Verkiezingen voor het Europees Parlement 2024 in Nederland

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Actuele gebeurtenis Dit artikel behandelt een actuele gebeurtenis.
De tekst kan daardoor snel veranderen of inmiddels verouderd zijn.
Iedereen kan bijdragen om de inhoud te verbeteren!
Europees Parlementsverkiezingen 2024
Verkiezingsborden van alle partijen bij de hofvijver in Den Haag
Datum 6 juni 2024
Land Vlag van Nederland Nederland
Te verdelen zetels 31
Opvolging verkiezingen
← 2019     2029 →
Portaal  Portaalicoon   Politiek
Nederland

De Verkiezingen voor het Europees Parlement 2024 in Nederland zijn reguliere Nederlandse verkiezingen voor de zittingsperiode 2024-2029 van het Europees Parlement. Bij deze vijfjaarlijkse verkiezingen die in alle 27 lidstaten van de Europese Unie plaatsvinden, worden de 720 leden van het Europees Parlement gekozen. De verkiezingsperiode is voor dit jaar vastgelegd van donderdag 6 juni tot en met zondag 9 juni, zij zullen in Nederland worden gehouden op 6 juni 2024.[1]

Elke EU-lidstaat heeft op grond van het inwonertal een specifiek aantal zetels in het Parlement. Voor Nederland zijn er 31 zetels verkiesbaar, twee meer dan in de zittingsperiode 2019-2024, wat te maken heeft met de uittreding van het Verenigd Koninkrijk uit de Unie in 2020 (Brexit) en met de bevolkingsgroei.[2]

Stemgerechtigden en passief kiesrecht[bewerken | brontekst bewerken]

Bij de verkiezingen voor het Europees Parlement kunnen de officiële inwoners van een lidstaat uitsluitend stemmen op een kandidaat die verkiesbaar is in dat land. EU-burgers die in een andere lidstaat wonen dan hun eigen land kunnen stemmen op een kandidaat of lijst in hun eigen land of in het land waar zij wonen. Dit geldt ook, onder voorwaarden, voor het passief kiesrecht.[3] Het is dus niet mogelijk om op een kandidaat te stemmen, of zich kandidaat te stellen, in een andere lidstaat dan het eigen of het woonland. Hier bestaat kritiek op omdat er een politicus in een andere lidstaat kan zijn die de standpunten van een kiezer beter vertegenwoordigt. In 2022 keurde het Europees Parlement een voorstel goed dat transnationale kieslijsten mogelijk moet maken. Er is echter nog geen overeenstemming met de Raad over dit voorstel.[4][5]

Partijfamilies, partijen en kandidaten[bewerken | brontekst bewerken]

In het Europees Parlement zijn fracties gevormd, de zogenaamde partijfamilies, waarin nationale partijen samenwerken die zich tot een zelfde politieke bloedgroep rekenen. De twee grootste zijn de Europese Volkspartij (EVP) van conservatieve- en christendemocratische partijen en de Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten (S&D), de sociaaldemocraten, waarbij. Verder zijn er de liberalen met de Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa (ALDE) die aan de bredere groep Renew Europe meedoen, de groenen, de nationaalconservatieven, een linkse fractie The Left en een extreemrechtse fractie. Er bestaat geen sterke fractiediscipline wat meebrengt dat bijvoorbeeld de Nederlandse nationale partijen VVD en D66 binnen de politieke familie ALDE in het Europees Parlement hun eigen zienswijze en standpunten kunnen uitdragen.[6]

In de periode voor de verkiezingen van 2024 waren de Nederlandse partijen als volgt aangesloten bij de Europese partijen:[7]

De samenwerking in de fracties ligt niet vast en is aan verandering onderhevig. Na het onderhandelaarsakkoord voor het nieuwe kabinet tussen de PVV met Geert Wilders en onder andere de VVD, overweegt de voorzitter van de liberale fractie Valérie Hayer bijvoorbeeld maatregelen te nemen tegen de VVD omdat ze de standpunten van de PVV in strijd acht met de liberale waarden.[8] Medio mei kondigde de PVV fractiegenoot Rassemblement national aan niet langer samen met de Duitse rechtsextreme Alternatieve für Deutschland in een fractie te willen zitten.[9] De reden was dat de lijsttrekker van de AfD, Maximilian Krah, controversiële uitspraken had gedaan over de SS.

Na de verkiezingen voor het Europarlement bekijken alle nationale politieke partijen opnieuw bij welke Europese fractie ze zich willen aansluiten. De andere deelnemers aan een fractie moeten daarmee instemmen. Als een gekozen lid of nationale partij bij geen enkele fractie welkom is kunnen ze wel lid worden van het parlement. Ze vallen dan onder de zogeheten niet-ingeschrevenen. Bij de Nederlandse partijen was dat na de vorige verkiezingen het geval bij Forum voor Democratie.[10]

Spitzenkandidaten[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Verkiezingen voor het Europees Parlement 2024#"Spitzenkandidaten" voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Sinds 2014 kiezen de fracties een zogenaamde Spitzenkandidat. Dat zijn de politici die door de verschillende Europese partijfamilies worden gezien als hun mogelijke nieuwe voorzitter van de Europese Commissie. Het is de bedoeling dat zij Europa wijd campagne tegen elkaar voeren. In België is geen van de opgestelde kandidaten ook Spitzenkandidat, in Nederland is Bas Eickhout van GroenLinks Europees lijsttrekker.

Deelnemende partijen uit Nederland[bewerken | brontekst bewerken]

Van de Nederlandse partijen die aan de verkiezingen in 2019 meededen, heeft alleen DENK geen lijst ingediend voor de verkiezingen van 2024. Partijen die in 2024 voor het eerst meedoen zijn BBB, Belang Van Nederland (BVNL), JA21, Meer Directe Democratie, NSC en NL PLAN EU. Door afsplitsingen tijdens de zittingsperiode 2019-2024 hebben JA21 en Meer Directe Democratie wel ieder één zetel in het Europees Parlement verkregen.

ChristenUnie en SGP nemen, anders dan bij de verkiezingen van 2019, niet meer deel met een gezamenlijke ChristenUnie-SGP-lijst.[11] GroenLinks en PvdA nemen wel deel met een gezamenlijke lijst, volgend op de gezamenlijke deelname bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2023. Onderling is afgesproken dat de kandidaten van GroenLinks en PvdA zich na de verkiezingen 'evenwichtig verdelen' over de twee fracties in het Europees Parlement waarbij beide partijen zijn aangesloten.[12]

De Kiesraad verklaarde de kandidatenlijst van NL PLAN EU geldig maar stelde de gebruikelijke extra voorwaarden die voor een nieuwe parij gelden. Daartegen ging de partij in beroep, NL PLAN EU zag het als ongelijke behandeling van niet-gevestigde partijen ten opzichte van gevestigde partijen. Partijen die voor het eerst deelnemen aan een verkiezing of bij de vorige verkiezing geen zetel hebben behaald, moeten ondersteuningsverklaringen inleveren en een waarborgsom betalen. Partijen die bij een eerdere verkiezing wel een zetel hebben behaald, hoeven dat niet. NL PLAN EU had het griffierecht voor de procedure niet betaald en is niet op de zitting verschenen. De beroepsinstantie, de Raad van State verklaarde het beroep daarom volgens de geldende regels niet ontvankelijk.

De Kiesraad verklaarde de kandidatenlijst van JEZUS LEEFT ongeldig. In de Kieswet is voorgeschreven dat politieke groeperingen voor de kandidaatstelling gebruik moeten maken van een bij ministeriële regeling vastgesteld model. In het door JEZUS LEEFT ingeleverde document ontbrak de rubriek met geboortedata van de kandidaten en ontbrak de handtekening van de persoon die het ingeleverd had. De Kiesraad concludeerde dat de lijst niet voldeed aan het voorgeschreven model en ongeldig moest worden verklaard. JEZUS LEEFT tekende beroep aan tegen deze beslissing van de Kiesraad. De Raad van State vond de formele eisen die aan de indiening zijn gesteld echter doorslaggevend en oordeelde het beroep ongegrond.

Partijen die bij de verkiezingen in 2019 minimaal één zetel behaalden, hebben een lijstnummer gekregen op basis van het aantal behaalde stemmen. De overige partijen hebben een lijstnummer gekregen door middel van loting.[13]

Schema[bewerken | brontekst bewerken]

Lijst[a] Partij[b] Lijsttrekker Uitslag 2019 Europese partij Europese fractie
(2019-2024)
%[c] #[d][e]
1 GROENLINKS / Partij van de Arbeid (PvdA)[f] Partij van de Arbeid (PvdA) Bas Eickhout 29,91 19,01 9 6 PES S&D
GROENLINKS 10,90 3 EGP Groenen/EVA
2 VVD Malik Azmani 14,64 4+1[e] ALDE RE
3 CDA - Europese Volkspartij Tom Berendsen 12,18 4 EVP EVP
4 Forum voor Democratie Ralf Dekker 10,96 3+1[e] ECH[g] / ID[h] / geen[i]
5 D66 Gerben-Jan Gerbrandij   7,09 2 ALDE RE
6 Partij voor de Dieren Anja Hazekamp   4,02 1 APEU[j] Linkse Fractie
7 50PLUS Adriana Hernández Martínez   3,91 1 EDP EVP
8 PVV (Partij voor de Vrijheid) Sebastiaan Stöteler   3,53 0+1[e] ID ID
9 JA21 Michiel Hoogeveen - - ECH
10 NL PLAN EU Kok Chan - -
11 ChristenUnie Anja Haga   6,83 2[k] ECPM EVP
12 Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP) Bert-Jan Ruissen ECPM ECH
13 BBB Sander Smit - - [l]
14 Meer Directe Democratie Dorien Rookmaker - - ECH
15 SP (Socialistische Partij) Gerrie Elfrink   3,37 0 [m]
16 vandeRegio Sent Wierda   0,19[n] 0[n] [o]
17 Volt Nederland Reinier van Lanschot   1,93 0 Volt Europa[j]
18 Belang Van Nederland (BVNL) Wybren van Haga - -
19 NSC Dirk Gotink - - [l]
20 Piratenpartij - De Groenen[p] Piratenpartij Matthijs Pontier   0,19[n] 0[n] PPEU[j]
De Groenen   0,17 0

Peilingen[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Verkiezingen voor het Europees Parlement 2024 in Nederland/Peilingen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Taken parlement[bewerken | brontekst bewerken]

Het Europees Parlement heeft samen met de Raad van de Europese Unie, de vergadering van ministers uit de nationale regering van elke lidstaat, de wetgevings- en begrotingstaak in de Unie en het oefent namens de burgers de politieke controle uit op de uitvoerende organen.[14][15]

Bijzonderheden[bewerken | brontekst bewerken]

In vijf gemeenten wordt geëxperimenteerd met een kleiner stembiljet, op A3-formaat. Het betreft Alphen aan den Rijn, Boekel, Borne, Midden-Delfland en Tynaarlo. Mocht het experiment als succesvol worden beoordeeld, dan worden deze biljetten landelijk ingevoerd voor volgende verkiezingen.[16][17]

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Verkiezingen_voor_het_Europees_Parlement_2024_in_Nederland&oldid=67572586"