Brontekst bekijken van Muley Hassan

[[Bestand:Paulus Pontius and Nicolaas van der Horst - Portrait of Mulay Hasan, King of Tunis.jpg|thumb|''Portret van Muley Hassan'' door [[Paulus Pontius]], ca. 1545 (gravure naar een schilderij van [[Nicolaas van der Horst]])]]
[[Bestand:Moulay Hassan lors d'un dîner 1535.JPG|thumb|''Banket van Muley Hassan en zijn gevolg'' ([[Jan Cornelisz Vermeyen]], ca. 1535)]]
[[Bestand:Bombardment of La Goletta.jpg|thumb|Bombardement van La Goletta (1535)]]
[[Bestand:Mulay Ahmed de Tunis (Hafsid).jpg|thumb|''Portret van Muley Hamida'' (Ahmed) door [[Peter Paul Rubens]] (ca. 1609). Hij baseerde zich op een portret gemaakt door Vermeyen vóór Hamida zijn vader ten val bracht.]]
[[Bestand:Zaouia Sidi Abid el Ghariani courtyard.jpg|thumb|De [[Zawiya van Sidi Abid el Ghariani]], met een vertrek dat het mausoleum is van Muley Hassan.]]

'''Muley Hassan''', officiële naam '''Abû `Abd Allâh Muhammad V al Hassan''' ([[Arabisch]] :&nbsp;<span class="lang-ar" dir="rtl" lang="ar">أبو عبد الله محمد الحسن</span>), in het [[neolatijn]] gekend als '''Muleasses''' (1484 – juli 1550) was een vorst van het [[Hafsiden|hafsidenrijk]] in [[Tunis]]. Hij volgde zijn vader Abû `Abd Allâh Muhammad IV al Mutawakkil op in [[1526]] en werd afgezet door zijn zoon Abû al `Abbâs Ahmed III al Hafsi in [[1543]]. Hij genoot de steun van keizer [[Keizer Karel V|Karel V]] tegen de [[Ottomaanse dynastie|Ottomanen]]. Uiteindelijk kostte de oncomfortabele positie tussen de twee mediterrane grootmachten hem zijn troon en zijn gezicht.

== Levensloop ==
=== Troonsbestijging ===
Muley Hassan was de jongste zoon van sultan Abû `Abd Allâh Muhammad al Mutawakkil. Bij diens dood in 1526 kwam hij dankzij de intriges van zijn moeder als overwinnaar uit de traditioneel bloedige strijd om de troon. Twee oudere halfbroers van de nieuwe soeverein hadden het leven gelaten, maar de derde, Rachid, was kunnen ontkomen naar [[Algiers]]. Hij werd er gastvrij ontvangen door de Ottomaanse gouverneur [[Khair ad-Din|Khair ad-Din Barbarossa]], die in hem een instrument zag om het Hafsidenrijk in te palmen. Barbarossa zegde de jonge prins zijn steun toe en overtuigde hem om samen naar [[Istanboel]] te gaan en de zaak te bepleiten voor sultan [[Süleyman I|Süleyman de Grote]]. Rachid verdween evenwel in de kerker en Barbarossa werd aangesteld tot grootadmiraal, met de nodige militaire middelen om een uitgebreide zeecampagne te voeren. Hij voerde met zijn vloot eerst enkele aanvallen uit op de Italiaanse kusten, maar begaf zich dan zuidwaarts.

=== Vlucht voor de Ottomanen ===
Op [[19 augustus]] [[1534]] ging de vloot van Barbarossa voor anker in [[La Goletta]], een havenstad bij Tunis. Hij liet het gerucht verspreiden dat hij de legitieme prins Rachid, die in zijn gezelschap was, op de hafsidische troon wilde plaatsen. Hierop bestormde de stadsbevolking het paleis van Muley Hassan, die nog net kon maken dat hij wegkwam. Een delegatie van notabelen trok vervolgens naar La Goletta om prins Rachid op de troon te installeren. Maar Barbarossa liet 9.000 soldaten ontschepen en veroverde de [[Kasba (bouwwerk)|kasba]] van [[Tunis]]. Hij kondigde het einde af van de hafsidische dynastie en de vestiging van het Ottomaanse gezag, waarvan hij zich tot vertegenwoordiger in Tunis uitriep.

Het verzet van de bevolking van Tunis werd neergeslagen door de Ottomaanse artillerie, ten koste van 3.000 doden. Na twee dagen plundering verleende Barbarossa een algemene [[amnestie]] aan de overlevenden en kon daarna [[Kairouan (stad)|Kairouan]] geweldloos innemen. Zijn volgende daad was het versterken van de omwallingen van Tunis en La Goletta, waarbij [[Moren]] en slaven werden ingeschakeld.

=== Terugkeer met Habsburgse steun ===
{{Zie hoofdartikel|Slag om Tunis}}
De verslagen Muley Hassan richtte zich tot [[Keizer Karel V|Karel V]], die reeds lang met lede ogen de Ottomaanse presentie in de [[Maghreb]] aanschouwde. De Spaanse positie in de westelijke zeeën was bedreigd. De Tunesische vorst kwam zijn zaak bepleiten aan het [[Koudenbergpaleis|hof van Karel in Brussel]]. Hij logeerde in het hof van diens postmeester [[Jan Baptist van Tassis (1470-1541)|Jan Baptist van Tassis]], wiens nazaten tal van exotische herinneringen bewaarden aan ''Muley-Hazen''.<ref>[[Jules Chifflet]], ''Les marques d'honneur de la maison de Tassis'', Antwerpen, Moretus, 1645, [https://books.google.be/books?id=aJRFAAAAcAAJ&printsec=frontcover&pg=PA70#v=onepage&q&f=false p. 70-78]</ref>

De keizer stelde zich persoonlijk aan het hoofd van een grote vloot, bestaande uit 400 schepen en 33.000 manschappen, afkomstig uit [[Spanje]], de [[Orde van Sint-Jan|Maltezer Orde]], de [[Heilige Stoel]] en [[Portugal]]. De landmacht stond onder bevel van markgraaf [[Alonso d'Avalos]] en de [[Genua (stad)|Genuese]] admiraal [[Andrea Doria (admiraal)|Andrea Doria]] commandeerde de vloot. De keizer had kunstenaars [[Pieter Coecke van Aelst]] en [[Jan Cornelisz Vermeyen]] meegenomen om eventuele heldendaden te vereeuwigen, al zou het uiteindelijk nog elf jaar duren vóór ze de bestelling kregen voor de kostbare tapijtreeks ''[[De verovering van Tunis]]''.

De troepenmacht ontscheepte op [[16 juni]] [[1535]] tussen [[Carthago]] en La Goletta en sloeg het beleg op voor Tunis en zijn citadel. Op [[4 juli]] viel La Goletta en even later Tunis, doch Barbarossa ontkwam naar [[Algiers]]. De operatie had tienduizenden slachtoffers gemaakt, alleen al bij de plundering van Tunis door de keizerlijke troepen. Na de herovering zette Karels kanselarij zich aan het werk om de voorwaarden van Muleys Hassans reïnstauratie te dicteren. Ze vonden hun neerslag in het verdrag van 6 augustus 1535, opgesteld in het Spaans en het Arabisch.<ref>Anne Brogini en Maria Ghazali, "[http://cdlm.revues.org/840 Un enjeu espagnol en Méditerranée. Les présides de Tripoli et de La Goulette au XVIe siècle]", in: ''Cahiers de la Méditerranée'', deel 1, vol. 70, 2005, randnr. 50</ref> Het sultanaat Tunis werd een leen van het [[koninkrijk Castilië]] en moest een jaarlijkse belasting opbrengen. Er mochten geen christelijke slaven meer gehouden worden en belangrijke havens werden als [[Presidio (fort)|presidio]]'s afgestaan aan de Spanjaarden.

=== Einde ===
De bevolking nam Muley Hassan de harde vredestermen niet in dank af. In 1542 begaf hij zich naar de Siciliaanse vicekoning om hem warm te maken voor de herovering van Kairouan, waar de stam van de Šabbiyya een [[maraboet]]enstaat had gevormd. In zijn afwezigheid greep zijn zoon Ahmed de macht. Muley Hassan vernam dit in [[Palermo (stad)|Palermo]], rekruteerde 3.000 huurlingen in [[Napels (stad)|Napels]] en keerde terug naar Tunis om de confrontatie aan te gaan met zijn zoon. Het Spaanse garnizoen hield zich afzijdig en Muley Hassan dolf het onderspit. Alvorens zijn vader af te zetten, gaf Ahmed hem de keuze tussen het verlies van zijn leven of van zijn zicht. Muley Hassan koos [[blindheid]]. Een gloeiende korf werd heen en weer bewogen voor zijn ogen tot ze verschroeid waren door de hitte ("bassin ardent").<ref>Jean-Pierre Vittu en Mika Ben Miled, ''Histoire des derniers rois de Tunis'', Carthage, Cartaginoiseries, 2007, p. 101</ref>

Muley Hassan werd kapitein in het fort van La Goletta en sloot op 1 oktober 1545 een nieuw verdrag met Spanje, dat de pro-Ottomaanse politiek van Ahmed niet apprecieerde. Met het einde van zijn financiële middelen in zicht, trok hij het binnenland in om de stammenloyauteit in te roepen. Dit leidde tot een verzoening met zijn oude vijanden, de Šabbiyya. Ondertussen veroverde de Ottomaanse admiraal [[Turgut Reis|Turgut]] de Tunesische stad [[Mahdia (stad)|Mahdia]]. Kairouan was gevoelig voor deze dreiging en verzoende zich met de Hafsiden. Opnieuw richtte Muley Hassan zijn hoop op keizer Karel. Op 28 januari 1548 werd hij in Rome ontvangen door [[paus]] [[Paus Paulus III|Paulus III]], voor wie hij weigerde te knielen. Uiteindelijk kreeg hij keizer Karel te pakken in [[Augsburg (stad)|Augsburg]], waar hij verscheen met een band over de ogen. De keizer beval hem aan bij zijn vice-koning van Sicilië, [[Juan de Vega]]. Na een prinselijk oponthoud in Brussel, kon hij vanuit Palermo toch een nieuwe expeditie opzetten om Turgut uit Mahdia te verjagen. Tijdens deze campagne stierf Muley Hassan aan koorts, of volgens anderen aan vergiftiging in opdracht van zijn zoon Ahmed. Hij werd begraven in het mausoleum van zijn voorouders te Kairouan ([[Zawiya (islam)|zawiya]] van Sidi Abid el Ghariani).

== Beeldvorming ==
De historicus [[Paolo Giovio]] besteedde ruim aandacht aan Muley Hassan ("Muleasses") in zijn eigentijdse geschiedenis. Hij wordt terloops beschreven als kritisch over zijn aan vrouwen verslingerde vader en homoseksueel.<ref>"pederast": ''Historiarum sui temporis'', boek 35, Florence, Laurentius Torrentinus, 1550</ref> De wreedheid en luxezucht van koning Muleasses werden haast spreekwoordelijk in Europa. [[John Mason]] presenteerde Muleasses als een [[machiavellistisch]]e schurk in zijn Elisabethaanse toneelstuk ''An Excellent Tragedy of Mulleasses the Turke, and Borgias Governour of Florence'' (ca. 1607). [[Dirk Kalbergen]] bracht een Nederlandse vertaling op rijm (1652).

In zijn thuisland kreeg Muley Hassan een zwart imago bij latere generaties: een illegitieme sultan die zijn rijk aan christenen had overgeleverd en de kant van de Spanjaarden tegen de Ottomanen had gekozen.<ref>Ibn Abī Dīnār al-Qayrawānī, ''Al-mu’nis fī aẖbār Ifrīqiya wa-Tūnis'', 1681</ref> In werkelijkheid was de Habsburgse actie er zonder zijn verzoek waarschijnlijk ook gekomen.<ref>Sadok Boubaker, "[https://www.academia.edu/5315355/Lempereur_Charles_Quint_et_le_roi_Mawlay_al-Hasan_1520-1535_ L'empereur Charles Quint et le roi Mawlay al-Hasan (1520-1535)]", in: Sadok Boubaker en Clara Ilham Álvarez Dopico (reds.), ''Empreintes espagnoles dans l’histoire tunisienne'', Gijón, Trea, 2011, p. 13-82</ref>

== Trivia ==
*Muley Hassan schonk keizer Karel een kameel. Het beest liep in de Brusselse [[Warandepark (Brussel)|Warande]], waar [[Pieter Coecke van Aelst]] het schetste.
*Hij was een jachtliefhebber en nam deel aan het "banket van de zeven gekroonden" in de [[priorij van Groenendaal]].<ref>Marcus Mastelinus, ''Necrologium monasterii Viridis vallis ordinis Canonicorum Regularium S. Augustini congregationis Lateranensis, et capituli Windezemensis, in nemore Zoniae propè Bruxellam'', Brussel, 1630</ref><ref>Jules Chifflet, ''Les marques d'honneur de la maison de Tassis'', Antwerpen, Moretus, 1645, [https://books.google.be/books?id=aJRFAAAAcAAJ&printsec=frontcover&pg=PA74#v=onepage&q&f=false p. 74]</ref>

== Literatuur ==
* Sadok Boubaker, "[https://www.academia.edu/5315355/Lempereur_Charles_Quint_et_le_roi_Mawlay_al-Hasan_1520-1535_ L'empereur Charles Quint et le roi Mawlay al-Hasan (1520-1535)]", in: Sadok Boubaker en Clara Ilham Álvarez Dopico (reds.), ''Empreintes espagnoles dans l’histoire tunisienne'', Gijón, Trea, 2011, p. 13-82
* Jean-Pierre Vittu en Mika Ben Miled, ''[https://books.google.be/books?id=5Z5WPzRV9DIC Histoire des derniers rois de Tunis. Du malheur des Hafçides, de la prise de Tunis par Charles Quint, de Kheyr-ed-Din Barberousse, Darghut et autres valeureux raïs]'', Carthage, Cartaginoiseries, 2007
* Anne Brogini en Maria Ghazali, "[http://cdlm.revues.org/840 Un enjeu espagnol en Méditerranée. Les présides de Tripoli et de La Goulette au XVIe siècle]", in: ''Cahiers de la Méditerranée'', deel 1, vol. 70, 2005, p. 9-43

== Voetnoten ==
{{References|90%|2}}

[[Categorie:Geschiedenis van Tunesië]]
[[Categorie:Tunesisch persoon]]