Portaal:Polen
| |||||
|---|---|---|---|---|---|
| ---- | |||||
  Polen
|
|
|
Polen (Pools: Polska), officieel de Republiek Polen (Pools: Rzeczpospolita Polska), is een land in Midden-Europa. In het westen wordt het begrensd door Duitsland (Oder-Neissegrens), in het zuiden door Tsjechië en Slowakije, in het oosten door Litouwen, Wit-Rusland en Oekraïne en in het noorden door de Oostzee en de Russische exclave Kaliningrad. De meeste historici plaatsen de oprichting van een Poolse staat in 966, toen Mieszko I, heerser over een territorium dat min of meer overeenkomt met het hedendaagse Polen, zich bekeerde tot het christendom. In 1025 werd het Koninkrijk Polen (1025-1385) opgericht en in 1569 creëerden Polen en het grootvorstendom Litouwen met de Unie van Lublin het Pools-Litouwse Gemenebest. Deze unie hield stand tot 1795, toen het Poolse gebied werd verdeeld tussen Rusland, Habsburgse Monarchie en Pruisen. Polen herwon haar onafhankelijkheid in 1918 in de vorm van de Tweede Poolse Republiek. In 1939 begon de Tweede Wereldoorlog met de inval in Polen door Nazi-Duitsland en de Sovjet-Unie. Meer dan 6 miljoen Poolse burgers kwamen om in de oorlog. Polen werd een satellietstaat van de Sovjet-Unie in 1944 en kreeg in 1952 de naam Volksrepubliek Polen. In de jaren 1980-1989 werd met massale protesten onder leiding van Lech Wałęsa van de vakbond Solidarność de val van het communisme ingeluid. De Derde Republiek was geboren en een nieuwe grondwet werd aangenomen waarbij Polen een democratie werd. Polen is na de omwenteling snel lid geworden van de Europese Unie en geldt inmiddels als modelland in vele opzichten. Zo is Polen het enige land van de Europese Unie dat ondanks de Kredietcrisis niet in een recessie belandde. Polen heeft een oppervlakte van 311.888 km² en een inwonertal van 38.512.000 (2011). De hoofdstad en grootste stad van het land is Warschau. Staatkundig is Polen een parlementaire republiek en een eenheidsstaat, onderverdeeld in 16 woiwodschappen. Polen is lid van een groot aantal internationale organisaties, waaronder de Europese Unie, de Verenigde Naties, de NAVO, de Wereldhandelsorganisatie en de OESO. | |
 Werelderfgoed
|
|
|
Ondanks de grote verwoestingen van de Tweede Wereldoorlog, is een groot deel van het Poolse culturele erfgoed bewaard gebleven. Er zijn op dit moment 14 Poolse erfgoed plaatsen op de UNESCO Werelderfgoedlijst.
| |
 Uitgelicht
|
|
 Het Getto van Warschau in Warschau, Polen, was het grootste joodse getto opgericht door nazi-Duitsland tijdens de Holocaust in de Tweede Wereldoorlog. Tijdens het driejarig bestaan van het getto zorgden ondervoeding, ziekte en deportaties naar concentratiekampen en vernietigingskampen voor een daling van het bevolkingsaantal van een geschatte 450.000 tot 37.000 mensen. Hoeveel mensen precies in het getto hebben verbleven is onbekend, de schattingen lopen uiteen tussen de 450.000 en 560.000. In het getto vond de Opstand in het getto van Warschau plaats, een van de eerste massale opstanden tegen de nazi's die Europa bezetten. Op 18 januari 1943 vond het eerste gewapende verzet plaats toen de Duitsers begonnen met de tweede ontruiming van het getto. De joodse strijders hadden wat succes: de deportatie stopte na vier dagen en de ŻOB en de ŻZW namen de macht in het getto over. Ze bouwden tientallen gevechtsposten en ondernamen actie tegen joodse collaborateurs. Tijdens de daaropvolgende drie maanden bereidden alle inwoners van het getto zich voor op wat het laatste gevecht zou worden. Dit laatste gevecht begon de dag voor Pesach, 19 april 1943. Joodse strijders schoten op Duitse patrouilles vanuit stegen, het riool, huizen en zelfs brandende gebouwen. Ook werden er granaten naar Duitsers gegooid. De nazi's reageerden met het blok voor blok opblazen van huizen en arresteerden elke Jood die ze te pakken kregen, deze Joden werden later allemaal gedood. Verzet van enige betekenis eindigde op 23 april, de opstand eindigde op 16 mei. Tijdens de gevechten werden ongeveer 7.000 joodse strijders gedood en nog eens 6.000 mensen werden levend verbrand of vergast in bunkers. De overgebleven 50.000 mensen werden naar vernietigingskampen gestuurd, de meeste naar Treblinka. | |
Overzicht
|
|
| |
Woiwodschappen
|
|
|
De woiwodschappen van Polen vormen de hoogste bestuurlijke eenheden binnen Polen. Polen bestaat sinds de 14e eeuw uit woiwodschappen, ook wel provincies genoemd, maar hun aantal, omvang en bevoegdheden zijn door de eeuwen heen herhaaldelijk gewijzigd. Het huidige aantal van zestien woiwodschappen werd in 1999 vastgesteld, toen de indeling uit 1975 (met 49 woiwodschappen) werd vervangen. 
| |
 Meehelpen
|
|
|
Meehelpen aan artikelen over Polen? Project Polen Na het succes van de Themaweek Polen (11 tot 18 november 2013) wordt het "Polenproject" voortgezet. Iedereen kan meehelpen. Gewenste artikelen Een selectie uit de lijst: Gewenste artikelen - Polen Economie van Polen (d:) · Łódź Zoo (pl/en) · Poglish (d:) · Polonia/Poolse diaspora (pl|d:) · Polskie Radio (d:) · Poolse cinema (d:) · Poolse grondwet (d:) · Poolse kathedraalstijl (d:) · Poolse literatuur (d:) · President van Polen (d:) · Toetreding van Polen tot de Europese Unie (d:)
Dit kan beter Bestaande artikelen over Polen | |
 Nieuwe artikelen
|
|
|
OLV en St. Bartolomeüsbasiliek · S61 · Polen op de Olympische Zomerspelen 2000 - 1992 - 1980 · Polsat · Blue Café · Disco polo · DK34 · Solidarna Polska · Polonosuchus
Paweł Włodkowic · Paulina Buziak · Ryszard Szurkowski · Stanisław Barańczak · Ewa Białołęcka · Biernat van Lublin · Paweł Kryszałowicz · Roman Dmowski · Zofia Stryjeńska · Olga Tokarczuk · Iwo Odrowąż · Leszek Blanik · Tadeusz Krawczyk · Adam Matysek · Ziemovit V van Mazovië · Ziemovit VI · Izrael Poznański · Ivan & Delfin · Kasia Kowalska · Justyna Steczkowska · Zbigniew van Polen · Paweł Fajdek · Janusz Kamiński
| |
| Subportalen van Centraal-Europa | |
|---|---|
Landen: Duitsland · Hongarije · Oostenrijk
· Polen · Slowakije · Tsjechië · Zwitserland |
| ||||||||||||||
