Brontekst bekijken van Eurozone

[[Bestand:Euro accession Eurozone as single entity.svg|thumb|300px|
{{Legenda|#0080C0|Eurozone}}{{Legenda|#7ccb4d|EU-lidstaat die de euro gaat invoeren (WKM-II-lidstaat)}}{{Legenda|#66BB66|Overige EU-lidstaten}}
{{Legenda|#800000|EU-lidstaten met een uitzonderingsbepaling betreffende invoering van de euro}}
{{Legenda|yellow|Gebieden buiten de EU die de euro gebruiken krachtens een overeenkomst}}
{{Legenda|purple|Gebieden buiten de EU die de euro gebruiken zonder een overeenkomst met de EU}}]]
De '''eurozone''' (of eurosysteem, eurolanden, eurogebied) is de verzamelnaam voor de landen van de [[Europese Unie]] die de [[euro]] als [[Munt (betaalmiddel)|munt]] hebben. De [[Europese Centrale Bank]] is verantwoordelijk voor het [[monetair beleid]] binnen de eurozone.

== EU-landen met de euro als munt ==
Sinds 1 januari 2023 telt de Europese Unie 20 euro-landen.
{| class="wikitable sortable"
! Lidstaat !! Eurozone sinds !! Voormalige munteenheid
|-
|{{BE}} ||rowspan=12| 1 januari 2002 
|data-sort-value="Frank, Belgisch" | [[Belgische frank]]
|-
|{{DE}} 
|data-sort-value="Mark, Duits" | [[Duitse mark]]
|-
|{{PT}} 
|data-sort-value="Escudo, Portugees" | [[Portugese escudo]]
|-
|{{ES}} 
|data-sort-value="Peseta, Spaans" | [[Spaanse peseta]]
|-
|{{FI}} 
|data-sort-value="Mark, Fins" | [[Finse mark]]
|-
|{{FR}} 
|data-sort-value="Frank, Frans" | [[Franse frank]]
|-
|{{nowrap|{{GR}}}} 
|data-sort-value="Drachme, Grieks" | [[Griekse drachme]]
|-
|{{IE}} 
|data-sort-value="Pond, Iers" | [[Iers pond]]
|-
|{{IT}} 
|data-sort-value="Lire, Italiaans" | [[Italiaanse lire]]
|-
|{{LU}} 
|data-sort-value="Frank, Luxemburgs" | [[Luxemburgse frank]]
|-
|{{NL}} 
|data-sort-value="Gulden, Nederlands" | [[Nederlandse gulden]]
|-
|{{AT}} 
|data-sort-value="Schilling, Oostenrijks" | [[Oostenrijkse schilling]]
|-
|{{SI}} || 1 januari 2007 
|data-sort-value="Tolar, Sloveens" | [[Sloveense tolar]]
|-
|{{CY}} <ref name="Cyprus" />
|rowspan=2| 1 januari 2008 
|data-sort-value="Pond, Cypriotisch" | [[Cypriotisch pond]]
|-
|{{MT}} 
|data-sort-value="Lire, Maltees" | [[Maltese lire]]
|-
|{{nowrap|{{SK}}}} || {{nowrap|1 januari 2009}} 
|data-sort-value="Kroon, Slowaaks" | [[Slowaakse kroon]]
|-
|{{EE}} || 1 januari 2011 
|data-sort-value="Kroon, Estisch" | [[Estische kroon]]
|-
|{{LV}} || 1 januari 2014 
|data-sort-value="Lats, Lets" | [[Letse lats]]
|-
|{{LT}} || 1 januari 2015 
|data-sort-value="Litas, Litouws" | [[Litouwse litas]]
|-
|{{HR}} || 1 januari 2023 
|data-sort-value="Kuna, Kroatisch" | [[Kroatische kuna]]
|}
{{reflist|refs=
<ref name="Cyprus">Inclusief [[Akrotiri en Dhekelia]], exclusief [[Noord-Cyprus]].</ref>
}}

== EU-lidstaten die de euro (nog) niet gebruiken ==
Zeven lidstaten van de Europese Unie gebruiken de euro (nog) niet. Op Denemarken na zijn al deze landen verplicht om op termijn de euro in te voeren.
{| class="wikitable sortable"
! Lidstaat !! EU-lid sinds !! Munteenheid !! Verwachte invoeringsdatum
|-
|{{DK}} || 1 januari 1973 
|data-sort-value="Kroon, Deens" | [[Deense kroon]] || Niet bekend
|-
|{{CZ}} || 1 mei 2004 
|data-sort-value="Kroon, Tsjechisch" | [[Tsjechische kroon]] || Niet bekend
|-
|{{SE}} || 1 januari 1995 
|data-sort-value="Kroon, Zweeds" | [[Zweedse kroon]] || Niet bekend

|-
|{{BG}} || 1 januari 2007 
|data-sort-value="Lev, Bulgaars" | [[Bulgaarse lev]] || 1 januari 2025<ref>{{Citeer web |url=https://nos.nl/artikel/2464231-bulgarije-stelt-invoering-euro-uit |titel=Bulgarije stelt invoering euro uit. |datum=2023-02-17 |bezochtdatum=2023-12-29 |werk=nos.nl |taal=nl |archiefurl= |archiefdatum=}}</ref>
|-
|{{HU}} || 1 mei 2004 
|data-sort-value="Forint, Hongaars" | [[Hongaarse forint]] || 2010 (niet gehaald)
|-
|{{RO}} || 1 januari 2007 
|data-sort-value="Leu, Roemeens" | [[Roemeense leu]] || Niet bekend
|-
|{{PL}} || 1 mei 2004 
|data-sort-value="Złoty, Pools" | [[Poolse złoty]] || Niet bekend
|}

== Niet-EU-landen met de euro als munt ==
{| class="wikitable vatop"
! Land !! De facto sinds
!De jure sinds
!Voormalige munteenheid
|-
|{{MC}}|| rowspan=6|1 januari 2002
|rowspan=3|1 januari 2002
|[[Franse frank]] (officieel [[Monegaskische frank]])
|-
|{{SM}}
|[[Italiaanse lire]] (officieel [[San Marinese lire]])
|-
|{{VA}}
|[[Italiaanse lire]] (officieel [[Vaticaanse lire]])
|-
|{{AD}}
|1 juli 2013
|[[Franse frank]] en [[Spaanse peseta]]
|-
|{{Vlag Kosovo}}
|rowspan=2|Geen overeenkomst
|rowspan=2|[[Duitse mark]]
|-
|{{ME}}
|-
|{{ZW}}
|29 januari 2009
|Geen overeenkomst, wel wettig betaalmiddel
|[[Zimbabwaanse dollar]]
|}
[[Monaco]], [[San Marino]] en [[Vaticaanstad]] hadden alle drie een monetaire overeenkomst met respectievelijk Frankrijk en Italië waardoor ze meteen konden overgaan op de euro en hun eigen munten mogen slaan.<ref>{{en}}[https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/HTML/?uri=URISERV:l25040&rid=1 Agreements on monetary relations (Monaco, San Marino, the Vatican and Andorra)] EUR-Lex, bezocht 9 maart 2015. [https://web.archive.org/web/20230702185238/https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/HTML/?uri=URISERV:l25040&rid=1 Gearchiveerd] op 2 juli 2023.</ref>
De munten van San Marino en Vaticaanstad worden geslagen in Rome. Ondanks dat de normale munten Europees mogen worden gebruikt zijn deze vooral voor verzamelaars.

[[Andorra]] geniet een speciale behandeling van de Europese Unie. Andorra wordt bijvoorbeeld gelijkgesteld met leden van de EU voor de handel in vervaardigde goederen, maar niet voor landbouwproducten. Het dwergstaatje had – in tegenstelling tot de andere kleine Europese staten – lange tijd geen eigen euromunten. Andorra had nooit een monetaire overeenkomst met Frankrijk of Spanje afgesloten maar mocht de [[Franse frank]] en de [[Peseta|Spaanse peseta]] gewoon gebruiken. Toen Frankrijk en Spanje overgingen op de euro, deed Andorra de facto hetzelfde maar het land had geen overeenkomst met de Europese Unie. Tussen 2004 tot 2011 onderhandelden Andorra en de EU over zo'n overeenkomst om de euro tot de officiële munteenheid van Andorra te maken en het land heeft hiervoor zijn gehele bancaire stelsel aan de wensen van de EU aangepast. Op 30 juni 2011 werd bekendgemaakt dat Andorra en de EU een [[Overeenkomst (contract)|overeenkomst]] hadden afgesloten en hiermee werd de euro per 1 juli 2013 de officiële munteenheid van Andorra. Sindsdien mag het land eigen munten slaan maar het land brengt geen papiergeld uit.<ref>{{en}}[https://ec.europa.eu/economy_finance/euro/world/outside_euro_area/documents/2011-07-06_agreement_en.pdf Monetary Agreement between the European Union and the Principality of Andorra], 30 juni 2011</ref>

Niettegenstaande de vier bovengenoemde landen de euro als officiële betaalmiddel mogen gebruiken, zijn zij geen officiële leden van de eurozone aangezien ze geen leden van de Europese Unie zijn.

[[Montenegro]] voerde in 1999 de Duitse mark in om te ontkomen aan de hyperinflatie van [[Federale Republiek Joegoslavië]]. [[Kosovo]] voerde onder VN-bestuur eveneens in 1999 de Duitse mark in met als doel de relatie tussen Joegoslavië en Kosovo te versoepelen en de economie weer op gang te krijgen. Toen Duitsland op 1 januari 2002 overging op de euro, deden Montenegro en Kosovo de facto hetzelfde maar zonder overeenkomst met de EU.

== Overzeese gebiedsdelen ==
De euro is ook ingevoerd in de [[ultraperifeer gebied|ultraperifere gebieden]] van de Europese Unie, gebiedsdelen van een lidstaat waar de EU-wetgeving geldt.
{| class="wikitable vatop"
! Naam !! Lidstaat !! Continent !! Politieke aanduiding !!Voormalige munteenheid
|-
|[[Bestand:Unofficial flag of Guadeloupe (local).svg|20px|border]] [[Guadeloupe]] || rowspan=6|{{FR}} || rowspan=3|[[Noord-Amerika]] ||rowspan=2| [[Frans overzees departement]] || [[Guadeloupe frank]]
|-
|[[Bestand:Drapeau aux serpents de la Martinique.svg|20px|border]] [[Martinique]] || [[Martinikaanse frank]]
|-
|{{FR-VLAG|20}} [[Sint-Maarten (Franse Antillen)|Saint-Martin]] || [[Franse overzeese gebieden|Franse overzeese gemeenschap]] || [[Guadeloupe frank]]
|-
|[[Bestand:Flag of Mayotte (local).svg|20px|border]] [[Mayotte]] || rowspan=2|[[Afrika]] || rowspan=3|[[Frans overzees departement]] ||
|-
|[[Bestand:Proposed flag of Réunion (VAR).svg|20px|border]] [[Réunion]] || [[Réunion frank]]
|-
|[[Bestand:Bandera independentista Guyana.svg|20px|border]] [[Frans-Guyana]] || [[Zuid-Amerika]]|| [[Frans-Guyaanse frank]]
|-
|[[Bestand:Flag of the Azores.svg|20px|border]] [[Azoren]] || rowspan=2|{{PT}} || [[Europa (werelddeel)|Europa]] ||rowspan=2| [[Autonome regio van Portugal|Autonome regio]] || rowspan=2|[[Portugese escudo]]
|-
|[[Bestand:Flag of Madeira.svg|20px|border]] [[Madeira (gebied)|Madeira]] || [[Afrika]] 
|-
|[[Bestand:Flag of the Canary Islands.svg|20px|border]] [[Canarische Eilanden]] || {{ES}} || [[Afrika]] || [[Autonome gemeenschappen van Spanje|Autonome gemeenschap]] || [[Spaanse peseta]]
|}
De euro is ook ingevoerd in twee Franse gebieden met de status ''[[landen en gebieden overzee]]'' (gebieden die geen deel uitmaken van het grondgebied van de lidstaat, maar waar de burgers wel de nationaliteit van de lidstaat bezitten) en in de [[Franse Zuidelijke Gebieden|Franse Zuidelijke en Antarctische Gebieden]].
{| class="wikitable vatop"
! Naam !! Lidstaat !! Continent !! Politieke aanduiding !!Voormalige munteenheid
|-
|[[Bestand:Flag of Saint Barthélemy (local).svg|20px|border]] [[Saint-Barthélemy (eiland)|Saint-Barthélemy]] ||rowspan=3| {{FR}} ||rowspan=2| [[Noord-Amerika]] || rowspan=2|[[Franse overzeese gebieden|Franse overzeese gemeenschap]] || [[Guadeloupe frank]]
|-
|[[Bestand:Flag of Saint-Pierre and Miquelon.svg|20px|border]] [[Saint-Pierre en Miquelon]] ||[[Saint-Pierre en Miquelon frank]]
|-
|[[Bestand:Flag of the French Southern and Antarctic Lands.svg|20px|border]] [[Franse Zuidelijke Gebieden|Franse Zuidelijke en Antarctische Gebieden]] || [[Afrika]] en [[Antarctica]] || [[Franse overzeese gebieden|Frans overzees gebied]] ||
|}

== Toekomstige eurolanden ==
[[Bestand:Europäische Wirtschafts- und Währungsunion.svg|thumb|Eurozone:
{{Legenda|#003399|Leden van de eurozone}}{{Legenda|#228B22|WKM-II-lidstaat}}{{Legenda|#e8984d|WKM-II-lidstaat met uitzonderingsclausule (1: Denemarken)}}{{Legenda|#704c4c|Overige EU-leden}}]]
De 27 EU-landen zijn verplicht om de euro in te voeren, zodra het betreffende land aan de monetaire eisen voldoet. Denemarken en het Verenigd Koninkrijk hebben tijdens de onderhandelingen van het [[Verdrag van Maastricht (1992)|Verdrag van Maastricht]], waar de komst van de [[Economische en Monetaire Unie|EMU]] werd vastgelegd, een uitzonderingspositie weten te bedingen. Dit houdt in dat, na het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de EU, alleen Denemarken niet verplicht is de euro in te voeren. Het staat het land vrij om deze uitzonderingspositie, naar eigen inzicht en op een zelf gekozen moment, op te geven.

Dat geldt niet voor de tien nieuwe lidstaten. Uitzonderingsclausules waren bij hun toetreding niet aan de orde, en de euro was dus onderdeel van hun "toetredingspakket". De bevolking was hiervan op de hoogte; een stem voor toetreding tot de EU in de referenda voorafgaande aan de uitbreiding van 2004, was tegelijkertijd ook een stem voor de euro. Desondanks was de [[Polen|Poolse]] president [[Lech Kaczyński]] van plan een referendum te organiseren over de toetreding van Polen tot de euro, dit tot ongenoegen van [[Europese Commissie|eurocommissaris]] [[Joaquín Almunia]], die Polen eraan herinnerde geen uitzonderingsbepaling te hebben.

De [[Europese Centrale Bank]] en de [[Europese Commissie]] publiceren een keer in de twee jaar samen een zogenaamd ''Convergentieverslag''<ref>[https://www.ecb.int/pub/convergence/html/index.en.html ECB: Convergence Report]</ref> waarin per EU-lidstaat die niet aan de euro deelneemt beschreven wordt in hoeverre het economisch en politiek aan de voorwaarden van toetreding tot de euro voldoet.

=== Denemarken ===
[[Denemarken]], sinds 1973 lid van de Europese Unie, verwierp in juni 1992 het Verdrag van Maastricht. Denemarken bedong uitzonderingen op het Verdrag betreffende de eenheidsmunt (euro), de gemeenschappelijke defensie, de juridische samenwerking en het Europees burgerschap. Bij een volksraadpleging op 28 september 2000 stemde 53,1 procent van de Deense bevolking tegen invoering van de euro.

Op 22 november 2007 werd door de toenmalige Deense premier [[Anders Fogh Rasmussen]] een nieuw referendum over de invoering van de euro aangekondigd. Volgens Rasmussen is er sinds het eerste referendum veel veranderd en is het tijd om de zaken te heroverwegen. Het referendum over de euro zal plaatsvinden zodra het Deense parlement het nieuwe EU-hervormingsverdrag heeft bekrachtigd. Volgens opiniepeilingen zou inmiddels een kleine meerderheid van de Deense bevolking voorstander van invoering van de euro zijn.

=== Zweden ===
[[Zweden]], dat in [[1995]] tot de EU toetrad, kon bij de onderhandelingen in [[1993]] over het Verdrag van Maastricht geen uitzonderingspositie bedingen. Formeel is Zweden hierdoor verplicht de euro in te voeren zodra het aan de monetaire eisen voldoen, maar het land heeft kennelijk besloten de invoering uit te stellen door simpelweg niet toe te treden tot het [[Europees Wisselkoersmechanisme]]-II (WKM II), een van de belangrijkste eisen om mee te mogen doen aan de euro. De opstelling van Zweden lijkt door de EU gedoogd te worden.

== Deelnemende landen WKM II ==
Op 28 juni 2004 traden [[Estland]], [[Litouwen]] en [[Slovenië]] toe tot het [[Europees Wisselkoersmechanisme]]-II (WKM II), waar op dat moment alleen [[Denemarken]] nog toe behoorde (het [[Verenigd Koninkrijk]] werd op 16 september 1992, "[[zwarte woensdag]]", door toedoen van wisselkoersspeculanten gedwongen het mechanisme te verlaten).

Op 2 mei 2005 traden [[Cyprus]], [[Letland]] en [[Malta (land)|Malta]] toe tot het mechanisme. Op 28 november 2005 volgde ook [[Slowakije]].

Zodra een land overgaat op de euro als munteenheid, verlaat het automatisch het WKM II. Als gevolg hiervan maakt Slovenië er sinds 1 januari 2007 geen deel meer van uit. Hetzelfde geldt sinds 1 januari 2008 voor Cyprus en Malta, sinds 1 januari 2009 voor Slowakije, sinds 1 januari 2011 voor Estland, sinds 1 januari 2014 voor Letland en sinds 1 januari 2015 voor Litouwen.

Per saldo was sinds de Litouwse overgang op de euro Denemarken nog het enige deelnemend land aan het WKM II. Dit is sinds 11 juli 2020 niet meer het geval, omdat Kroatië en Bulgarije toen toetraden tot het wisselkoersmechanisme. Per 1 januari 2023 is Kroatië overgegaan op de euro.

== Inflatie ==
Inflatie in de eurozone berekend volgens de HICP (Harmonized Indices of Consumer Prices), de Europese normindex om de inflatiecijfers tussen de verschillende landen te kunnen vergelijken.
{| class="wikitable sortable"
! Jaar !! Index !! Percentage
|-
| 1999 || 87,85 || 1%
|-
| 2000 || 89,69 || 2%
|-
| 2001 || 91,80 || 2,8%
|-
| 2002 || 93,86 || 1,9%
|-
| 2003 || 95,81 || 1,9%
|-
| 2004 || 97,86 || 2,1%
|-
| 2005 || 100,00 || 2,2%
|-
| 2006 || 102,18 || 2,2%
|-
| 2007 || 104,36 || 2,1%
|-
| 2008 || 107,78 || 3,3%
|-
| 2009 || 108,09 || 0,3%
|-
| 2010 || 109,84 || 1,6%
|-
| 2011 || 112,83 || 2,7%
|-
| 2012 || 115,64 || 2,5%
|-
| 2013 || 117,20 || 1,3%
|}
Bron: Eurostat.<ref>[http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&init=1&language=en&pcode=tec00027&plugin=1 prijsindices] EuroStat, bezocht 27 maart 2014</ref>

== Trivia ==
De 12 EU-landen die op 1 januari 2002 de euro als wettig betaalmiddel hebben ingevoerd, kun je met het ezelsbruggetje [[ding flof bips]] onthouden.
Op 7 januari 2011 kwam het [[Genootschap Onze Taal]], na een speciaal hiervoor uitgeschreven prijsvraag, met het nieuwe ezelsbruggetje [[sms ff bondige clips]], waarin ook de landen die later (in 2007, 2008, 2009 en 2011) zijn toegetreden zijn inbegrepen.

== Zie ook ==
* [[Europa met meerdere snelheden]]
* [[Europese staatsschuldencrisis]]
* [[Frankzone]]

{{Appendix|2=
* [http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/eurostat/home Eurostat]
* {{en}}[https://www.europa-nu.nl/9353000/1/j9vvh6nf08temv0/vi6cee5l3zzx?ctx=vh72mb14wkwh Inflatie eurozone in juni 2009 geschat op -0.1%], Europa-nu.nl
----
{{References}}
}}
{{Navigatie Euro}}

[[Categorie:Euro]]
[[Categorie:Muntunie]]
[[Categorie:Europees betalingsverkeer]]