Naar inhoud springen

Lijst van oorlogen in de zuidelijke Lage Landen (1560–1829)

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Overzicht van grote territoria in de zuidelijke Lage Landen 1715–1789

Dit is een lijst van oorlogen die in de zuidelijke Lage Landen plaatsvonden van 1560 tot 1829.

In tegenstelling tot de 'Noordelijke Nederlanden', waar een groep verenigde provinciën en steden zijn onafhankelijkheid verklaarde in 1581 en de Republiek der Verenigde Nederlanden zou worden in 1588, bleven de zuidelijke Lage Landen gedurende deze gehele periode afhankelijke territoria binnen het Heilige Roomse Rijk of werden veroverd door Frankrijk. Deze niet-soevereine gebieden waren onder meer de Zuidelijke Nederlanden (Spaanse Nederlanden tot 1715, Oostenrijkse Nederlanden tot 1795, eigendom van het Huis Habsburg), het Prinsbisdom Luik (tot 1795), het Abdijvorstendom Stavelot-Malmedy (tot 1794), het Sticht Kamerijk en de Rijksstad Kamerijk (tot 1678), het Vorstendom Sedan (tot 1651), het Hertogdom Bouillon (tot 1795) en enkele westelijke delen van het Hertogdom Gulik (tot 1795). Naast deze grote gebieden waren er ook talrijke kleine politieke entiteiten zoals het Graafschap Edingen (tot 1569), de Rijksheerlijkheid Kessenich (tot 1784), het Hertogdom Aarschot, het Hertogdom Hoogstraten, het Graafschap Horn, de Tweeherigheid van Maastricht, de Redemptiedorpen, de Graafschap van de Vroenhof (allemaal tot 1795) enzovoort. Tijdens de Brabantse en Luikse Revoluties (1789–1791) verkregen de Verenigde Nederlandse Staten en de Luikse Republiek kortstondig de facto onafhankelijkheid, maar werden niet erkend voordat de Habsburgers hun macht herstelden; kort daarop veroverden de Franse Revolutionaire legers Franse veldtocht in de Nederlanden alle zuidelijke Lage Landen en annexeerde ze in 1795 bij de Eerste Franse Republiek. De meeste Lage Landen werden in 1815 verenigd in het nieuw opgerichte Verenigd Koninkrijk der Nederlanden onder het Huis Oranje-Nassau, in personele unie met het nieuw opgerichte Groothertogdom Luxemburg, totdat de Belgische Revolutie uitbrak in 1830.

Begin Eind Naam conflict Partijen Uitkomst
Combatant 1 Combatant 2
1566 1648 Tachtigjarige Oorlog
(ook Nederlandse Opstand genoemd)
(vermengd met Dertigjarige Oorlog)
Spaanse Rijk (incl. Spaanse Nederlanden)
Portugese Rijk (1580–1640)
Oostenrijkse Habsburgers (1598–1621)
Staatsen (incl. Vlaanderen, Brabant, Namen,
Mechelen, Henegouwen, Artesië, etc. c. 15761585)

Koninkrijk Engeland (1585–1604, 1625–30)
Koninkrijk Frankrijk (1596–8, 1635–48)

Vrede van Münster
  • Republiek der Verenigde Nederlanden wordt onafhankelijk
  • Zuidelijke Nederlanden blijven Spaans
1593 1595 Veldtochten naar Luxemburg
(onderdeel van de Tachtigjarige Oorlog)
Spaanse Rijk (incl. Spaanse Nederlanden)
Prinsbisdom Luik (1595)[noot 1]
Republiek der Verenigde Nederlanden
Hertogdom Bouillon
Spaanse overwinning
  • Nederlandse en Bouillonese troepen trekken zich terug
1635 1659 Frans-Spaanse Oorlog (1635-1659)
(voortgekomen uit de Dertigjarige Oorlog)
Spaanse Rijk (incl. Spaanse Nederlanden)
Heilige Roomse Rijk (1635–48)
Modena en Reggio (1635–46)
Engelse royalisten (1657–59)[noot 2]
Koninkrijk Frankrijk
Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (1635–48)
Engelse Gemenebest (1654–59)
Hertogdom Savoye
Modena en Reggio (1647–49, 1655–59)
Parma en Piacenza (1635–37)
Vorstendom Catalonië (1640–41)
Catalaanse Republiek (1641)
Co-belligerent

Koninkrijk Portugal (1640–59)[noot 3]

Franse overwinning

delen van Luxemburg (inclusief Montmédy en Thionville), de Trois-Évêchés en Sedan

  • Engeland verwerft Duinkerke, maar verkoopt het aan Frankrijk in 1662
1667 1668 Devolutieoorlog Spaanse Rijk (incl. Spaanse Nederlanden)
Triple Alliantie:
Koninkrijk Frankrijk Vrede van Aken (1668)
1672 1678 Hollandse Oorlog
(vermengd met de Derde Engels-Nederlandse Oorlog)
(vermengd met de Schoonse Oorlog)
Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
Brandenburg-Pruisen
Spaanse Rijk (incl. Spaanse Nederlanden)
Opper-Lotharingen (vanaf 1673)
Heilige Roomse Rijk (vanaf 1673):

Denemarken–Noorwegen (vanaf 1675)

Koninkrijk Frankrijk
Koninkrijk Engeland (1672–74)
Prinsbisdom Münster (1672–74)
Keurvorstendom Keulen (1672–74)
Koninkrijk Zweden (vanaf 1674)
Onbeslist
1683 1684 Frans-Spaanse Oorlog (1683-1684) Heilige Roomse Rijk
Spaanse Rijk (incl. Spaanse Nederlanden)
Republiek Genua
Koninkrijk Frankrijk Franse overwinning
1688 1697 Negenjarige Oorlog Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
Koninkrijk Engeland
Heilige Roomse Rijk:

Spaanse Rijk (incl. Spaanse Nederlanden)
Koninkrijk Portugal
Koninkrijk Zweden
Hertogdom Savoye


Stavelot-Malmedy[noot 4]

Koninkrijk Frankrijk Vrede van Rijswijk
1701 1714 Spaanse Successieoorlog Oostenrijk
Groot-Brittannië
Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
Koninkrijk Pruisen
Koninkrijk Portugal
Kroon van Aragon
Hertogdom Savoye
Koninkrijk Frankrijk
Spaanse Rijk (incl. Spaanse Nederlanden)
Keurvorstendom Beieren
Hongaarse rebellen
Vrede van Utrecht (1713–5)
Vrede van Rastatt (1714)
1718 1720 Oorlog van de Quadruple Alliantie Oostenrijk (incl. Oostenrijkse Nederlanden)
Koninkrijk Frankrijk
Groot-Brittannië
Hertogdom Savoye
Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
Spaanse Rijk Geallieerde overwinning
1740 1748 Oostenrijkse Successieoorlog Oostenrijk (incl. Oostenrijkse Nederlanden)
Groot-Brittannië
Keurvorstendom Brunswijk-Lüneburg
Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
Saksen (1743–45)
Koninkrijk Sardinië (1742–48)
Keizerrijk Rusland (1741–43, 1748)
Koninkrijk Frankrijk
Koninkrijk Pruisen (1740–42, 1744–45)
Spaanse Rijk
Koninkrijk Napels
Keurvorstendom Beieren (1741–45)
Keur-Palts (1741–46)
Keurvorstendom Saksen (1741–42)
Koninkrijk Zweden (1741–43)
Republiek Genua (1745–48)
Vrede van Aken (1748)
  • Maria Theresia erkend als keizerin van Oostenrijk
  • Spanje verwerft Parma en Piacenza van Oostenrijk
  • Oostenrijk erkent Pruisische verovering van Silezië
  • Frankrijk trekt zich terug uit de Lage Landen
  • Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden krijgt Barrièresteden terug
  • Frankrijk ruilt Madras tegen Ile-Royale met Engeland
1784 1784 Keteloorlog Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden Oostenrijk (incl. Oostenrijkse Nederlanden) Nederlandse overwinning:
1789 1791 Luikse Revolutie Luikse Republiek
Verenigde Nederlandse Staten (1790)
Koninkrijk Pruisen (1790)
Prinsbisdom Luik
Oostenrijk
Oostenrijks–bisschoppelijke overwinning
  • Restauratie van het Prinsbisdom Luik
1789 1790 Brabantse Omwenteling Statisten & Vonckisten

Luikse Republiek
Koninkrijk Pruisen (1790)

Oostenrijk Oostenrijkse overwinning
  • Tijdelijke omverwerping van Oostenrijkse heerschappij door rebellenleger, gevolgd door lokale opstanden
  • Oprichting Verenigde Nederlandse Staten
  • Groeiende strijd tussen statisten en vonckisten, verdrijving van de vonckisten
  • Eerste Oostenrijkse Restauratie
1792 1797 Eerste Coalitieoorlog
(vooral de Franse veldtocht in de Nederlanden)
Eerste Coalitie:
Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
Heilige Roomse Rijk

Groot-Brittannië
Spaanse Rijk (1793–95)

Koninkrijk der Fransen (1792)
Eerste Franse Republiek (vanaf 1792)

Spaanse Rijk (1796–97)

Franse overwinning
1798 1798 Boerenkrijg Brigands Eerste Franse Republiek Franse overwinning
  • Opstand onderdrukt
1798 1802 Tweede Coalitieoorlog

Tweede Coalitie:

Eerste Franse Republiek

Spaanse Rijk

Franse overwinning
1803 1806 Derde Coalitieoorlog
(onderdeel van de Napoleontische Oorlogen)

Derde Coalitie:

Eerste Franse Keizerrijk

Franse overwinning
1813 1814 Zesde Coalitieoorlog
(onderdeel van de Napoleontische Oorlogen)
Zesde Coalitie:

Na Pläswitz (juni–augustus 1813)

Na Leipzig (oktober 1813)

Na januari 1814

Eerste Franse Keizerrijk

Tot januari 1814

Overwinning van de Coalitie
  • Napoleon treedt af en wordt gevangengenomen
  • Toekomst van zuidelijke Lage Landen bepaald op Congres van Wenen (1814–15)
1815 1815 Honderd Dagen (1815)
(ook Zevende Coalitieoorlog genoemd)
(onderdeel van de Napoleontische Oorlogen)
Eerste Franse Keizerrijk Overwinning van de Coalitie
Honderd Dagen (1815)BoerenkrijgKeteloorlogNegenjarige Oorlog (1688-1697)Frans-Spaanse Oorlog (1635-1659)Zesde CoalitieoorlogFranse veldtocht in de NederlandenEerste CoalitieoorlogOostenrijkse SuccessieoorlogFrans-Spaanse Oorlog (1683-1684)Dertigjarige OorlogDerde CoalitieoorlogBrabantse OmwentelingOorlog van de Quadruple AlliantieHollandse OorlogVeldtochten naar LuxemburgTweede CoalitieoorlogLuikse RevolutieSpaanse SuccessieoorlogDevolutieoorlogTachtigjarige Oorlog
 Veroveringsoorlog (territoriale beheersing)
 Economische oorlog
 Opstand of revolutie