Clavier-Übung
Johann Sebastian Bach koos de naam Clavier-Übung voor een verzameling klavierwerken in navolging van Johann Kuhnau, die in 1689 zijn Neue Clavier-Übung, een verzameling van zeven klaviersuites, uitbracht. In 1692 bracht Kuhnau een tweede deel uit. Bach stelde vier van deze 'klavieroefeningen' samen, met muziek voor klavecimbel en orgel. In tegenstelling tot wat de naam zou kunnen doen vermoeden gaat het bij Bach niet – overigens ook niet bij Kuhnau – om eenvoudige oefenstukjes voor beginners of lesboeken of -boekjes. Bachs vier verzamelingen, waarvan overigens alleen de eerste drie genummerd zijn, stellen hoge tot zeer hoge eisen aan de technische en muzikale kwaliteiten van de uitvoerder.
De vier delen bestaan uit:
Clavier-Übung I (1726-1731): de zes partita's, BWV 825-830. De titelpagina vermeldt:
C l a v i r · Ü b u n g
bestehend in
Praeludien, Allemanden, Couranten, Sarabanden, Giguen,
Menuetten, und andern Galanterien,
Denen Liebhabern zur Gemüths Ergoetzung verfertigt von
JOHANN SEBASTIAN BACH
Hochfürstl: Sächsisch-Weisenfelsischen würklichen Capellmeistern
und
Directore Chori Musici Lipsiensis.
OPUS 1.
In Verlegung des Autoris.
1731
Clavier-Übung II (1735): het Italiaans concert ('Concerto nach italienischen Gusto'), BWV 971, en de Ouverture in de Franse stijl (Ouverture nach französischer Art), BWV 831. De titelpagina uit 1735 kondigt aan:
Zweyter Theil
der
C l a v i e r U b u n g
bestehend in
einem C o n c e r t o nach Italiaenischen Gusto
und
einer O v e r t u r e nach Französischer Art,
vor ein
Clavicÿmbel mit zweÿen
Manualen.
Denen Liebhabern zur Gemüths-Ergötzung verfertiget
von
Johann Sebastian Bach
Hochfürstl: Saechßl: Weißenfelßl: Capellmeistern
und
Directore Chori Musici Lipsiensis.
in Verlegung
Christoph Weigel Junioris.
=
eveneens enkele merkwaardige spellingsmomenten ingesloten.
Clavier-Übung III (1739): 'Deutsche Orgel-Messe', liturgische orgelmuziek, BWV 552i/ii, BWV 669-689 en BWV 802-805. De titelpagina vermeldt:
Dritter Theil
der
Clavier Übung
bestehend
in
verschiedenen Vorspielen
über die
Catechismus- und andere Gesaenge,
vor die Orgel:
Denen Liebhabern, und besonders denen Kennern
von dergleichen Arbeit, zur Gemüths Ergezung
verfertigt von
JOHANN SEBASTIAN BACH,
Koenigl. Pohlnischen, und Churfürstl. Saechs.
Hoff-Compositeur, Capellmeister, und
Directore Chori Musici in Leipzig.
In Verlegung des Authoris.
Clavier-Übung IV (1741): de Aria met verschillende variaties 'Goldbergvariaties', BWV 988. De titelpagina vermeldt geen rangnummer. Er staat:
Clavier Übung
bestehend
in einer
A R I A
mit verschiedenen Veraenderungen
vors Clavicimbal
mit 2 Manualen.
Denen Liebhabern zur Gemüths·
Ergetzung verfertiget von
JOHANN SEBASTIAN BACH
Königl. Pohl. und Churfl. Saechsl. Hoff-
Compositeur, Capellmeister, u. Directore
Chori Musici in Leipzig.
Nürnberg in Verlegung
Balthasar Schmids.