Brontekst bekijken van Amadeus IX van Savoye

{{Infobox dynastie
| naam = Amadeus IX van Savoye
| afbeelding = Antoine de Lohny Amedeo IX.jpg
| onderschrift = [[Fresco (schilderterm)|Fresco]] van hertog Amadeus IX van Savoye door [[Antoine de Lonhy]].
| leven = [[1435]]-[[1472]]
| functie = [[Lijst van heersers van Savoye|Hertog van Savoye]]
| periode = [[1465]]-[[1472]]
| voorganger = [[Lodewijk van Savoye|Lodewijk]]
| opvolger = [[Filibert I van Savoye|Filibert I]]
| vader = [[Lodewijk van Savoye]]
| moeder = [[Anna van Lusignan]]
}}

'''Amadeus IX van Savoye''' bijgenaamd ''de Gelukkige'' ([[Thonon-les-Bains]], [[1 februari]] [[1435]] - [[30 maart]] [[1472]]) was van 1465 tot aan zijn dood hertog van [[Hertogdom Savoye|Savoye]]. Hij behoorde tot het [[huis Savoye]]. Hij wordt door de katholieke kerk vereerd als [[zaligverklaring|zalige]]. 

==Levensloop==
Amadeus IX was de zoon van hertog [[Lodewijk van Savoye]] en diens echtgenote [[Anna van Lusignan]], dochter van koning [[Janus van Cyprus]]. In 1465 volgde hij zijn vader op als hertog van Savoye. 

In 1452 arrangeerde zijn moeder een politiek huwelijk tussen Amadeus en [[Yolande van Valois]] (1434-1478), dochter van koning [[Karel VII van Frankrijk]]. Omdat Amadeus aan [[epilepsie]] leed en vaak moest rusten, werd de staatscontrole grotendeels overgelaten aan Yolande. Frankrijk en het [[Heilige Roomse Rijk]] voerden competitie om de controle te winnen over de strategisch belangrijke [[Alpen]]passen en handelsroutes van Savoye. Tijdens het bewind van Amadeus werd de Franse invloed in Savoye groter, waardoor het hertogdom betrokken werd in de oorlogen tussen Frankrijk en het Heilige Roomse Rijk. Ook verbouwden Amadeus en zijn echtgenote Yolande het kasteel van [[Moncalieri]] in [[Piëmont]] tot een [[renaissance]]paleis. 

Amadeus was een bijzondere beschermer van de [[Franciscanen|Franciscaanse]] broeders en schonk donaties aan andere religieuze huizen en armen- en ziekenhuizen. In 1471 ging hij op pelgrimstocht naar [[Saint-Claude (Jura)|Saint-Claude]]. In 1472 stierf Amadeus op 37-jarige leeftijd.

==Nakomelingen==
Amadeus IX en zijn echtgenote Yolande kregen tien kinderen:
* Lodewijk (1453-1453)
* [[Anna van Savoye (1455-1480)|Anna]] (1455-1480), huwde in 1478 met koning [[Federik I van Napels]]
* Karel (1456-1471), prins van Piëmont
* Maria (1460-1511), huwde in 1476/1478 met markgraaf [[Filips van Sausenberg|Filips van Baden-Sausenberg]]
* [[Louise van Savoye (1461-1503)|Louise]] (1461-1503), huwde in 1479 met prins Hugo van Chalon-Arlay en werd daarna kloosterzuster. Later zalig verklaard.
* [[Filibert I van Savoye|Filibert I]] (1465-1482), hertog van Savoye 
* Bernard (1467-1467)
* [[Karel I van Savoye|Karel I]] (1468-1490), hertog van Savoye
* Jacob Lodewijk (1470-1485), graaf van [[Genevois]]
* Jan Claudius Galleas (1472-1472)

==Zaligverklaring==
Een schilderij van Amadeus IX werd in 1474 gehuisvest in de [[Dominicanen]]kerk van [[Turijn (stad)|Turijn]] en kreeg algauw een miraculeuze reputatie. In 1612 publiceerde Girolamo Cordieri, [[kanunnik]] van de kathedraal[[kapittel]] van [[Mondovì]] en later als [[theoloog]] in dienst bij hertog [[Karel Emanuel I van Savoye]], een korte tekst waarin hij Amadeus als heilige verheerlijkte. Hetzelfde jaar publiceerde een kanunnik in [[Vercelli (stad)|Vercelli]] een [[Compendium (kennis)|compendium]] van mirakels die werden toegeschreven aan Amadeus IX. De cultus van Amadeus werd actief gepromoot door prins [[Maurits van Savoye]], zoon van hertog Karel I Emanuel van Savoye en [[kardinaal (geestelijke)|kardinaal]] in Vercelli. Amadeus werd voorgesteld als heilige vorst gekend voor liefdadigheid en armenzorg en uiteindelijk werd hij op 3 maart 1677 [[zaligverklaring|zalig verklaard]] door [[paus Innocentius XI]]. Zijn herdenkingsdag valt op 30 maart, zijn sterfdatum.

== Kwartierstaat (voorouders) ==
{{Stamboom Amadeus IX van Savoye}}

{{Appendix|2=
*{{Bronvermelding anderstalige Wikipedia|taal=en|titel=Amadeus IX, Duke of Savoy|oldid=788736718|datum=20180124}}
}}

[[Categorie:Hertog van Savoye]]
[[Categorie:Huis Savoye]]
[[Categorie:Frans heilige of zalige]]
[[Categorie:Zalige]]
[[Categorie:Persoon in de 15e eeuw]]