Brontekst bekijken van Douglas DC-9

[[Bestand:McDonnell Douglas MD-82 v1.0.png|thumb|Vergelijking van verschillende versies]]
[[Bestand:N8909E DC-9-14 Northwest IAH 26APR00 (5592642501).jpg|thumb|DC-9-10]]
[[Bestand:OY-KGF DC-9-21 SAS ZRH 31AUG98 (5595234930).jpg|thumb|DC-9-20]]
[[Bestand:McDonnell Douglas DC-9-33RC, KLM - Royal Dutch Airlines AN1108403.jpg|thumb|DC-9-30]]
[[Bestand:Finnair DC-9-41 OH-LNB at EGLL 19850414.jpg|thumb|DC-9-40]]
[[Bestand:McDonnell Douglas DC-9-51 UM Air UR-CCR, DUS Düsseldorf (Duesseldorf International), Germany PP1159723158.jpg|thumb|DC-9-50 van UM Air]]
[[Bestand:248br - DCA - Dutch Caribbean Airlines MD-82, PJ-SEF@MIA,21.07.2003 - Flickr - Aero Icarus.jpg|thumb|MD-82]]
[[Bestand:McDonnell Douglas MD-90-30, Hello AN1417411.jpg|thumb|MD-90]]

De '''McDonnell Douglas DC-9''' (in eerste instantie bekend als de '''Douglas DC-9''') behoort tot de familie van tweemotorige [[narrow-body]] commerciële vliegtuigen. Het type zag het levenslicht in [[1965]] en was vervolgens in vele verschillende vormen een opvolger van verschillende oudere types. 

De DC-9-familie is nog tot [[2006]] in productie gebleven. [[McDonnell Douglas]] en [[Boeing]] fuseerden in [[1997]] en sindsdien staat het toestel ook bekend als de Boeing 717. De DC-9 is 41 jaar lang geproduceerd.

[[Douglas Aircraft Company|Douglas]] lanceerde het DC-9-ontwikkelingsproject in april [[1963]] als een korte-afstandspartner van de grotere 4-motorige [[DC-8]]. In tegenstelling tot de concurrerende Boeing 727, die veel onderdelen van de 707 gebruikte, was de DC-9 een compleet nieuw ontwerp en maakte het gebruik van twee achteraan gemonteerde [[Pratt & Whitney]] JT8D-[[fanjet]]motoren, een kleine maar efficiënte vleugel en een [[T-staart]].

Het eerste prototype vloog in februari 1965 en ging een succesvolle toekomst tegemoet bij [[Delta Air Lines]] in december van datzelfde jaar. Het was direct een commercieel succes en 976 stuks werden er gebouwd door Douglas, voor de fusie met [[McDonnell]] in 1967. In [[1983]] zag een nieuwe versie van de DC-9 het levenslicht: de DC-9-80-serie (MD-80). De MD-80 was een verlengde versie van de DC-9-50 met een hoger maximaal startgewicht en de mogelijkheid tot het meenemen van meer brandstof. De MD-80 werd vervolgens doorontwikkeld in de MD-90-familie. Deze had IAE V2500-motoren en een ''[[glass cockpit]]''. De laatste variant was de MD-95, die als [[Boeing 717]] werd geproduceerd. Op 24 april 2006 verliet de laatste 717 de fabriekshal in [[Long Beach (Californië)|Long Beach]].

De reputatie van de DC-9 als een betrouwbaar en efficiënt vliegtuig leverde veel klanten op in de jaren 90. Met een totale productie van meer dan 2400 toestellen is de DC-9 een van de meest succesrijke commerciële turbofanvliegtuigen ooit gemaakt. Hij is dan ook derde na de [[Boeing 737]] (meer dan 8000) en de [[Airbus A320]] (meer dan 3000).

== Series ==

=== DC-9 ===
* '''DC-9-10''' Dit is de eerste en kleinste uitvoering; met een lengte van maar 27 meter had dit toestel een maximum gewicht van 41 ton. Twee 54,5 [[kN]] Pratt & Whitney JT8D-5s zorgden voor de stuwkracht. 137 werden hiervan gebouwd.
* De '''DC-9-15''' en '''DC-9-20''' waren kleine variaties op de -10-versie. De -15 had iets meer brandstofcapaciteit en de -20 had betere motoren en vleugels. Er werden van beide varianten maar enkele gemaakt.
* De '''DC-9-30''' was het definitieve model waarvan er uiteindelijk 662 werden geproduceerd. De -30 kwam in februari [[1967]] op de markt met een verlenging van 4,5 meter en een maximaal gewicht van 55 ton. De motoren waren vervangen door de sterkere 64 tot 67&nbsp;kN JT8D-9- of JT8D-11-motoren. Ongeveer 380 -30s waren nog in commerciële dienst in [[2002]]. Veel van deze types werden gebruikt voor militaire doeleinden als de '''C-9A''' Nightingale Medivac configuratie van de '''C-9B''' Skytrain II-versie voor logistieke doeleinden van de U.S. Navy. Veel van deze militaire types hadden extra brandstoftanks en infrarooddetectoren tegen hittezoekende raketten.
* De langere '''DC-9-40''' kwam voor het eerst bij [[Scandinavian Airlines System|SAS]] in dienst in maart [[1968]]. Met een 2 meter langere romp kon dit toestel 125 passagiers meenemen. Er werden er 71 geproduceerd.
* De grootste DC-9 die vloog onder de oude naam was de '''DC-9-50''', die nog eens een verlenging van 2,5 meter van de romp had en daarmee 139 passagiers kon vervoeren. Hij begon met zijn dienst in augustus [[1975]] en had behalve zijn verlengde romp ook een nieuw interieur en stillere motoren. Er werden er 96 van afgeleverd.

=== MD-80 ===
{{Zie hoofdartikel|McDonnell Douglas MD-80}}
* Veelal bekend als de '''MD-80''' of '''Super 80'''; de nieuwere familieleden van de DC-9 waren de MD-81/82/87/88 en de verkorte MD-87. In eerste instantie heette het toestel de DC-9 Super 80, maar vanwege marketingredenen werd de naam vlak voor de lancering vervangen door MD-80. De MD-80 had een vernieuwde cockpit en aerodynamische verbeteringen, samen met de krachtigere, stillere en efficiëntere JT8D-(200)-motoren. De MD-80 had ook een langere romp dan de oudere DC-9 en een verbetering in het vliegbereik. De eerste MD-81 werd aan [[Swissair]] en [[Austrian Airlines]] verkocht. Zij gebruikten de typering MD aangevuld met 81/82/82/87. De eerste MD-82 werd aan [[Republic Airlines]] verkocht. De eerste MD-83 werd aan [[Alaska Airlines]] verkocht. De eerste MD-87 werd aan [[Finnair]] en Austrian Airlines verkocht. De productie eindigde in [[1999]]. [[American Airlines]] gebruikt heden nog steeds de "Super 80"-referentie.

=== MD-90 ===
{{Zie hoofdartikel|McDonnell Douglas MD-90}}
* De '''MD-90''' werd geïntroduceerd in [[1993]] en was een 1,4m langere versie van de MD-88, met nog betere IAE V2500-motoren. Deze IAE V2500-motoren worden ook gebruikt op de Airbusfamilie met onder andere de A320. De productie eindigde in [[2001]] nadat besloten werd dat China de laatste paar MD-90's zou produceren.
* De verkorte '''MD-95''' was ontwikkeld als vervanging van de veel oudere DC-9-modellen die tegen de 30 jaar oud liepen. Met een order van [[ValuJet Airlines|ValuJet]] ging McDonnell Douglas door met het project. Het faillissement van Valujet en de fusie met Boeing brachten het project in gevaar, maar Boeing ging door en bracht het toestel als [[Boeing 717]] op de markt.

== Specificaties ==
{| class="wikitable"
!
! DC-9-10
! DC-9-21
! DC-9-30
! DC-9-40
! DC-9-50
|-
! Passagiers<br />(1 klasse)
| 90
| 90
| 115
|125
|139
|-
! Max. startgewicht
| 41&nbsp;140&nbsp;kg
| 44&nbsp;492&nbsp;kg
| 49&nbsp;940&nbsp;kg
| 51&nbsp;756&nbsp;kg
| 54&nbsp;934&nbsp;kg
|-
! Vliegbereik
| 2036&nbsp;km
| 2977&nbsp;km
| 2631&nbsp;km
| 2712&nbsp;km
| 2631&nbsp;km
|-
! Kruissnelheid
| 903&nbsp;km/h
|896&nbsp;km/h
|917&nbsp;km/h
|917&nbsp;km/h
|898&nbsp;km/h
|-
! Lengte
| 31,82 m
| 31,82 m
| 36,37 m
|38,28 m
|40,72 m
|-
! Spanwijdte
| 27,25 m
|28,47 m
|28,47 m
|28,47 m
|28,47 m
|-
! Staarthoogte
| colspan="4" align="center"| 8,38 m
|-
! Motoren
|Twee 6350&nbsp;kg Pratt & Whitney JT8D-5
|Twee 6804&nbsp;kg Pratt & Whitney JT8D-9
|Twee 7031&nbsp;kg Pratt & Whitney JT8D-15
|Twee 7031&nbsp;kg Pratt & Whitney JT8D-15
|Twee 7257&nbsp;kg Pratt & Whitney JT8D-17
|}

{| class="wikitable"
!
! MD-81
! MD-82/-88
! MD-83
! MD-87
|-
! Passagiers<br />(1 klasse)
| 172
| 172
| 172
| 139
|-
! Max. startgewicht
| 63&nbsp;503&nbsp;kg
| 67&nbsp;812&nbsp;kg
| 72&nbsp;575&nbsp;kg
| 63&nbsp;503/67&nbsp;813&nbsp;kg
|-
! Vliegbereik
| 2897&nbsp;km
| 3798&nbsp;km
| 4635&nbsp;km
| 4395&nbsp;km
|-
! Kruissnelheid
| 811&nbsp;km/h
|811&nbsp;km/h
|811&nbsp;km/h
|811&nbsp;km/h
|-
! Lengte
| 45,1 m
|45,1 m
|45,1 m
|39,7 m
|-
! spanwijdte
| 32,8 m
|32,8 m
|32,8 m
|32,8 m
|-
! Staarthoogte
| 9,05 m
|9,05 m
|9,05 m
|9,3 m
|-
! Motoren
|Twee 8391&nbsp;kg Pratt & Whitney JT8D-209
|Twee 9072&nbsp;kg Pratt & Whitney JT8D-217A/C
|Twee 9525&nbsp;kg Pratt & Whitney JT8D-219
|Twee 9072&nbsp;kg Pratt & Whitney JT8D-217C
|}

== Trivia ==
* De [[Comac ARJ21]] is gebaseerd op het basisontwerp van de MD-80
* [[Buitenveldert (tuinstad)|Buitenveldert]] is onderwerp van een liedje van de vroeg gestorven zanger/cabaretier [[Frans Halsema]]. In het refrein van het nummer vliegt steeds een DC-9 over.

{{Navigatie vliegtuigen Douglas}}
{{Commons|Douglas DC-9}}

[[Categorie:Verkeersvliegtuig|Douglas DC-09]]
[[Categorie:Vliegtuig van Douglas|DC-9]]
[[Categorie:Vliegtuig van McDonnell Douglas|DC-9]]