Brontekst bekijken van Commissaris van de Koning

{{Zijbalk politiek Nederland}}
De '''commissaris van de Koning''' (CvdK of CdK) is in [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]] de [[voorzitter]] van het College van [[Gedeputeerde Staten]] en van [[Provinciale Staten (Nederland)|Provinciale Staten]] van de [[Provincies van Nederland|provincies]], en is als zodanig ook vaak het 'gezicht' van het bestuur van de provincie.

De commissaris hoeft het echter niet met het beleid van de provincie eens te zijn. Ook vertegenwoordigt de commissaris de [[Nederlandse regering|regering]] binnen de provincie. De [[Nederlandse Grondwet|Grondwet]] spreekt formeel van ''commissaris van de Koning'', maar wanneer het ambt van de [[Koning der Nederlanden|Koning]] door een vrouw wordt vervuld, wordt gesproken van ''commissaris van de Koningin''. De wijze van benoeming en de bevoegdheden van de CvdK zijn vastgelegd in Hoofdstuk IV van de huidige [[Provinciewet (Nederland)|Provinciewet]].

De commissaris van de Koning in de Nederlandse provincie [[Limburg (Nederlandse provincie)|Limburg]], wordt traditiegetrouw officieus aangeduid met [[gouverneur]], in navolging van hoe dat gebruikelijk was ten tijde van het [[hertogdom Limburg (1839-1866)]]. Het [[provinciehuis]] van Nederlands Limburg in [[Maastricht]] wordt bijgevolg aangeduid met [[Gouvernement (Limburg)|Gouvernement]].

== Commissaris van de Koning ==
De commissaris van de Koning wordt benoemd door de [[Nederlandse regering|regering]] voor een periode van zes jaar. Alleen de regering kan de commissaris binnen deze periode ontslaan.

Tot midden jaren 1980 was het gebruikelijk te spreken over 'commissaris des Konings' dan wel 'commissaris der Koningin' (CdK). Onder het [[Koning (titel)|koningschap]] van [[Beatrix der Nederlanden|koningin Beatrix]] is het gangbaarder geworden om deze door de regering benoemde ambtenaar aan te duiden met 'commissaris van de Koningin'; sinds de [[Troonswisseling in Nederland (2013)|troonswisseling]] op 30 april 2013 zijn de commissarissen 'commissaris van de Koning' net als de benaming in de Grondwet. Ten tijde van de [[Nederland in de Tweede Wereldoorlog|Duitse bezetting in de Tweede Wereldoorlog]] werd de functionaris aangeduid als 'commissaris der provincie'.

=== Commissarissen per provincie ===
{| class="wikitable sortable"
! Provincie 
! CvdK 
! Partij 
! Sinds 
|-
| {{NL-vlag|Groningen (provincie)}} || [[René Paas]] || [[Christen-Democratisch Appèl|CDA]] || {{Sorteer|20160418|18 april 2016}}
|-
| {{NL-vlag|Friesland}} || [[Arno Brok]] || [[Volkspartij voor Vrijheid en Democratie|VVD]] || {{Sorteer|20170301|1 maart 2017}}
|-
| {{NL-vlag|Drenthe}} || [[Jetta Klijnsma]] || [[Partij van de Arbeid (Nederland)|PvdA]] || {{Sorteer|20171201|1 december 2017}}
|-
| {{NL-vlag|Overijssel}} || [[Andries Heidema]] || [[ChristenUnie|CU]] || {{Sorteer|20180711|11 juli 2018}}
|-
| {{NL-vlag|Flevoland}} || [[Arjen Gerritsen]] || [[Volkspartij voor Vrijheid en Democratie|VVD]] || {{Sorteer|20231101|1 november 2023}}
|-
| {{NL-vlag|Gelderland}} || [[Henri Lenferink]] || [[Partij van de Arbeid (Nederland)|PvdA]] || {{Sorteer|20231002|2 oktober 2023}} 
|-
| {{NL-vlag|Utrecht (provincie)}} || [[Hans Oosters]] || [[Partij van de Arbeid (Nederland)|PvdA]] || {{Sorteer|20190201|1 februari 2019}}
|-
| {{NL-vlag|Noord-Holland}} || [[Arthur van Dijk]] || [[Volkspartij voor Vrijheid en Democratie|VVD]] || {{Sorteer|20190101|1 januari 2019}}
|-
| {{NL-vlag|Zuid-Holland}} || [[Wouter Kolff]] || [[Volkspartij voor Vrijheid en Democratie|VVD]] || {{Sorteer|20240901|1 september 2024}}
|-
| {{NL-vlag|Zeeland}} || [[Hugo de Jonge]]|| [[Christen-Democratisch Appèl|CDA]]|| {{Sorteer|20240915|15 september 2024}}
|-
| {{NL-vlag|Noord-Brabant}} || [[Ina Adema]] || [[Volkspartij voor Vrijheid en Democratie|VVD]] || {{Sorteer|20201001|1 oktober 2020}}
|-
| {{NL-vlag|Limburg}} || [[Emile Roemer]] || [[Socialistische Partij (Nederland)|SP]] || {{Sorteer|20211201|1 december 2021}}
|}
<small>''Bron: [https://web.archive.org/web/20231101054544/https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/provincies/documenten/publicaties/2022/02/14/overzicht-commissarissen-van-de-koning-per-februari-2022 Overzicht commissarissen van de Koning per februari 2022] ([[Rijksoverheid]])''</small>

== Provinciaal gouverneur ==
Tot [[1850]] werd de titel [[:Categorie:Provinciaal gouverneur|provinciaal gouverneur]] gebruikt. In [[Limburg (Nederlandse provincie)|Limburg]] wordt de commissaris van de Koning officieus nog steeds aangeduid als [[gouverneur]]. Het provinciehuis in Maastricht wordt bijgevolg nog steeds aangeduid met [[Gouvernement (Limburg)|Gouvernement]].

In [[België (hoofdbetekenis)|België]] staat een [[Gouverneur (België)|gouverneur]] aan het hoofd van een provincie.

== Commissaris der provincie ==
Ten tijde van de [[Tweede Wereldoorlog]] werden bijna alle commissarissen van de Koningin ontslagen door de Duitse bezettende macht van Nederland. De functienaam onderging daarbij een verandering en werd "commissaris der Provincie". [[Nationaal Socialistische Beweging|NSB'ers]] namen de plaatsen in van de ontslagen commissarissen.

== Rampen ==
Met de inwerkingtreding van de [[Wet veiligheidsregio's|Wet op de veiligheidsregio's]] per 1 oktober 2010 is de taak van de commissaris van de Koning en de rol van de provincie bij rampen en de voorbereiding daarop teruggedrongen ten gunste van de voorzitter van de [[veiligheidsregio]].

==Zie ook==
* [[Gouverneur]]

{{Appendix}}
{{Navigatie commissarissen van de Koning}}

[[Categorie:Ambtelijke titulatuur]]
[[Categorie:Commissaris van de Koning| ]]