdens het schrijven zelf bedacht is (waarmee trouwens niets over de kwaliteit gezegd is!). Het mag in de terminologie van Wikipedia geen 'eigen werk' zijn. Externe verwijzingen moeten het de lezer mogelijk maken de juistheid van het gebodene te controleren met behulp van externe bronnen waardoor tevens duidelijk kan worden dat niet van eigen werk sprake is.

Eerst interne verwijzingen "Wikilinks"

Veel informatie die verduidelijking behoeft, bv verklaringen van gebruikte termen, is al op Wikipedia te vinden. Hiervoor kunnen interne verwijzingen of zgn 'wikilinks' worden gebruikt. Die worden simpel gemaakt door de betreffende term binnen dubbele vierkante haken te zetten:

[[broncode]]

geeft: broncode
Als de term 'broncode' waarnaar verwezen wordt slecht in de tekst past en men daarom een ander woord gebruikt, bv 'programmeercode', dan kan als volgt toch naar de betreffende term verwezen worden:

[[broncode|programmeercode]]

geeft: programmeercode
In beide gevallen kleurt de link blauw als signaal dat de pagina waarnaar verwezen wordt daadwerkelijk bestaat.
Op deze wijze kunnen ook links naar nog niet bestaande pagina's gemaakt worden als men van mening is dat er eigenlijk wel zo'n pagina zou mooeten zijn. De gemaakte link is dan rood in plaats van blauw, ten teken dat de pagina nog gemaakt moet worden. Klikt men op zo'n link dan komt men op een pagina waarop gemeld wordt dat de betreffende pagina nog niet bestaat en de vraag of men die wil aanmaken.

Voor interne verwijzing naar verwante onderwerpen of meer informatie over hetzelfde onderwerp kan met het volgende sjabloon:

{{Zie ook|Zie voor meer informatie het artikel [[Eemien]].}}

Dit ziet er als volgt uit:
tekst, tekst, tekst

Zie voor meer informatie het artikel Eemien.

tekst, tekst, tekst
Vaak wordt dit sjabloon aan het begin van een paragraafje direct onder de paragraafkop geplaatst.

Wat is 'eigen werk'

Wikipedia is een encyclopedie en in een encyclopedie wordt bestaande KGI gerangschikt en beschikbaar gemaakt. Bestaat die KGI buiten de encyclopedie niet dan wordt die in de encyclopedie voor het eerst gepubliceerd (bekend gemaakt) en dat is niet waar een encyclopedie voor bedoeld is. Degeen die die nieuwe KGI toevoegt, publiceert daarmee in de terminologie van Wikipedia 'eigen werk'.

Over wat 'eigen werk' precies is, bestaan bij gebruikers op Wikipedia veel misverstanden maar het is in principe heel simpel: Een lemma bevat (of is) eigen werk als de KGI niet gebaseerd is op elders gepubliceerd materiaal en geheel bestaat uit nieuwe KGI die door de lemmaschrijver 'ter plekke' in het lemma is vastgelegd (bekend gemaakt). De KGI die in het lemma wordt gegeven is dus geheel nieuw en is buiten Wikipedia in gepubliceerde vorm niet aanwezig. Om 'aan te tonen' dat geen sprake is van 'eigen werk' is het geven van verwijzingen naar bronnen buiten Wikipedia essentieel.

Het gaat er vervolgens niet om wie de auteur van de opgegeven bron is. Het kan zelfs zo zijn dat een auteur van een lemma verwijst naar een elders gepubliceerd verhaal waar zij/hij zelf de auteur van is. Dat is weliswaar door de auteur geschreven maar het is geen 'eigen werk' in de wikipediadefinitie want in gepubliceerde vorm buiten Wikipedia al aanwezig. Wel is het zo dat er een stroming binnen Wikipedia is die beseft dat dit geen 'eigen werk' conform de Wikipedianormen is, maar dat een auteur er desondanks beter niet naar kan verwijzen omdat dat op zgn 'zelfpromotie' zou lijken. Een artikel dat in een (wetenschappelijk) tijdschrift is geplaatst, wordt echter normaliter niet zo maar geplaatst: er vindt bij heel veel tijdschriften een overweging plaats of bij het aangeboden artikel sprake is van 'goed werk', dat de aangedragen gegevens en ideeën 'nieuw' en 'origineel', de redeneringen in orde zijn, etc. Dat gebeurt bij zgn 'peer reviewed' tijdschriften maar dat gebeurt zeker ook bij tijdschriften die dat systeem van beoordeling niet toepassen. Een dergelijk artikel niet willen accepteren als bron komt neer op een desavouering van de tijdschriftredactie en degenen die het verhaal beoordeeld hebben.

Het is wel terecht dat men niet bij voorkeur en alleen naar eigen publicaties zou moeten verwijzen: als over een onderwerp veel goede literatuur bestaat dan ligt dat niet voor de hand.

Waar naar verwijzen

Buiten de aanwezige KGI moeten de kernwoorden (in volgorde van afnemende belangrijkheid) voor een goede bron zijn: vastgelegd, beschikbaar en of raadpleegbaar, vindbaar.

1. Vastgelegd: Het heeft geen zin te verwijzen naar iets wat niet is vastgelegd want dan ontbreekt elke mogelijkheid op controle. Vastlegging wordt het best gewaarborgd in gedrukte vorm. Dus in boeken, tijdschriften, rapporten, etc.: zgn 'publicaties'.
2. Beschikbaar: Iets mag niet 'confidentieel' (geheim) zijn en moet 'openbaar' toegankelijk zijn. Van zeer dure wetenschappelijke tijdschriften is de beschikbaarheid voor de meeste mensen zonder directe toegang belabberd.
3. Vindbaar: dit is een relatief begrip. Publicaties kunnen uitverkocht raken of zelfs alleen antiquarisch en daardoor heel zeldzaam (of zeer prijzig) zijn.

Hoe verwijzen: is er een standaard?

Helaas is er op wikipedia geen standaard voor het weergeven van literatuurverwijzingen. Het belangrijkste is dat binnen een lemma en het liefst binnen een verwante groep van lemma's verwijzen steeds op dezelfde manier geschiedt: dezelfde informatietypen moeten steeds gegeven worden. Dit geldt voor de inhoud maar ook voor de vorm.

Inhoud:

Voorbeelden

• Duistermaat, L., 1990. Slakken in de groeve Belvédère vertellen. Natuurhistorisch Maandblad, 79: 212-218.
• Ginkel, E. van, Roebroeks, W., ongedateerd. De eerste Nederlanders. Folder Stichting Belvédère, 8 pp; Opmeet BV, Den Haag.
• Jong, J. de, 1991. Pollen-analytical investigation on sediments of Pleistocene age at Wageningen (The Netherlands). Mededelingen Rijks Geologische Dienst, 46: 65-70.
• Kolfschoten, T. van, 1985. The Middle Pleistocene (Saalian) and Late Pleistocene (Weichselian) mammal faunas from Maastricht-Belvédère, (Southern Limburg, The Netherlands). Mededelingen Rijks Geologische Dienst, 39: 45-74.

Externe verwijzingen naar informatie op het internet

Hier kunnen twee belangrijke categorieën onderscheiden worden:

1. De gegeven KGI bestaat alleen in digitale vorm en is alleen op het betreffende web-adres aanwezig.
2. De gegeven KGI is zowel digitaal als in op papier gedrukte vorm beschikbaar. Dit kan betekenden dat de volledige KGI in vergelijkbare opmaak als bij de papieren versie direct op het scherm wordt getoond. Het kan ook gaan om een link naar een digitaal bestand (meestal als pdf) dat vervolgens gedownload kan worden om het op de eigen computer te kunnen bekijken. Het komt ook steeds meer voor dat oorspronkelijk alleen in gedrukte vorm beschikbare literatuur gescand is en op internet in digitale vorm verkrijgbaar is. Daarnaast worden allerlei gedrukte documenten tevens direct in digitale vorm op internet geplaatst.

Over sjablonen

De volgende sjablonen zijn beschikbaar:

 {{bron|bronvermelding=
 (BRONTITEL)
 (BRONTITEL)
 (BRONTITEL)
 }}

Zie ook

• Wikipedia:Bronvermelding
• Help:Referenties en voetnoten
• Wikipedia:Bronvermelding in Harvardstijl
• Wikipedia:Betrouwbaarheid van bronnen
• Wikipedia:Onbetrouwbare bronnen

• Wikipedia:Verifieerbaarheid
• Wikipedia:Geen origineel onderzoek
• Wikipedia:Neutraal standpunt
• Wikipedia:Onenigheid over de neutraliteit

• Discussie op en-wiki