Overleg:Anton Zijderveld

Anton Zijderveld: wèl of geen dissident?

Uit een in de Volkskrant van zaterdag 9 mei 2009 gepubliceerd interview komt wel degelijk naar voren dat Zijderveld tot een soort van politieke paria, een persona non grata is verklaard: bijna niemand van z'n voormalige politieke vrienden of partijgenoten wil nog van 'm weten, en ook de uitermate onderkoelde reactie van z'n leerling Jan Peter Balkenende op z'n vertrek spreekt wat dat betreft boekdelen.

Hier een fragment uit het Volkskrant-interview:

‘Een week na mijn opzegging kwam er een telefoontje van Van Heeswijk. ‘Meneer Zijderveld – het was opeens meneer, altijd was het Peter en Anton geweest – meneer Zijderveld, wat is er nu toch aan de hand? Het is heel erg wat gebeurd is. Het is een misverstand dat u niet bent uitgenodigd voor de werkgroep Kleurrijk CDA.’ Ik zei: ‘Lubbers heeft met mij met geen woord over die werkgroep gesproken.’

‘Twee uur later. Lubbers aan de telefoon. ‘Ik moet mijn excuses aanbieden. Het is mij totaal ontgaan. Kunnen wij niet een lunch hebben en kijken of het niet een voorlopig afscheid van de partij kan zijn?’ Helemaal Lubbers-de-lijmer. Ik zei: ‘Oké, ik verwacht er niet veel van, maar ik sta open voor een gesprek.’
‘Ik ben nu drie dagen naar Londen’, zei Lubbers, ‘direct daarna bel ik je op.’ Nooit meer wat gehoord.’

Hebt u zich vergist in de christenen? ‘Niet in de christenen. Dat vind ik een vervelend begrip. Ik heb me vergist in de ontvankelijkheid voor controversiële ideeën in het CDA. Ik ben geen dwarsligger. Maar ik zeg wel voortdurend: probeer het ook anders te bekijken. Een tijdlang stond men daarvoor open. Dat is voorbij.’

Nu is hij ‘bij het oud vuil gezet’. Hij kan er goed tegen, zegt hij. ‘Je moet oppassen met directe verbanden, maar sinds mijn jaren in het Jappenkamp, nog als een klein jochie, heb ik een vechtersmentaliteit. Ik laat me er niet onder krijgen.’

Zijderveld heeft een essay geschreven over het populisme, de politieke stroming die, zo schrijft hij, ‘vegeteert op rancuneuze gevoelens van onvrede’ en die een gelijkhebberigheid verkoopt dat ‘absoluut’ is, ‘bijna metafysisch’. Helder en bondig is zijn verhaal.

En toch, als je Populisme als politiek drijfzand (uitg. Cossee) na iets meer dan honderd bladzijden uit hebt, blijf je achter met de vraag: maar hoe gevaarlijk is het nou eigenlijk, dat populisme?

Zijderveld: ‘In wezen niet. Je ziet vaak hetzelfde patroon: ze krijgen onderling ruzie.’

Reden genoeg om de vorige wijziging ongedaan te maken: Zijderveld kan wel degelijk als een Nederlandse dissident in strikte zin worden aangeduid. Bert56 10 mei 2009 14:41 (CEST)

Ben ik niet met je eens. Goed dat je wat meer onderzoek verricht op internet, maar Zijderveld stelt zelf: "Ik heb me vergist in de ontvankelijkheid voor controversiële ideeën in het CDA. Ik ben geen dwarsligger. Maar ik zeg wel voortdurend: probeer het ook anders te bekijken. Een tijdlang stond men daarvoor open. Dat is voorbij." Als er iets is, wat een dissident (een term die net als ik een ruime meerderheid van de mensen associeert met verzet tegen Sovjet-Russische of anderszins communistische staatsterreur (excuus voor het pleonasme)) doet, is het "dwarsliggen". De term dekt de lading dus totaal niet en is derhalve niet op Zijderveld van toepassing.

Ik denk dat je deze vent van de oude stempel meer kan zien in de lijn Marcel van Dam en Hans Wiegel; oude vergeelde partij-ideologen die weigeren met hun tijd mee te gaan. Pancho Villa 10 mei 2009 14:49 (CEST)

@Bert56: je hebt het over "dissident in strikte zin", maar volgens mij gebruik je nu de meest brede zin van het woord. En zelfs dan past dit etiket niet echt op Zijderveld. Dissident wordt in politiek opzicht vooral gebruikt voor personen die zich vanuit een onderdrukte positie tegen een regime verzetten. Een partij-afvallige valt daar niet onder. Gertjan 10 mei 2009 21:57 (CEST)