Brontekst bekijken van Afghaanse luchtmacht

{{Infobox krijgsmachtonderdeel
| naam              = Afghaanse luchtmacht
| land              = {{AF}}
| afbeelding        = Afghan National Air Force roundel.svg
| afbeeldingbreedte = 140
| onderschrift      = Het [[Roundel|rozet]] van de Afghaanse luchtmacht.
| onderdeelvan      = [[Afghaanse krijgsmacht]]
| oprichting        = [[2010]]
| hoofdtitel        = [[Stafchef]]
| hoofdnaam         = Abdulwahab Wardak
| troepen           = 4900
| vliegtuigen       = 35
| helikopters       = 80
| gegevensjaar      = 2011
}}
De '''Afghaanse luchtmacht''' (Engels: ''Afghan Air Force''; AAF, [[Pasjtoe]]: دافغانستان هوائی ځواک, [[Dari]]: قوای هوائی افغانستان) was het [[luchtmacht]]onderdeel van de [[Afghaanse krijgsmacht]] van de [[Islamitische Republiek Afghanistan]]. De voorloper ervan werd opgericht in [[1924]]. In [[2002]] werd een klein legerluchtkorps opgericht dat gedurende de jaren daarop met Westerse steun verder werd opgebouwd. In 2010 werd dit korps omgedoopt tot ''Afghaanse luchtmacht'', al was deze luchtmacht in praktijk onderdeel van het [[Afghaans nationaal leger]].

== Geschiedenis ==
De [[Afghanistan|Afghaanse]] luchtmacht begon op [[22 augustus]] [[1922]] met enkele toestellen die sinds [[1921]] van [[Rusland]] bekomen werden. In [[1929]] werd deze luchtmacht vernietigd. Pas in [[1937]] werd ze opnieuw opgericht. Van [[1947]] tot [[1973]] heette ze ''Koninklijke Afghaanse Luchtmacht''.

[[Bestand:MiG-15s and Il-28s at Kabul 1959.jpg|thumb|links|[[Mikojan-Goerevitsj MiG-15|MiG-15]]-gevechtsvliegtuigen en [[Iljoesjin Il-28|Il-28]]-bommenwerpers van de Afghaanse luchtmacht te Kaboel gedurende een bezoek van de Amerikaanse president [[Dwight D. Eisenhower|Eisenhower]] aan het land tussen 9 en 14 december 1959.]]
Na de [[Afghaanse Oorlog (1979-1989)|Sovjet-invasie in 1979]] en vervolgens de installatie van een Sovjet-getrouw regime werd de Afghaanse luchtmacht gevoelig uitgebreid met toestellen van [[Sovjet-Unie|Sovjet]]-makelij. De meeste werden onderhouden en bemand door "adviseurs" uit [[Tsjecho-Slowakije|Tsjechoslowakije]] en [[Cuba (land)|Cuba]] gezien de beperkte capaciteiten ter zake van de Afghanen zelf.

Tussen [[1980]] en [[1992]] was de Afghaanse luchtmacht op haar sterkst. In [[1985]] werd het aantal manschappen geschat op zo'n 7000 plus zo'n 5000 buitenlanders. Er waren zo'n 150 [[gevechtsvliegtuig]]en - van verouderde typen -, 200 [[Vrachtvliegtuig|transportvliegtuigen]] en dertig [[Gevechtshelikopter|aanvalshelikopters]]. Op het einde van de [[1980-1989|jaren 1980]] werd de luchtmacht door de Sovjets ook voorzien van [[Chemische wapens|chemische]] en [[Biologische oorlogvoering|biologische wapens]].

Na de terugtrekking van de Sovjet-Unie en diens personeel bij de Afghaanse luchtmacht in [[1989]] ging het snel achteruit. Tijdens de [[Afghaanse Burgeroorlog (1989-2001)|Afghaanse Burgeroorlog]] namen de verschillende partijen bezit van een deel van de toestellen. Om enkele toestellen vliegwaardig te houden werden vele andere leeggehaald. Eind [[1990-1999|jaren 1990]] hadden zowel de [[Taliban]] als de [[Noordelijke Alliantie (1996)|Noordelijke Alliantie]] slechts zes tot acht operationele gevechtsvliegtuigen. Deze toestellen werden uiteindelijk vernietigd bij de Amerikaans-Britse [[Oorlog in Afghanistan (2001-2021)|oorlog in Afghanistan]] in [[2001]].

Wat overbleef waren enkele tientallen Afghaanse piloten die in geen jaren in een vliegtuig gezeten hadden. Nadat een pro[[Westerse wereld|westerse]] regering aan de macht kwam beloofde de VS de Afghaanse luchtmacht herop te bouwen met [[donor (geneeskunde)|donortoestellen]]. Daarmee werd pas midden [[2000-2009|jaren 2000]] mee begonnen. Anno [[2008]] bezit de luchtmacht nog maar een tiental vliegtuigen en een twintigtal helikopters. Er werden zo'n 186 toestellen beloofd tegen 2012. Van november 2009 tot eind 2011 werden twintig door de VS aangekochte [[Alenia G.222|C-27A Spartan]]-transportvliegtuigen en 35 [[Mil Mi-17]]-helikopters geleverd. Ook zullen 4450 manschappen worden opgeleid en zal de Afghaanse luchtmacht de controle over alle bases in het land terugkrijgen.

== Luchtmachtbases ==
{{Positiekaart+|Afghanistan|width=360|float=right|caption=Afghanistan|maptype=relief|places=
{{Positiekaart~|Afghanistan|lat=34.946139|lon=69.264972|label=Bagram|position=top}}
{{Positiekaart~|Afghanistan|lat=34.816700|lon=67.816700|label=Bamian|position=left}}
{{Positiekaart~|Afghanistan|lat=34.522500|lon=65.251667|label=Chaghcharan|position=left}}
{{Positiekaart~|Afghanistan|lat=37.116700|lon=70.516700|label=Fayzabad}}
{{Positiekaart~|Afghanistan|lat=34.208889|lon=62.228056|label=Herat|position=left}}
{{Positiekaart~|Afghanistan|lat=34.400833|lon=70.497222|label=Jalalabad}}
{{Positiekaart~|Afghanistan|lat=34.566667|lon=69.208889|label=Kaboel|position=bottom}}
{{Positiekaart~|Afghanistan|lat=31.505833|lon=65.847778|label=Kandahar|position=left}}
{{Positiekaart~|Afghanistan|lat=33.333056|lon=69.916944|label=Khowst|position=left}}
{{Positiekaart~|Afghanistan|lat=36.665000|lon=68.910833|label=Konduz|position=bottom}}
{{Positiekaart~|Afghanistan|lat=36.706944|lon=67.209167|label={{Nowrap|Mazar-i-Sharif}}|position=top}}
{{Positiekaart~|Afghanistan|lat=35.930556|lon=64.761389|label=Meymanah|position=bottom}}
{{Positiekaart~|Afghanistan|lat=30.486667|lon=64.525556|label=Rhino|position=bottom}}
{{Positiekaart~|Afghanistan|lat=36.750278|lon=65.915000|label=Sheberghan|position=left}}
{{Positiekaart~|Afghanistan|lat=33.391389|lon=62.261111|label=Shindand|position=bottom}}
{{Positiekaart~|Afghanistan|lat=36.770750|lon=69.532000|label=Taloqan}}
}}
In Afghanistan bevinden zich volgende grote luchtmachtbases (tussen haakjes het verantwoordelijke land).
* Luchtmachtbasis van [[Baghram]] ({{US}})
* [[Internationale Luchthaven Kabul]] ({{BE}})
* Internationale luchthaven van [[Kandahar (stad)|Kandahar]] ({{US}})
* Luchthaven van [[Mazar-i-Sharif]] ({{DE}} {{AF}})
* Luchthaven van [[Herat (stad)|Herat]] ({{US}})
* Luchtmachtbasis Shindand ({{AF}})
* Luchthaven van [[Sheberghan]] ({{AF}})
In het land bevinden zich verder nog een aantal kleine vliegstroken.

== Inventaris ==
{| class="wikitable"
! Toestel || Versie(s) || Aantal nu (eerst) [later] || Rol || Herkomst
|-
! colspan="6" |
=== [[Vliegtuig]]en ===
|-
| [[Alenia G.222|Aeritalia G.222]] || C-27A || 20 || transport || {{IT}}<br />{{US}}
|-
| [[Aero L-39 Albatros]] || L-39C || 3 || opleiding, lichte aanval || {{CZ}}
|-
| [[Cessna 182 Skylane|Cessna 182]] || C182T || 6 || basisopleiding || {{US}}
|-
| [[Cessna 208]] || C208B || 8 [+18] || licht transport, opleiding || {{US}}
|-
! colspan="6" |
=== [[Helikopter]]s ===
|-
| [[Mil Mi-17]] || Mi-17DV, Mi-17v5, Mi-8 || 65 [+12] || lichte aanval || {{RU}}
|-
| [[Mil Mi-24]] || Mi-35 || 9 || aanval || {{SU}}
|- 
| [[MD 500]] || 530F || 6 [+54] || opleiding || {{US}}
|}
<gallery>
Bestand:AN-32 cargo plane of the Afghan Air Force.jpg|Een Antonov An-32-transportvliegtuig stijgt op in Kabul (2007).
Bestand:Afghan Mi-8.jpg|Een Mil Mi-8 op de luchthaven van Kabul wordt gewassen (2007).
Bestand:Afghan Mil Mi-24.jpg|Afghaanse Mil Mi-35-gevechtshelikopters (2007).
Bestand:Afghan MI-17 helicopters.jpg|Afghaanse Mil Mi-17-transporthelikopters (2007).
Bestand:Afghan L-39 Albatross jets.jpg|Recent verkregen Albatros-trainingsjets (2007).
</gallery>

== Zie ook ==
* [[Lijst van luchtmachten]]
* [[Afghaanse nationale defensie- en veiligheidstroepen]]

== Externe link ==
* {{en}} [https://www.globalsecurity.org/military/world/afghanistan/airforce.htm globalsecurity.org - Afghanistan - Luchtmacht]

{{Commonscat|Afghan Air Force}}

[[Categorie:Krijgswezen van Afghanistan]]
[[Categorie:Luchtmacht naar land]]